Öz
Osmanlı Devletinde adil ve güvenilir bir vergi düzeninin kurulması
amacıyla temettuat sayımlarının yapıldığı bilinmektedir. Temettuat
sayımlarının Tanzimat’ın uygulandığı yerlerde 1840 ve 1845 yıllarında
olmak üzere iki defa yapıldığı görüşü hakimdir. Yapılan son araştırmalarda
1833’de Kıbrıs’ta, 1838 yılında Hüdavendigar ve Gelibolu sancaklarında
temettuat sayımlarının yapıldığı ortaya konmuştur. Bu çalışmada temettuat
sayımlarının öncüsü olan ve 1832 tarihinde Gelibolu’da yapılan, emlak
ve arazi sayımı ele alınmıştır. Aynı tarihte Eceabat ve Keşan şehirlerinde
sayımların yapılması Gelibolu sancağının pilot uygulama bölgesi olduğunu
göstermektedir. Bu sayımlarla ilgili literatürde bir bilgi yoktur. Çalışmada
önce 1832 tarihli sayımın niteliği ve defterin düzenleniş şekli ele alınmıştır.
Daha sonra defterdeki 1990 Müslim ve gayrimüslim hanenin sahip olduğu
emlak, arazi ve hayvanlar hakkında bilgi verilmiştir.
Kaynakça
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
- D. BŞM. d. 42173, 42178
- Kitap ve Makaleler
- AYDIN, Mahir (1990), “Sultan II. Mahmud Döneminde Yapılan Nüfus Tahrirleri”, Sultan II. Mahmud ve Reformları Semineri, 28-30 Haziran 1989, İstanbul: İ.Ü Edebiyat Fakültesi, Tarih Araştırma Merkezi.
- EFE, Ayla (2016), II. Mahmud’un Mal Mülk Sayımı: Evreşe Örneği, Belleten, C. LXXX, S. 288, ss.483- 499.
- EFE, Ayla (2016), “ 1845 Temettuat Sayım Sonuçları Ne Oldu ? ” History Studies, İnternational Journal Of History, Cilt 8, Sayı 1, s. 19-35.
- EFE, Ayla ( 2016), “Osmanlı Devleti’nde Yeniden Yapılanmanın Şafağında Üç Vergi Sayımı” Akademik İncelemeler Dergisi, C.11, S. 2. ss.19-35.
- EMECEN, Feridun (1996), “ Gelibolu”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 14, İstanbul: ss.1-6.
- EYİCE, Semavi (1992), “ Bedesten”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 5, İstanbul: ss.302-311.
- GÖKMEN, Ertan (2008),“ Saruhan Sancağında Temettuat Tahriri”, Bilig, Bahar, 2008, Sayı 45, ss. 73-90.
- GÖYÜNÇ, Nejat (1979), “Hane Deyimi Hakkında, İ.Ü Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı 32,ss.331- 348.
- GÜRAN, Tevfik ( 1998), 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı Üzerine Çalışmalar, İstanbul: Eren Yayıncılık.
- GÜRAN, Tevfik, (2000), “19. Yüzyıl Temetttuat Tahrirleri” Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, Ankara: s.77-78.
- KARAL, Enver Ziya Karal (1942), “Ragıp Efendi’nin Islâhat Lâyihası”, Tarih Vesikaları, Cilt 1, Sayı 5, ss.356-368.
- KÜTÜKOĞLU, Mübahat (1995) “Osmanlı Sosyal ve İktisadî Kaynaklarından Temettü Defterleri, Belleten, C.LIX, S. 225, ss.395-412.
- KÜTÜKOĞLU, Mübahat (2010), XVI. Asırda Çeşme Kazası, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- MEHMED SALAHÎ ( 1313), Kamus-i Osmanî, Cilt, 1, İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.
- Osmanlı İdaresinde Kıbrıs, (2000), ( Nüfusu-Arazi Dağılımı ve Türk Vakıfları), Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu.43.
- ORTAYLI, İlber (2008), Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, 3. Baskı, Ankara: Cedit Neşriyat.
- ÖZÇELİK, Selahittin( 2003), “Tanzimat Öncesinde Girne Kazası ( Temettuat Sayımlarına Göre)”, AÜ. DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 22, S. 34, Ankara:ss.35-81
- ÖZTÜRK, Said ( 2003), “Türkiye’de Temettuat Çalışmaları” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt, 1, Sayı, 1, İstanbul, s.287-304.
- SERİN, Mustafa (1998), “ Osmanlı Arşivinde Bulunan Temettuat Defterleri”, I. Milli Arşiv Şurası, 20-21 Nisan 1998 Tebliğler-Tartışmalar, Ankara: ss.717-728
- SEZGİN, İbrahim ( 1991), 1475-1530 Yıllarında Gelibolu Kazası, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
- ŞEMSEDDİN SAMİ (1317), Kâmûs-i Türkî, Dersaadet: İkdam Matbaası.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Nisan 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 15 Sayı: 22 |
