Şiirsel Düzyazı Çevirisine Yaklaşımlar

Yıl 2018, Cilt: 12 Sayı: 1-2, 125 - 134, 28.12.2018

Alexander Yemets

Öz

Edebiyat
çevirisi düz yazı, şiir ve tiyatro eserlerinin çevirisini kapsar. Şiirsel
düzyazı duyguların, imgelerin ve romantik anlatıların yer aldığı özel bir
düzyazı türüdür. Dilbilimsel bakış açısıyla yaklaşıldığında, bir düzyazının
şiirsel olabilmesi için metnin yapısında açımlanmış metaforlar, metinlerarası
göndermeler ve metnin diziselleştirilmesi (W. Schmid) gibi birtakım araçlar
kullanılmış olmalıdır. Bu makalede ise, bir başka şiirsel düzyazı aracı olan
“biçimsel benzeşim” üzerine yoğunlaşılmıştır. Çeşitli biçem araçlarını bir
arada bulundurduğu için diğer araçlara kıyasla benzeşime daha büyük bir önem
verildiği söylenebilir. Ancak bu durum çeviride zorluklar yaratmaktadır. Bu
makale, günümüz çok-kısa öykülerinin yanı sıra, O. Wilde, K. Chopin ve D.
Thomas gibi tanınmış İngiliz ve Amerikalı yazarların kısa hikayelerinde
biçemsel benzeşimin bir şiirsellik aracı olarak ne şekillerde kullanıldığını
saptamaya odaklanmaktadır. Makalede, benzeşmelerin yapısı belirlenmekte ve
şiirsel düzyazıların kısım kısım Ukraynaca çevirileri verilmektedir. (Klasik
düzyazı metinlerinin içerisindeki) metaforların ve aliterasyonların yanı sıra (çok-kısa
öykülerin içerisindeki) zıtlık oluşturan tümcelerin ve sözcük oyunlarının nasıl
aktarılması gerektiğine dair en etkili çeviri stratejileri belirlenmektedir.
Ayrıca, şiirsel düzyazı çevirisinin araştırılmasına ilişkin görüşler
önerilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Şiirsel düzyazı, çeviri, Schmid, Wilde, Chopin, Thomas

Approaches to Translating Poetical Prose

Öz

Literary
translation involves translating prose, poetry, and drama. Poetical prose is a
special type of prose which is associated with emotions, images, romantic
narratives. Prose can be called poetical from the linguistic point of view if
several devices of the text organization are used: extended metaphors,
intertextual allusions, text paradigmatization (W. Schmid). In this paper
the emphasis is made on another device of prose poeticalness—stylistic
convergence. It can be considered the most foregrounded device as convergence
involves the combination of different stylistic devices. Such concentration
creates difficulties in translation. This paper concentrates on determining the
ways of rendering stylistic convergence as a device of poeticalness in the
short stories of such famous British and American writers as O. Wilde,
K. Chopin, D. Thomas, as well as in modern flash fiction stories. The
conclusions are made concerning the structure of convergences, and the Ukrainian
translations of the fragments of poetical prose are suggested. The most
efficient translation strategies of rendering metaphors and alliteration (in
classical prose) and oxymoronic phrases and play of words (in flash fiction)
are formulated. The prospects of research of poetical prose translation are
suggested. 

Anahtar Kelimeler

Poetical prose, translation, Schmid, Wilde, Chopin, Thomas

Kaynakça

• Bednarova-Gibova, Klaudia. Non-Literary and Literary Text in Translation, Presov University, 2012. Hermans, Theo. “Literary Translation.” A Companion to Translation Studies. Multilingual Matters, 2007, pp. 77-91. Jakobson, Roman. “Linguistics and Poetics.” Style in Language. The M. I. T. Press, 1964, pp. 350-377. Newmark, Peter. A Textbook on Translation. Prentice Hall, 1988. Schmid, Wolf. “Prose and Poetry in Povesti Belkina.” Canadian Slavonic Papers, vol. 29, no. 2-3, 1987, pp. 210-227. Riffaterre, Michael. “Criteria for Stylistic Analysis.” Essays on the Language of Literature, 1967, pp. 310-318 Solganik, Gregory. Syntactic Stylistics (in Russian). LKI Publishers , 2007. Tynyanov, Yuri. Poetics. History of Literature. Cinema (in Russian). Sovetsky pisatel, 1977. Wilde, Oscar. The Canterville Ghost (with parallel Ukrainian text). Folio, 2009. Yemets, Alexander. Investigating Poeticalness of Prose. Lambert Academic Publishing, 2012. ——. English Stylistics. KhNU, 2018. Вайлд О. Кентервільський привид: переклад Д. Радієнко, Фоліо, 2009.