İstanbul İlinde Yayılış Gösteren Crocus L. (Iridaceae) Taksonları Üzerine Bir Çalışma - A Study on Crocus L. (Iridaceae) taxa, distributed in İstanbul

Yıl 2015, Cilt: 11 Sayı: 2, 0 - , 30.12.2015

Osman Erol Levent Şık

Öz

İstanbul İlinde Yayılış Gösteren Crocus L. (Iridaceae) Taksonları Üzerine Bir Çalışma

Crocus L. (Iridaceae) Türkiye’de yayılış gösteren takson sayısı bakımından en zengin geofit cinslerinden biridir. Moleküler yöntemlerin ışığında gerçekleştirilen çalışmalarla cinsin doğal sistematiği gün yüzüne çıkmaya başlamış ve taksonlar arasındaki ilişkiler net bir biçimde görülmeye başlanmıştır. Moleküler çalışmaların yanısıra, yeni açılan yollar vasıtasıyla daha önce ulaşılamayan noktalara ulaşılması, tarafımızca oluşturulan canlı koleksiyonun gözlemlenmesi ile yeni taksonlar yayınlanmış ve cinsin barındırdığı takson sayısı 160’ı aşmıştır. Ancak yeni inşa edilen yollar ve artan nüfus nedeniyle ortaya çıkan enerji açığının kapama çalışmaları ne yazık ki büyük bir yüzdesi endemik olan narin bitkileri tehdit etmektedir. Kuşkusuz İstanbul ili bu tehditlerin en yoğun görüldüğü ildir. Bu çalışmada İstanbul ili sınırları içinde yayılış gösteren Crocus taksonlarının yayılışları ve populasyonların güncel durumları hakkında ayrıntılı morfolojik verilere girilmeden bilgi verilmiştir. Crocus pestalozzae Boiss., Crocus biflorus Miller subsp. biflorus, Crocus flavus Weston subsp flavus Crocus olivieri J. Gay subsp. istanbulensis B. Mathew, Crocus pulchellus Herb., Crocus speciosus M.Bieb. subsp. ibrahimii Rukšāns; İstanbul ili sınırları içinde antropojenik baskıya maruz kalan taksonlarıdr. Bu taksonların güncel durumları hakkındaki bilgiler 1999-2015 yılları arasında yapılan arazi çalışmalarına ve gözlemlere dayanmaktadır. Özellikle Crocus olivieri J. Gay subsp. istanbulensis taksonunun yayılış alanının son derece sınırlı ve baskı altında olduğu tespit edilmiştir. İstanbul kenti bitkileri ve doğal yaşam alanlarıyla özel ve çekicidir. Bu nedenle kentte yaşayan insanları bilinçlendirmek, Türkçe yayınlarla bilgi düzeyini yükselterek farkındalık yaratmak yerinde olacaktır.

A Study on Crocus L. (Iridaceae) taxa, distributed in İstanbul 

Crocus L. (Iridaceae) is a geophyte genus, which is one of the richest taxa in terms of the number in Turkey. Natural systematics of the genus began to emerge in the light of day with using molecular methods and the relationships between the taxa are to be seen clearly. As well as molecular studies, building the new roads made accessible the new species. Moreover, the increasing number of live collections (e.g Istanbul University Alfred Heilbronn Botanical Garden collection) helped this issue. Today, the total number of the taxa exceeded 160. However, the newly built roads and the resulting energy deficit due to increasing population off work, unfortunately, threat a large percentage of these rare and endemic plants. Undoubtedly Istanbul province is the province where most numerous of these threats. In this study, we gave information about the current status of Crocus taxa in İstanbul, without entering into detailed morphological data. These taxa are Crocus pestalozzae Boiss., Crocus biflorus Miller subsp. biflorus, Crocus flavus Weston subsp flavus Crocus olivieri J. Gay subsp. istanbulensis B. Mathew, Crocus pulchellus Herb., Crocus speciosus M.Bieb. subsp. ibrahimii Rukšāns. This information is based on field works and observations made between 1999 and 2015. Especially Crocus olivieri J. Gay subsp. istanbulensis of extremely limited distribution area, have been found to be under pressure. The city of Istanbul is unique with its attractive plants and natural habitats. Raising the awareness of people living in the city with Turkish publications is extremely important for the future of the observed taxa.

Anahtar Kelimeler

Crocus, Iridaceae, İstanbul, tehdit , populasyon / Crocus, Iridaceae, İstanbul, threat, population

Kaynakça

• Erol, O., Can, L., Şık, L. Crocus demirizianus sp. nov. from northwestern Turkey. Nord J Bot 2012; 30(6):665-667.
• Erol, O., Can, L., Kucuker, O. Crocus yaseminiae (Iridaceae) a new species from South Anatolia, Turkey. Phytotaxa 2014; 188(2), 103-111.
• Erol, O., Kaya, H.B., Şık, L., Tuna, M., Can, L., Tanyolaç, M.B. The genus Crocus, series Crocus (Iridaceae) in Turkey and 2 East Aegean islands: a genetic approach. Turkish Journal of Biology 2014; 38:48-62.
• Erol, O., Şık, L., Kaya, H.B., Tanyolaç, B., Küçüker, O. Genetic diversity of Crocus antalyensis B. Mathew (Iridaceae) and a new subspecies from southern Anatolia. Plant Systematics and Evolution 2011; 294 (3-4): 281-287.
• Harpke, D., Meng, S., Rutten, T., Kerndorff, H., Blattner, F.R. Phylogeny of Crocus (Iridaceae) based on one chloroplast and two nuclear loci: ancient hybridization and chromosome number evolution. Molecular phylogenetics and evolution. 2013; 66 (3):617-627.
• Mathew, B. The Crocus, a revision of the genus Crocus. 1982. BT Batsford Ltd., London
• Mathew B Crocus L. In: Davis H (ed) Flora of Turkey and the east Aegean islands, 1984; vol 8. Edinburgh University Press, Edinburgh
• Yüzbaşıoğlu, S., Özhatay, N. A new subspecies of Crocus pestalozzae (Iridaceae) from Turkey. Phytotaxa 2014; 174 (5):279.
• Kerndorff, H., Pasche, E.D.H., Blattner, F.R. Seven new species of Crocus (Liliiflorae, Iridaceae) from Turkey. Stapfia, 2012; 97:3-16.
• Erol, O., Kuçuker, O. The crocus of Istanbul Crocus olivieri subsp. istanbulensis is endangered in the wild. Plantsman-London, 2005; 4 (3):168
• Rukšāns, J. Seven new crocuses from the Balkans and Turkey. 2013; Alpine Garden Society,