BibTex RIS Kaynak Göster

-

Yıl 2015, Cilt: 13 Sayı: 3, 305 - 322, 09.10.2015
https://doi.org/10.18026/cbusos.36055

Öz

The increasing modernization of the Tanzimat period modelled on Western civilization created an alla Francia (alafranga, exemplifying modernist ideas and trends) people alienated to the values of their own society and wobbled between two civilizations due to a misconception of westernization. However, the novel, mirror of the society, is seen as an instrument that will develop a path to modernization by edifying the society with Tanzimat. A prominent figure in promoting the role of the novel as an instrument of modernization, Ahmed Midhat Efendi with the appellation of “Hâce-i Evvel” brings in such people in order to contribute to the modernization of the society. In pursuit of a correct interpretation and comprehension of westernization, Ahmed Midhat Efendi humiliates the people who misconceive Westernizing by satirizing them in the novel “Felatun Bey ve Rakım Efendi”. The aim of satire, a method of social criticism, is to give a message of truth to the society via subtle associations. Another important feature of the satire is that it is derisive, insulting and even somehow profane. Satire features a critical-analysis identity as it reveals faults and bad intentions. In this context, the first novel to satirize the misconception of Westernizing via thorough examination and with a pervasive satirical undertone is “Felatun Bey ve Rakım Efendi”. The novel also assumes a social feature in that it essentially consists of all the sociological colors of the Tanzimat society. In the novel, various styles and tones of the satire including mockery by caricaturizing, irony, and overstatement were used, with a view to teaching the society a lesson through the satirical components by displaying not only the bad but also the good as a role model. Thus, the novel has become a sociological criticism

Kaynakça

  • AHMET MİDHAT EFENDİ, (2010), Felatun Bey ile Rakım Efendi, Akvaryum Yayınevi, İstanbul.
  • AKERSON-ERKMAN, Fatma (2012), Edebiyat ve Kuramlar, İthaki Yayınları, İstanbul.
  • ATİK GÜRBÜZ, İncinur (2011), “Bir Şiir Mecmuasındaki Hicivli Söyleyişler”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/2 Spring, s. 87-94, TURKEY.
  • APAYDIN, Mustaf (2014), Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, (Editör: Ramazan Korkmaz), Grafiker Yayınları, Ankara.
  • APAYDIN, Mustafa (2001), Türk Hiciv Edebiyatında Ziya Paşa, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • BAKIRCIOĞLU, N. Ziya (1997), Başlangıçtan Günümüze Türk Romanı, Ötüken Yayınları, 3. Basım, İstanbul
  • BALCI, Yunus (2002), “Türk Romanında Aydın Sorunu”,Türk Romanı Özel Sayısı, Hece S. 65/66/67
  • BAYPINAR, Yüksel, (2000), “Hiciv Kavramı Üzerine Bir İnceleme” Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, CXXIX, s.31-37.
  • BELGE, Murat (2012), Edebiyat Üstüne Yazılar, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • ÇETİN, Nurullah (2002),“Tanzimat Döneminde Türk Romanı(1860-1878)”, Türk Romanı Özel Sayısı, Hece S. 65/66/67
  • ÇORUK, Ali Şükrü (2012), “A Protagonist Between Fıctıon And Reality: Felatun Bey”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi Cilt/Sayı: XLVII
  • ERCİLASUN, Bilge (1997), Yeni Türk Edebiyatı Üzerine İncelemeler 1, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • GARİPER, Cafer (2014), Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, (Editör: Ramazan Korkmaz), Grafiker Yayınları, Ankara.
  • GOLDMANN, Lucien, (2005), Roman Sosyolojisi, Birleşik Kitapevi (çev. Aybek Erkay), Ankara.
  • ISSI, Ahmet Cüneyt, (2002),“Türk Edebiyatının Romanla Tanışması”, Türk Romanı Özel Sayısı, Hece S. 65/66/67.
  • KARATAŞ, Turan, (2011), Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, Sütun Yayınları, İstanbul.
  • KORTANTAMER, Tunca (2007), Temmuzda Kar Satmak, Phonex Yayınları, Ankara.
  • KÜÇÜKLER KUŞÇU, Nuray (2014), “Yeni Bir Yazınsal Türü Anlamlandırma: Nâmık Kemal ve Ahmet Midhat Efendi’ye Göre Roman”,Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi/ The Journal of International Social Research Cilt: 7 Sayı: 33 Volume: 7 Issue: 33 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-958, s. 215-221.
  • MARDİN, Şerif (1991), Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • MERİÇ, Cemil (2013), Bu Ülke, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • MORAN, Berna (2004). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1,

HİCİV KAVRAMI AÇISINDAN AHMET MİDHAT EFENDİ’NİN “FELATUN BEY İLE RAKIM EFENDİ” ROMANINDA YANLIŞ BATILILAŞMA

Yıl 2015, Cilt: 13 Sayı: 3, 305 - 322, 09.10.2015
https://doi.org/10.18026/cbusos.36055

