CHARACTERİSTİCS OF THE ARABİC LANGUAGE İN THE LİGHT OF LİNGUİSTİCS

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 16, 27.06.2018

Seyfettin Haruni

Öz

Even
though during the time of Jahiliyya and in the first-years periods of Islam, a
complex of Arabic language state of affairs is a well known fact among
linguists, but not having enough arguments of extent (dimension) of this
complex, there is no compatible set-up (or attitude) between them. A priori,
life in hermitic conditions of mainly independent Arabic tribes constrains us
not to accept a total uniformity of Arabic language structure in a period
before Islam. However, living conditions improvement, in Makkah, the city which
functioned as a religious, politic and mart (trade centre) after that, with
interference of various tribes it can be assumed a formation of common Arabic
language. This language has maturated after arrival of the Holy Qur’an.

In
VII. and VIII. century, with the beginning of Islamic captivating (conquering),
Arabic language has extended out of Arabic peninsula. Arabs that lived as a
minority in most of the captive places, of course, didn’t succeed in defending
their language from adverse influences of foreign languages. A rift between
literary and colloquial Arabic language has started to rise since then, during
Abasids and so on, with debilitation of central ascendancy and subservience to
other communities, it has become more and more expressed.

During
colonization in Arabic countries, French and English languages have had a major
impact on Arabic language. Today, a parallel use of literary and colloquial
Arabic language, in sociolinguistics is expressed by term diglossia.

Anahtar Kelimeler

Standard Arabic Language (fushâ, literary language), Colloquial Arabic (ammiyyah), Common (Coinē) Arabic, Diglossia

LİNGUİSTİK IŞIĞINDA ARAP DİLİNİN ÖZELLİKLERİ

Öz

Câhiliye
devrinde mevcut olan ve İslam’ın ilk yıllarında da varlığını sürdüren Arap
dilindeki lehçe çokluğundan kaynaklanan dilsel karmaşıklık, dilbilimciler
arasında kabul edilen bir gerçek ise de delillerin azlığı sebebiyle bu
karmaşıklığın boyutu konusunda tek ve üzerinde uzlaşılmış bir görüş yoktur. Her
halükârda, çöl şartlarında müstakil kabilelerce sürdürülen yaşam, bizi
İslam’dan önce Arap dilinin tamamen homojen bir yapıya sahip olmadığını
düşünmeye zorlar. Ancak yaşam şartlarının düzelmesiyle beraber, Câhiliye
döneminde dinî, siyasî ve ticarî bir merkez konumuna gelen Mekke’de, birçok
kabilenin karışıp kaynaşması neticesinde ortak bir dilin oluştuğu
düşünülebilir. Bu ortak dil, Kur’ân’la birlikte kemale ermiştir.

Milâdî
VII. ve VIII. yüzyıllarda gerçekleşen fetihlerle birlikte Arap dili, Arap
yarımadasının dışına taşmış ve fethedilen yeni yerlerde genelde azınlık olarak
yaşayan Araplar, dillerini diğer dillerin tesirinden korumakta zorlanmışlardır.
O zamandan beri büyümeye başlayan edebî dil ile halk dili arasındaki uçurum,
Abbâsî döneminde ve sonrasında, merkezî otoritenin zayıflaması ve yönetimin
yabancıların eline geçmesiyle daha da belirgin hale gelmiştir.

Arap
ülkelerindeki kolonyalizm zamanında da (XIX. yy. ve sonrası) Arap dili,  Fransızca ve İngilizce’den çokça
etkilenmiştir. Bugün birbirinden oldukça farklı olan edebî dil ile halk dilinin
Arap ülkelerindeki paralel kullanımı, sosyolinguistikte “diglossia” terimiyle
karşılanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Standart Arap dili (fushâ, edebî dil), Halk Arapçası (ammîce), Ortak Arapça, Diglossia

