Ömer Seyfettin’in Fıkra Kaynaklı Hikâyelerinde Din Ve Ahlakî Değerler

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 3, 12 - 24, 01.09.2014

Hatice Fırat

https://doi.org/10.30703/cije.321347

Cited By: 1

Öz

Sade dil ve Milli Edebiyat akımlarının öncü isimlerinden olan Ömer Seyfettin, sanatının merkezine hikâye türünü koyan ilk yazarlardandır. Türk edebiyatında hikâye türünün gelişmesine ve halkla buluşmasına katkıda bulunmuş olması bakımından önemlidir. Sanat toplum içindir anlayışıyla eserler veren Ömer Seyfettin, gerçekçilik akımını benimsemiş, dolayısıyla hikâyelerinde kendi hayatından ve gözlemlerinden yararlanmıştır. Eserlerinde çocukluk anılarını, sınır bölgesinde yaşadığı olayları konu edinmiştir. Toplumu gözlemlemiş, birçok hikâyesinde toplumda yaşanan aksaklıkları dile getirmiştir. Tarihi konu edinen ve fikir savunusuna dayanan hikâyeleri de önemlidir. Hikâyelerinin önemli bir kısmında da halk edebiyatını kaynak olarak alması dikkat çekmektedir. Halk arasında anlatılan masal, efsane, fıkra gibi edebi türlerden yararlanarak birçok hikâye kaleme almıştır. Çalışmada, yazarın fıkra kaynaklı hikâyeleri, toplumda yer eden önemli değerlerden “din ve ahlakî değerler” açısından ele alınmaktadır. Böylece yazarın toplum ve bu değerlerle ilgili görüşleri açıklanmaya çalışılacaktır. Çalışmada yazılı materyallerin incelenmesi için doküman incelemesi, elde edilen verilen çözümlenmesi noktasında da içerik analizi yöntemleri kullanılmıştır. Eserlerinde mizaha ve eleştiriye geniş yer verdiği bilinen Ömer Seyfettin’in, “Külah, Çakmak, Rüşvet” adlı üç hikâyesinde de; dinin çıkarlar doğrultusunda kullanılarak yalan ve hile ile insanların kandırılmasını, aç gözlülüğü ve hırsızlığı/rüşveti eleştirdiği görülmektedir. Buna karşın eserlerde, doğruluk-dürüstlük, tokgözlülük, yardımlaşma, paylaşma, bencil olmama gibi değerler desteklenmektedir. Bu verilerden hareketle, yazarın eserlerinin Türkçe dersleri başta olmak üzere, eğitimde çocuklara değer kazandırmada araç olarak kullanılabileceği de anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, Hikâye, Fıkra, Din, Ahlakî Değerler

Religion and Ethic Values in Anecdote Based Stories of Omer Seyfettin

Öz

Omer Seyfettin one of the pioneers of plain language and Milli Edebiyat movement and one of the authors only works on a story. He uses the language of everyday speech in the works and Selects the social life issues. He is writer that has contributed to the development of type of story in Turkish literature and public meeting by works. Omer Seyfettin the flow of realism adopted. He have benefited from his own life and observations in his stories. He was source of important part of the stories of the people and the people literature. Among the people described in the tales, legends, anecdotes, wrote many stories, such as taking advantage of the literary genres. In this study, the author's stories are discussed in terms of the most important values of society’s religious and moral values. Omer Seyfettin, examined from the three story "Külah, Çakmak, Rüşvet", using the lie and cheat in line with the interests of religion to trick people, is raving about greed and theft/ bribery. However, values of such as the accuracy and honesty, solidarity, sharing, self-centered not being supported. This indicates that, author's works especially Turkish lessons, is understood that can be used as a tool in gaining value of education for children.

Anahtar Kelimeler

Omer Seyfettin, Story, Anectode, Religion, Ethic values

Kaynakça

• Bora, B. (2006). Ömer Seyfettin -Yalnız Efe-. İstanbul: Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş.
• Enginün, İ. (1992). “Ömer Seyfettin’in Hikayeleri”. Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Enginün, İ. (2004). Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Enginün, İ. (2006). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyete (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Erdem, A. R. (2003). “Üniversite Kültüründe Önemli Bir Unsur: Değerler”. Değerler Eğitimi Dergisi. c.1, S.4-, s.55-72
• Fichter, J. (2006). Sosyoloji Nedir? (Çev. Nilgün Çelebi). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Geçgel, H. (2007). “Ömer Seyfettin Hikâyelerinin İlköğretim Programında Kullanılabilirliği”. I. Dünden Bugüne Ömer Seyfettin Sempozyumu. 09-11 Mart.
• Gökçe, O. vd. (1994). Türk Gençliğinin Sosyal ve Ahlaki Değerleri. Selçuk Üniversitesi Ata Dergisi. 6, 131-139.
• Gümüş, S. (2008). “Öykücülüğümüzün Kısa Tarihi”. Çağdaş Türk Yazını. (Hazırlayan: Nazan İpşiroğlu), İstanbul: Toroslu Kitaplığı.
• Gürbüz, H. (2000). “Sosyal Meseleler Açısından Ömer Seyfettin’in Hikâyeleri”. Hece Dergisi Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, Yıl:4, S.46/47, s. 284-297.
• Hürriyet. (1992). Ömer Seyfettin Yalnız Efe –Seçmeler-. Yyy, Hürriyet Ofset Matbaacılık ve Gazetecilik A.Ş.
• İmamoğlu, E. O., Karakitapoğlu A. Z. (1999). 1970’lerden 1990’lara Değerler: Üniversite Düzeyinde Gözlenen Zaman, Kuşak ve Cinsiyet Farklılıkları. Türk Psikoloji Dergisi. 14(44), 1-18.
• Kılınç, A. (2007). Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Ömer Seyfettin’in Halk Anlatı Kaynaklı Hikayeleri”. I. Dünden Bugüne Ömer Seyfettin Sempozyumu. İstanbul, 09-11 Mart,
• Kılınç, A (2008). “Mizahta Rahatlama Kuramına Göre Ömer Seyfettin’in Halk Anlatı Kaynaklı Hikâyelerinde Mizah”. II. Dünden Bugüne Ömer Seyfettin Sempozyumu Gönen, 07-09 Mart .
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Özbay, M. (2002). Kültür Aktarımı Açısından Türkçe Öğretimi. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. 602, 112-120.
• Özgüven, İ. E. (1999). Psikolojik Testler. Ankara: Pdrem Yayınları,
• Özlem, D. (2002). Kavramlar ve Tarihleri I. İstanbul: İnkılap Kitabevi
• Özyalçıner, A. (2008). Ömer Seyfettin -Seçme Öyküler-. İstanbul: Alfa Basım yayım Dağıtım Ltd. Şti.
• Sevinç, M. (2006). “Evrensel ve Yerel Değerlerin Eğitime Yansımaları”. Küreselleşme Ahlâk ve Değerler. (Ed. Yurdagül Mehmedoğlu ve Ali Ulvi Mehmedoğlu). İstanbul: Littera Yayıncılık.
• TDK. (2005). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uyguner, M. (1990). Ömer Seyfettin, Yaşamı-Sanatı-Yapıtlarından Seçmeler. Akara: Bilgi Yayınevi.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayın Evi.