Toplumsal Cinsiyete Dayalı Meslek Seçimlerine Yönelik Tutum Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 1, 21 - 33, 07.01.2015

Yrd. Doç. Dr. Hicran Çetin Gündüz Yrd.doç.dr. Sinem Tarhan Psk.danışman Zeynep Kılıç

Öz

Kadınlar ve erkekler bütün meslek alanlarında ve düzeylerinde çalışabilmeliler. Çalışmalar meslek seçimlerinin toplumsal cinsiyet kalıp yargılarından, kadın ve erkeğe atfedilen geleneksel rollerden etkilendiğini göstermektedir.   Bu çalışmada temel eğitim öğrencileri için “Toplumsal Cinsiyete Dayalı Meslek Seçimlerine Yönelik Tutum Ölçeği”nin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya 225 kız (%49,8)  ve 227 erkek ( %50,2) olmak üzere ilkokul dördüncü sınıfta okuyan toplam 452 öğrenci katılmıştır.  Tutum ölçeği 9 maddeden oluşmaktadır ve iki faktörlü bir yapıya sahiptir. Faktörlerin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı .71 ve .69 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin iyilik uyum değerleri yeterli düzeyde bulunmuştur (x2/sd: 2.97, RMR= 0.028, GFI=0.96, AGFI= 0.94, CFI=0.96, RMSEA=0.066). Bulgular tutum ölçeğinin geçerli ve güvenilir olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, Meslek seçimi, Tutum ölçeği, Cinsiyet eşitliği