Öz

Tanzimat döneminde artan modernleşme ile toplumda oluşan Batı medeniyetini model alış, yaşadığı toplum değerlerine yabancılaşan ve Batılılaşma’yı yanlış idrak ederek iki medeniyet ortasında sıkışan alafranga tipleri meydana çıkarır. Toplumun aynası olan roman ise Tanzimat ile birlikte toplumu eğiterek modernleşmeyi sağlayacak bir vasıta olarak görülür. Romana bu misyonu yükleyenlerin başında “Hâce-i Evvel” ünvanı ile bilinen Ahmet Midhat Efendi, toplumun modernleşmesine katkı sağlamak için toplumda görülen bu tipleri konu edinir. Batılılaşma’nın doğru idrak edilmesini isteyen Ahmet Midhat Efendi, Batılılaşma’yı yanlış algılayan insanları “Felatun Bey ile Rakım Efendi” romanında hicvederek toplum karşısında komik duruma düşürür.
Sosyal eleştirinin bir metodu olan hiciv üslubunda amaç, ince çağrışımlar ile topluma doğrunun mesajını vermektir. Hicvin özelliklerinden biri de; alay edici, aşağılayıcı ve hatta küfre kadar kaymasıdır. Bu özelliğinden dolayı hiciv, kusurları ve kötü amaçları ortaya çıkardığı için eleştirel bir analiz hüviyetini taşımaktadır. Bu yönüyle yanlış Batılılaşma problemini irdeleyerek hicveden ve eserin yapısına hicivsel üslubun yayıldığı ilk roman “Felatun Bey ile Rakım Efendi”dir. Roman, Tanzimat toplumunun bütün sosyolojik renklerini özünde barındırması bakımından aynı zamanda içeriği toplumsal mahiyettedir.
Romanda hicvin üslup özelliklerinden ve tonlarından olan karikatürize etme yöntemi ile alay edilme, ironi, mübalağa kullanılmış; kötünün yanında iyi, rol model olarak verilerek toplumun roman içindeki hicivsel ögelerden ders alması amaçlanmıştır. Böylelikle roman, sosyolojik eleştiri hüviyetine bürünmüştür.

Kaynakça

  • AHMET MİDHAT EFENDİ, (2010), Felatun Bey ile Rakım Efendi, Akvaryum Yayınevi, İstanbul.
  • AKERSON-ERKMAN, Fatma (2012), Edebiyat ve Kuramlar, İthaki Yayınları, İstanbul.
  • ATİK GÜRBÜZ, İncinur (2011), “Bir Şiir Mecmuasındaki Hicivli Söyleyişler”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/2 Spring, s. 87-94, TURKEY.
  • APAYDIN, Mustaf (2014), Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, (Editör: Ramazan Korkmaz), Grafiker Yayınları, Ankara.
  • APAYDIN, Mustafa (2001), Türk Hiciv Edebiyatında Ziya Paşa, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
  • BAKIRCIOĞLU, N. Ziya (1997), Başlangıçtan Günümüze Türk Romanı, Ötüken Yayınları, 3. Basım, İstanbul
  • BALCI, Yunus (2002), “Türk Romanında Aydın Sorunu”,Türk Romanı Özel Sayısı, Hece S. 65/66/67
  • BAYPINAR, Yüksel, (2000), “Hiciv Kavramı Üzerine Bir İnceleme” Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, CXXIX, s.31-37.
  • BELGE, Murat (2012), Edebiyat Üstüne Yazılar, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • ÇETİN, Nurullah (2002),“Tanzimat Döneminde Türk Romanı(1860-1878)”, Türk Romanı Özel Sayısı, Hece S. 65/66/67
  • ÇORUK, Ali Şükrü (2012), “A Protagonist Between Fıctıon And Reality: Felatun Bey”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi Cilt/Sayı: XLVII
  • ERCİLASUN, Bilge (1997), Yeni Türk Edebiyatı Üzerine İncelemeler 1, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • GARİPER, Cafer (2014), Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, (Editör: Ramazan Korkmaz), Grafiker Yayınları, Ankara.
  • GOLDMANN, Lucien, (2005), Roman Sosyolojisi, Birleşik Kitapevi (çev. Aybek Erkay), Ankara.
  • ISSI, Ahmet Cüneyt, (2002),“Türk Edebiyatının Romanla Tanışması”, Türk Romanı Özel Sayısı, Hece S. 65/66/67.
  • KARATAŞ, Turan, (2011), Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, Sütun Yayınları, İstanbul.
  • KORTANTAMER, Tunca (2007), Temmuzda Kar Satmak, Phonex Yayınları, Ankara.
  • KÜÇÜKLER KUŞÇU, Nuray (2014), “Yeni Bir Yazınsal Türü Anlamlandırma: Nâmık Kemal ve Ahmet Midhat Efendi’ye Göre Roman”,Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi/ The Journal of International Social Research Cilt: 7 Sayı: 33 Volume: 7 Issue: 33 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-958, s. 215-221.
  • MARDİN, Şerif (1991), Türk Modernleşmesi, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • MERİÇ, Cemil (2013), Bu Ülke, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • MORAN, Berna (2004). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1,
Toplam 21 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

İbrahim Biricik

Yayımlanma Tarihi 9 Ekim 2015
Yayımlandığı Sayı Yıl 2015 Cilt: 13 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA Biricik, İ. (2015). HİCİV KAVRAMI AÇISINDAN AHMET MİDHAT EFENDİ’NİN “FELATUN BEY İLE RAKIM EFENDİ” ROMANINDA YANLIŞ BATILILAŞMA. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 305-322. https://doi.org/10.18026/cbusos.36055