Kaynaştırma Uygulamasını Yürüten Öğretmenlerin Duygusal Emek ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 15 - 29, 25.06.2018

Gül Kadan Neriman Aral

https://doi.org/10.36731/cg.414434

Cited By: 1

Öz

Eğitim bir toplumun geleceğinde oldukça önemli
bir yere sahiptir. Ancak bir toplumun geleceğinde, sadece eğitim tek başına bir
anlam ifade etmez. Aynı zamanda bu eğitim faaliyetlerini yerine getirecek öğretmenlerin
de, tutumu ve bilgisi bu süreçte önemlidir. Üstelik öğretmen sınıfında atipik
gelişim gösteren öğrencileri de içine alacak şekilde eğitim-öğretim
faaliyetlerini geliştirebilmelidir. Ancak öğretmenlerin atipik gelişim gösteren
öğrencileriyle çalışırken, aynı zamanda duygusal anlamda bir emek harcamaları
gerekebilir. Duygusal emek, öğretmenlerin eğitim faaliyetlerini yürütürken
kullandıkları duygu ve davranışları düzenleyebilme kapasitesi olarak
tanımlanmakla birlikte tükenmişliğe yol açabileceği de ifade edilmektedir.
Özellikle kaynaştırma uygulamasını yürüten öğretmenlerin duygusal emek
davranışlarını yoğun olarak kullanmaları sonucunda tükenmişliği de sıklıkla
yaşayabilecekleri düşünülebilir. Bu düşünceden hareketle araştırmada,
kaynaştırma uygulamasını yürüten öğretmenlerin duygusal emek ve tükenmişlik
düzeylerinin bazı değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek ve
duygusal emek ile tükenmişlik düzeyleri arasında ilişki olup olmadığını
saptamak amaçlanmıştır.

Tanımlayıcı olarak gerçekleştirilen araştırma,
Çankırı İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı olan ilk ve ortaöğretim düzeyinde,
sınıfında kaynaştırma öğrencisi olan 70 öğretmenle gerçekleştirilmiştir.
Araştırma için etik kurul onayı Çankırı İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden alınmış,
alınan etik kurul onayından sonra okullara gidilerek çalışmanın amacı okul
yönetici ve öğretmenlerine anlatılmış, araştırmaya katılmayı gönüllü olarak
kabul eden öğretmenlerle çalışılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak
“Genel Bilgi Formu”, “Duygusal Emek Ölçeği” ve “Tükenmişlik Ölçeği”
kullanılmıştır. Araştırmaya dahil edilen öğretmenlerin %50’si kadın, %50’si
erkek, %42,9’u 21-30 yaş grubunda, %31,4’ü 16 yıl ve üzeri kıdeme sahipken,
%64,3 öğretmenin sınıfında zihinsel yetersizliğe sahip öğrenci bulunmaktadır.

Araştırma sonucunda cinsiyetin, yaşın, mesleki
kıdemin, kaynaştırma öğrencisinin yetersizlik türünün duygusal emek ölçeğinin
bazı alt boyutlarında, medeni durumun, kaynaştırma öğrencisinin yetersizlik
türünün ise tükenmişlik ölçeğinin duyarsızlaşma alt boyutunda anlamlı
farklılığa neden olduğu görülürken, duygusal emek ve tükenmişlik ölçeğinin alt
boyutları arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Araştırmadan elde edilen
sonuçlara bağlı olarak, kaynaştırma uygulamasını yürüten öğretmenlerin daha çok
desteklenmesi, öğretmenlere özel eğitim konusunda hizmet içi eğitimlerin
verilmesi ve var olan uygulamaların etkililiğinin arttırılması önerilebilir. 

Anahtar Kelimeler

Atipik gelişim gösteren çocuklar, öğretmen, eğitim-öğretim, eğitim hakkı, kaynaştırma

Examination of the Emotional Labor and Burnout Levels of the Teachers Conducting the Mainstreaming Application