Kaynakça

• Altınova, H.H. ve Duyan, V. (2013). Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet. 24(2), 9-22.
• Aranson, E., Wilson, T.D. ve Akert, R.M. (2012). Sosyal Psikoloji, Ankara: Kaknüs Yayınları.
• Arıcı, F. (2011). Üniversite Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Algılar ve Psikolojik İyi Oluş. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Aykaç,N. (2012). Evaluation of Life Sciences And Social Sciences Course Book in Term of Societal Sexuality. H.Ü. Journal of Education. 43, 50-61.
• Aziz, S. ve Kamal, A. (2012). Gender Role Attitudes and Occupational Aspirations of Pakistani Adolescents. FWU Journal of Social Sciences. 6(1), 89.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi (8. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Baran, G. (1995). Ankara'da Bulunan Çocuk Yuvalarında Kalan 7-11 Yaş Grubu Çocuklarda Cinsiyet Rolleri ve Cinsiyet Özellikleri Kalıp Yargılarının Gelişimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Çabuk Kaya, N. (2013). Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliği ve eğitim - kizlarinegitimi.meb.gov.tr/files/img/toplum_cinsiyet_ve_egitim.pdf (Erişim Tarihi: 2014, 20 Ağustos).
• Dökmen, Z.Y. (2006) Toplumsal Cinsiyet. Sosyal ve Politik Açıklamalar. (2. Basım). Ankara: Sistem Yayıncılık.
• ERG (2008). Eğitimde ve Eğitimle Toplumsal Cinsiyet Eşitliği. Eğitim Reformu Girişimi. erg.sabanciuniv.edu (Erişim Tarihi:2014, 20 Kasım).
• Esen, Y. ve Bağlı, Ö.T. (2002). İlköğretim Ders Kitaplarında Kadın ve Erkek Resimlerine İlişkin Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35, 143-154.
• Ersöz, A.G. (1997). Cinsiyet Rollerine ilişkin Beklenti, Tutum, Davranışlar ve Eşler Arası Sorumluluk Paylaşımı (Kamu'da Çalışan Yönetici Kadınlar Örneği), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Furat, M. ve Altunsu Sönmez, Ö. (2013). Women’s Magazınes, Gender Ideology and Female İdentity. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 8, 156-173.
• Güney, S. (2012). Sosyal Psikoloji (2. Basım).Ankara: NOBEL Yayınevi.
• Güldü, Ö. ve Ersoy-Kart-M. (2009). Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Siyasal Tutumlar. Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi EBF Dergisi, 64(3), 97-116.
• Gümüşoğlu, F. (2008). Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet. Toplum ve Demokrasi, 2(4), 39-50.
• Hooper, D., Coughlan, J. ve Mullen, M.R. (2008). Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit. Journal of Business Research Methods, 6, 53-60.
• İGR (2013). İnsani Gelişme Raporu.
• http://www.tr.undp.org/content/dam/turkey/docs/Publications/hdr/T%C3%BCrkiye%20De%C 4%9Ferlendirmesi.pdf. (Erişim Tarihi: 2015, 13 Şubat).
• Kayış, A. (2005). Güvenirlik Analizleri. (içinde). Şeref Kalaycı (eds)., SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (sf, 405). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (1999) Yeni İnsan ve İnsanlar. (10. Basım). İstanbul: Evrim Yayıncılık.
• Kırbaşoğlu Kılıç, L. ve Eyüp, B. (2011) İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarında Ortaya Çıkan Toplumsal Cinsiyet Rolleri Üzerine Bir İnceleme, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 2(3); 129-148.
• Klem, L. (2000). Structural Equation Modeling. (In L.G. Grim & P.R. Yarnold, Eds), Reading and understanding more multivariare statistics (p.227-259). Washington D.C.: American Psychological Association.
• Koca, C. (2006). Beden Eğitimi ve Spor Alanında Toplumsal Cinsiyet İlişkileri. Spor Bilimleri Dergisi (Hacettepe J. of Sport Sciences). 17 (2), 81-99.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, (Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Öngen, B. ve Aytaç, S. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları ve Yaşam Değerleri İlişkisi. Sosyoloji Konferansları, 48, 1-18.
• Ökten, Ş. (2009). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar : Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Toplumsal Cinsiyet Düzeni . Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2 (8), (302-312).
• Özçatal, E.Ö. (2011). Ataerkillik, Toplumsal Cinsiyet ve Kadının Çalışma Yaşamına Katılımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 1(1), 21-39.
• Özkan, R. (2013). İlköğretim Ders Kitaplarında Kadın Figürü, The Journal of Academic Social Science Studies. 6(5), 617-631.
• Özyürek, R. (2013). Kariyer ve Psikolojik Danışmanlığın Kuramları. Çocuk ve Ergenler İçin Kariyer Rehberliği Uygulamaları. Ankara:Nobel Yayınevi.
• Parlaktuna, İ. (2010). Türkiye’de Cinsiyete Dayalı Mesleki Ayrımcılığın Analizi. Ege Akademik Bakış. 10 ( 4), 1217 – 1230.
• Purvis,C.R.C. (1987). The effect of Gender-Role Stereotypıng On The Career Aspıratıons and Expectatıons Of Pre-Adolescent Chıldren of Hıgh Intellectual Abılıty.(unpublished master thesis). Alberta University.
• Sarı, Ö. (2011). Toplumsal Cinsiyet ve Mesleki Rol İlişkisi: Hemşirelik Bölümünde Okuyan Erkek Öğrenciler Örneği. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 493-504.
• SEÇBİR (2012). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet: iyileşmeler, problemler, çözüm önerileri. İstanbul bilgi üniversitesi sosyoloji bölümü. www.secbir.org. (Erişim Tarihi: 2014, 20 Ağustos).
• Sümer, N. (2000). Yapısal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar [Structural Equation Models: Basic Principles And Sample Applications]. Turkish Psychological Articles, 3(6), 49–74.
• Şimşek, Ö.F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellerine Giriş: Temel İlkeler ve LİSREL Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınları.
• Tarhan,S. Çetin –Gündüz,H., Kılıç, Z. (2014). Cinsiyet Kalıp Yargılarının Aşılmasında Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri. S. Doğan (Edt.) Benim Madam Curie’m Eğitici El Kitabı. Ankara: d284f45nftegze.cloudfront.net/.../madam_curieM_kitapcik_web_V2.pdf (Erişim Tarihi: 2014, 20 Kasım). Yapım, Ajans, Halkla İlişkiler.
• Thompson, B. (2000). Ten Commandments of Structural Equation Modeling. In L.G. Grim ve P.R. Yarnold (Eds.), Reading and understanding more multivariare statistics (pp.261- 283). Washington D.C.: American Psychological Association.
• Turan, N., Öztürk, A., Kaya, H. ve Atabek-Aştı, T. (2011). Toplumsal Cinsiyet ve Hemşirelik, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 4(1), 165-173.
• UNDP (2014). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı.
• http://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/ourwork/democraticgovernance/in_depth/ WomenEmpowermentandGenderEquality.html. (Erişim Tarihi: 2015, 13 Şubat).
• Urhan, B. ve Etiler, N. (2011). Sağlık Sektöründe Kadın Emeğinin Toplumsal Cinsiyet Açısından Analizi. Çalışma ve Toplum. 2, 191-216.
• Ulusoy, D. (1999). Plastik Sanatlarda Toplumsal Cinsiyet. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 16(2), 47-73.
• Yorgancı, F. (2008) İlköğretim Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Rollerinin İnşası, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Afyon.
• Vefikuluçay, D., Zeyneloğlu, S., Eroğlu, K., Taşkın, L. (2007). Kafkas Üniveristesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 26-38.
• WHO (2014). World Health Organisation. http://www.who.int/gender/whatisgender/en/. (Erişim Tarihi: 2014, 12 Eylül).
• Zembat, R, Keleş, S. (2012). Erken çocuklukta Toplumsal Cinsiyet Değişmezlik Ölçeği’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1).
• Zeyneloğlu, S. ve Terzioğlu, F. (2011). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H.U. Journal of Education). 40:409-420.