Kaynakça

• Afîfî, Zeyneb, Felsefetu’l- Luğa ‘inde’l-Farâbî, Kahire: Daru’l-kuba’ li’t-tıbâ’a ve’n-neşr, 1997.
• Akreş, Hasan “Arapça Yazı Diline Geçen Türkçe Sözcükler” The Islamic University College Journal, 2016, 41 (2).
• ‘Alvân, Abddulcebbâr, eş-Şevâhid ve’l-İstişhâd fi’n-Nahv, Bağdat: Mektebetu’z-zehrâ 1976.
• el-Behnesî, ‘Afîf, el-Fennu’l-İslâmî, Dimeşk: Dâru talâs li’d-dirâsâti ve’n-neşr 1986.
• Bekr, es-Seyyid Ya’kûb, Dirâsât fî Fikhi’l-Luğa el-‘Arabiyye, Beyrut: Mektebetu ‘ilmi’l-luğa 1969.
• Bostan, İdris, “Malta (Tarih)”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXVII, s. 539-542.
• Brockelmann, Carl, Târîhu’l-Edebî’l-‘Arabî, (çev. Abdulhalîm en-Neccâr), I-VI Kahire: Dâru’l-meârif 1961-1968.
• Bučan, Daniel, Abu Nasr al-Farabi – Drugi Učitelj, Predgovor Knjizi o Slovima, Zagreb: Demetra 1999.
• Casim Avcı, “Mu’tasım Billâh”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXXI, 380-382.
• Corbin, Henry, Historija Islamske Filozofije, Sarajevo: Svjetlost 1987.
• Çetin, Nihad, “Arap (Yazı, Dil, Edebiyat)”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), III, 276-309.
• de Saussure, Ferdinand, Opšta Lingvistika, Beograd: Nolit 1975.
• Dekkâk, Abdurraûf, Ebû Nüvâs: Umerâ’u’ş-Şi’ri’l-‘Arabî, Halep: Dâru’r-rabî’ li’n-neşr 2009.
• Dubravko, Škiljan, Pogled u Lingvistiku, Zagreb: Školska knjiga 1980.
• Enîs, İbrâhîm, Mustekbelu’l-Luğati’l-’Arabiyyeti’l-Muşterake, Kahire: Ma’hedu’d-dirâsâti’l-’arabiyyeti’l-‘âliye 1960. __, Fi’l-Lehecâti-l ‘Arabiyye, Kahire: Mektebetu’l-enclû el-mısriyye 1978.
• __, Turuk Tenmiyeti’l-Elfâz fi’l-Luğa, Kahire: Metbaatu’n-nehdati’l-cedîde 1967.
• Esad Duraković, Poetika Arapske Književnosti u SAD, Sarajevo: Zid 1997.
• Fehmî, Abdulazîz, el-Hurûfu’l-Lâtiniyye li-Kitâbeti’l-’Arabiyye, Kahire: Dâru’l-‘arab 1944.
• Furat, Ahmet Subhi, Arap Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi 1996.
• Hafizović, Mesud Lingvističko Djelo İbrahima Enîsa, Sarajevo: Fakultet islamskih nauka u Sarajevu 1994.
• Hicâzî, Mahmûd Fehmî ‘İlmu’l-Luğa el-‘Arabiyye, Kuveyt: [y.y.] 1973.
• __, el-Luğatu’l-‘Arabiyye ‘abra’l-Kurûn, Kahire: [y.y.] 1961.
• Hitti, Philip, Istorija Arapa, (çev. Petar Pejčinović), Sarajevo: Veselin Masleša 1967.
• el-Hukayl, Suleymân ibn Abdirrahmân, Delîlu’l-Muallim ve’l-Muteallim, Riyad: [y.y.] 1994.
• İbn Cinnî, Ebu’l-Feth ‘Usmân, el-Hasâ’is fi’l-Luğa el-’Arabiyye, (thk. Muhammed Ali Neccâr), I-III, Kahire: Dâru’l-kutub el-Mısriyye 1956-1957.
• İbn Fâris, Ebu’l-Huseyn Ahmed, Mu’cemu Mekâyîsi’l-Luğa, (thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn), I-VI, Beyrut: Dâru’l-fikr 1979.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâluddîn, Lisânu’l-‘Arab, I-XV, Beyrut: Dâru Sâdır 1994.