Öz

Education has a
very important place in the future of a society. However, education does not
make a sense alone in the future of a society. Also the attitudes and knowledge
of teachers who will carry out these educational activities are also important
in this process. Moreover teacher should be able to develop educational
activities including the students showing atypical development, teaches may
also need to spend an emotional labor. Even though emotional labor is defined
as the teachers’ capacity of regulating their emotions and behaviors used while
conducting the educational activities, it also stated that it may lead to
burnout. Particularly, it can be considered that especially teachers who carry
out the mainstreaming application frequently experience burnout as a result of
intensive use of emotional labor behaviors. It is aimed to determine whether
the emotional labor and burnout levels of the teachers who carry out the
mainstreaming in the research are differentiated according to some variables
and to determine whether there is a relationship between emotional labor and
burnout. This descriptive study was conducted with to teachers who had
mainstreaming students in their class at primary and secondary school level
affiliated with Provincial Directorate for National Education of Çankırı.
Ethics committee approval for the study was taken from Provincial Directorate
for National Education of Çankırı, after the approval of the ethics committee,
the school administrators and teachers were informed about the purpose of the
study by going to the school and the study was conducted with the teachers who
were voluntary to participate in the study. “General Information Form”,
“Emotional Labor Scale” and “Burnout Inventory” were used as data collection
tool in the study. 50% of the teachers included in the study were female 50%
were male; 42,9% were in age group of 21-30 years, 31,4% had a seniority of 16
years and more and 64,3%had a students with mental deficiency in their class.
As a result of the study, it is seen that gender, age, occupational seniority,
deficiency type of the mainstreaming students cause a significant difference in
some subscales of emotional labor scale, and marital status and deficiency type
of the mainstreaming students cause a significant difference in
depersonalization subscale of burnout inventory, whereas, a significant
correlation was found between the subscales of emotional labor scale and the
subscales of burnout inventory. Based on the results obtained from the study,
it can be recommended to support the teachers who conduct the mainstreaming
application more, provide in service trainings on special education to the
teachers and increase the effectiveness of the existing practices, ensure
school-family- teacher cooperation.

Anahtar Kelimeler

Children with atypical development, teacher, education-training, education right, mainstreaming students.

Kaynakça

• Aral, N., Gürsoy, F. (2011). Özel eğitim gerektiren çocuklar ve özel eğitime giriş. İstanbul: Morpa.
• Arslan, G., Arslan, G. (2014). Zihin engelli bireylere eğitim veren öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Tokat ili örneği). Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 49-66.
• Asforth, B.E., Humprey, R.H. (193). Emotional labor in service roles: The influence of identity. Academic of Management, 18(1), 88-115.
• Avşaroğlu, S., Deniz, E.M., Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu, iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
• Basım, N.H., Begenirbaş, M. (2012). Çalışma yaşamında duygusal emek: Bir ölçek uyarlama çalışması. Yönetim ve Ekonomi, 19(1), 77-90.
• Begenirbaş, M. (2013). Kişiliğin öğrenme stillerine etkisinde duygusal emek ve tükenmişliğin aracılık rolü: Öğretmenler üzerinde bir araştırma Doktora Tezi, Kara Harp Okulu, Ankara.
• Brotheridge, C., Grandey, A. (2002). Emotional labor and burnout: Comparing two perspectives of people work. Journal of Vocational Behavior, 60, 17-29.
• Brotheridge, C. M., Lee, R.T. (2003). Development and validation of the emotional labor scale Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76(3), 365-379.
• Brookfield, S.D. (2017). Becoming a critically reflective teacher Sanfrancisco: Jossey-Bass.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri Ankara: Pegem.
• Cheung, F.Y., Tang, C.S. (2010). Effects of age and emotional labor strategies on job outcomes: Moderated mediation analyses. Applied Psychology Health and Well-Being, 2(3), 323-329.
• Coe, R., Alaisi, C., Higgins, S., Major, L.E. (2014). What makes great teaching? http://universityofhullscitts.org.uk/scittssisite/downloads/core2.coepdf. 08.06.2017.
• Coşkun, İ., Gür, T., Aykutlu, H. (2014). Hafif düzey zihin engelli bireylerin okuduğunu anlama düzeyinin belirlenmesi. Uluslararası Avrupa Sosyal Bilimler Dergisi, 5(14), 17-42.
• Dağlı, A. (2006). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri Eurasian Journal of Educational Research, 25, 85-95.
• Dahling, J.J., Perez, I.A. (2010). Older worker, different actor? Linking age and emotional labor strategies Personality and Individual Differences, 48(5), 574-578.
• Dere-Çiftçi, H., (2015). Özel eğitim merkezlerinde çalışan öğretmenlerin mesleki yetkinlik ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi Mediterranean Journal of Humanities, 1, 221-241.
• Diefendorff, J.M., Croyle, M.H., Grosserand, R.H. (2005). The dimensionality and antecedents of emotional labor strategies Journal of Vocational Behavior, 66, 339-357.
• Diken, İ.H. (2015). İlköğretimde kaynaştırma Ankara: Pegem.
• Doğan, A., Demir, R., Türkmen, E. (2016). Rol belirsizliğinin, rol çatışmasının sosyal desteğin tükenmişliğe etkisi: Devlet ve Vakıf üniversitelerinde çalışan akademik personelin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1), 37-67.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, , 22-25 Eylül 1992, Ankara.
• Fullan, M., Hargreaves, A. (2014). Teacher development and educational change. London and New York: Routledge Taylor& Francis Group.
• Grandey, A. A. (2003). When the show must go on surface acting and deep acting as determinants of emotional exhaustion and peer-rated service delivery Academy of Management Journal, 46, 86-96.
• Guy, M.E., Newman, M.A., Mastracci, S.H. (2015). Emotional labor. Putting the service in public service London and New York: Routledge Taylar& Francis Group.
• Gün-Eroğlu, Ş. (2014). Örgütlerde duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi üzerine bir araştırma Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 147-160.
• Gündüz, B. (2005). İlköğretim öğrencilerinde tükenmişlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 152-166.
• Kalkan-Dişbudak, Ş. (2016). Öğretim elemanlarının mükemmeliyetçilik ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin farklı değişkenler açısından incelenmesi Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Karasu, H.P., Girgin, Ü., Gürgür, H. (2015). İşitme engelli bir çocuğun okuma-yazma becerilerinin dil deneyim yaklaşımı ile desteklenmesi Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 6(1), 111-144.
• Karataş, A. (2013). Öğretmen adayları için meslek etiğinin önemi Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 304-318.
• Kaya, F. (2014). Duygusal emek ile tükenmişlik ve iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bağlı huzurevlerinde çalışan yaşlı bakım personeline yönelik bir araştırma Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Kayan- Fadlelmula, F. (2014). Akademisyenlerin tükenmişlik düzeyleri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 424-438.
• Kırılmaz, A.Y., Çelen, Ü., Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda “tükenmişlik durumu” araştırması. İlköğretim Online, 2(1), 2-19.
• Kruml, M.S., Geddes, D. (2009). Exploring the dimensions of emotional labor: The heart of Hoeschild’s work. Management Communication Quarterly, 14(8), 8-49.
• Maslach, C., Jackson, S.E. (1981). The measurement of experienced burnout Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Naktiyak, A., Ağırman, Ü.H. (2016). İş odaklı duygusal emek ve duygusal tükenme arasındaki ilişkide çalışan odaklı duygusal emek ve mesleki bağlılığın aracı etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(4), 789-809.
• Özgen, I. (2010). Turizm işletmelerinde duygusal emek. Ankara: Detay.
• Özgül, F., Atan, T. (2016). Öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin demografik özelliklerine göre incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1002-1016.
• Poyraz, K., Sürücüoğlu, H. (2015). İlk ve ortaöğretim okul yöneticilerinde tükenmişlik (Kütahya il merkezi örneği). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44, 9-23.
• Sadioğlu, Ö., Bilgin, A., Batu, S., Okal, A. (2013). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin . sorunları, beklentileri ve önerileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1743-1765.
• Seferoğlu, S.S., Yıldız, H., Avcı-Yüksel, Ü. (2014). Öğretmenlerdeki tükenmişlik: Tükenmişliğin göstergeleri ve bu göstergelerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(174), 348-364.
• Seyhan, B., Gültekin-Akduman, G. (2015). Ulusal yasalar ve yönetmelikler ile uluslararası sözleşmeler açısından engelli çocukların eğitim hakkı. Uluslararası Katılımlı III. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi “Erken Müdahale” 11-13 Mayıs 2015, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Şat, A., Amil, O., Özdevecioğlu, M. (2016). Duygusal zeka ve duygusal emek davranışlarının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi: Özel okul öğretmenleri üzerinde bir araştırma. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39(2), 1-20.
• Taycan, O., Kutlu, I., Çimen, S., Aydın, N. (2006). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle olan ilişkisi Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7, 100-108.
• Tokmak, İ. (2014). Duygusal emek ile işe yabancılaşma ilişkilerinde psikolojik sermayenin düzenleyici etkisi İAD İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(3), 134-156.
• Türkay, G., Aydın, Ü., Taşar, O. (2011). Motivasyonel ve yapısal etkenler altında duygusal emeğin işe bağlılığa etkisi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 201-222.
• Wong, J.Y., Wang, C.H. (2009). Emotional labor of the tour leader: An explotary study. Tourism Management, 30, 249-259.
• Yavuz, M., Özgür, H. (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilerle çalışan öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 47-67.