• Janković, Srđan, Arapski Izgovor s Osnovama Arapskog Pisma, Sarajevo: Svjetlost 1983.
• Kaddûr, Ahmed Muhammed, Medhal ilâ Fikhi’l-Luğa el-’Arabiyye, Beyrut: Daru’l-fikr el-muâsır 1993.
• el-Kalkeşendî, Ebu’l-‘Abbâs Ahmed b. Alî, Nihâyetu’l-Ereb fî Ma’rifeti Ensâbi’l-‘Arab, (thk. İbrâhîm el-İbyârî), Beyrut: Dâru’l-kitâb el-Lubnânî 1980.
• Kavas, Ahmet, “Komor Adaları”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XXVI, 153-157.
• el-Kazvînî, Ebu’l-Huseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyya, es-Sâhibî fî Fikhi’l-Luğa ve Suneni’l-‘Arab fî Kelâmihâ, (nşr. Muhammed Alî Beydûn), Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-‘ilmiyye 1997.
• Kico, Mehmed, Arapska Jezikoslovna Znanost, Sarajevo: Fakultet islamskih nauka u Sarajevu 2003.
• Koçak, İnci, Arapçanın Gelişme Yolları, Ankara: A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fak. Yay. 1984.
• Mehmet Özdemir, “Endülüs” TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), XI, s. 216.
• Neffûse, Zekeriyya Se’îd, Târihu’d-Da’veti ile’l-Âmmiyye ve Âsâruhâ fî Mısır, İskenderiye: Dâru neşri’s-sekâfe 1964.
• Pečar, Zdravko Buđenje Arapa, Sarajevo: Nova prosvjeta 1958.
• Rabin, Chaim Menachem, Ancient West-Arabian, London: [y.y.] 1951.
• Ramadân, Abduttevvâb, Fusûl fî Fikhi’l-Luğa el-’Arabiyye, Kahire: Mektebetu’l-hancî 1973.
• es-Sâlih, Subhî, Dirâsât fî Fikhi’l-Luğa, Beyrut: Dâru’l-‘ilm li’l-melâyîn 1973.
• Sevde Alan, İsmail Güler, “Kureyş Lehçesinin Klasik Arapçaya Etkisi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2 (2007/16), 327-341.
• Stetkevych, Jaroslav, The Modern Arabic Literary Language: Lexical and Stylistic Developments, Chicago – London: The University of Chicago 1970.
• es-Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr, el-Muzhir fî ‘Ulûmi’l-’Arabiyye ve Envâ’ihâ, (thk. Muhammed Ebu’l-fadl İbrâhîm vd.), I-IV, Beyrut: Menşûrâtu’l-mektebeti’l-‘asriyye 1986.
• __, el-İktirâh fî Usûli’n-Nahv, (thk. Abdulhakim ‘Atiyye), Dimeşk: Dâru’l-beyrutî 2006,
• Vâfî, Abdulvâhid, Fikhu’l-Luğa, Kahire: Dâru nehdati mısır 2004. __, el-Luğa ve’l-Muctema’, Kahire: Dâru nehdati mısır 1971.
• Woolner, Alfred Cooper, Languages in History and Politics, Oxford: Oxword University Press 1938.
• Wulfinsûn, İsrâ’îl (Ebû Zu’eyb), Târîhu’l-Lugâti’s-Sâmîyye, Beyrut: Dâru’l-Kalem 1980.
• el-Yesû’î, Rafâ’il Nahle, Garâ’ibu’l-Luğati’l-’Arabiyye, Beyrut: Daru’ş-şark 1960.
• Yıldız, Hakkı Dursun, “Arap (Tarh)”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), III, 272-276.
• Zeydân, Corcî, el-Felsefetu’l-Luğaviyye ve’l-Elfâzu’l-’Arabiyye, Kahire: Dâru’l-hadâse 1978.