Tarih Derslerinde Alternatif Ölçme

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 4, 29 - 46, 01.12.2015

Akif Pamuk

https://doi.org/10.30703/cije.321378

Cited By: 1

Öz

Tarih öğretim programlarının doğasını belirleyen temel etken, kabul edilen felsefi paradigmanın ve öğrenme-öğretme yaklaşımlarının özelliklerinin programa yansımasıdır. Kabul edilen yaklaşım, pozitivist bilgi kuramı üzerine dayalı bir yaklaşım olan davranışçılık olduğunda; tarih öğretim programları temelde hedef, içerik, öğretme-öğrenme süreci ve değerlendirme bileşenlerinden oluşur. Post- pozitivist bilgi kuramı üzerine dayalı olan yapılandırmacılık kabul edildiğinde ise; beceri, kazanım, öğrenme-öğretme süreci ve değerlendirme temel bileşenler haline gelir. Bu bileşenlerin kendi aralarında tutarlılık göstermeleri, öğretim programının uygulanabilirliği açısından en temel özelliklerinden biridir. Bu bileşenlerden değerlendirme, programın üç bileşeninin çıktılarını ortaya koyması bakımından önemlidir. Kabul edilen eğitim yaklaşımının, ölçme ve değerlendirme sürecini tanımlaması ve programın doğasını bu sürecin bir parçası haline getirmesi beklenmektedir. Bu araştırmanın amacı, yapılandırmacılık yaklaşımı çerçevesinde hazırlanan MEB tarih öğretim programlarının ölçme ve değerlendirmeye nasıl yansıdığını tartışmaktır. Bu tartışma, uygulama alanında yer alan tarih öğretmenlerinin temel sorunlarını ve sınıf içinde yapılandırmacı ölçme ve değerlendirme yaklaşımının nasıl kullanıldığına dair sonuçları ortaya çıkaracaktır. Araştırmada nitel araştırma desenleri içerisinde yer alan durum çalışması kullanılmıştır. Araştırmanın veri toplama araçları ise odak grup görüşmesi ve doküman incelemesidir. Literatürde, “araştırmacı tarafından seçilmiş ve bir araya getirilmiş bir grup insanın kendi deneyimlerinden yola çıkarak araştırmaya konu problem hakkında görüş belirtmeleri ve tartışmaları” şeklinde tanımlanan odak grup görüşmesinin tercih edilmesi, farklı okullarda görev yapan tarih öğretmenlerinin öğretim sürecindeki deneyimlerini birbirleriyle paylaşmasından dolayı da önemlidir. Bu bağlamda İstanbul Eyüp ilçesinde görev yapmakta olan 8 tarih öğretmeniyle yapılan odak grup görüşmesinde tarih derslerindeki “değerlendirme” süreci üzerine görüşmeler yapılmış, yapılandırmacı yaklaşımda öğretim süreci ile birlikte görülen değerlendirme basamağı hakkında öğretmenlerin görüşleri alınmıştır. Görüşmeler aracılığıyla elde edilen veriler, içerik analizi yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, programı uygulayıcılar, tarih öğretim programlarında yer alan ölçme araçlarının uygulanabilirliğinin mümkün olmadığını, denense bile nesnel ölçme araçlarının kullanılması gerektiğine dair yöneticilerin yönlendirmelerinden ve merkezi sınavların içeriğinden dolayı, yapılandırmacı yaklaşımın ruhuna uygun ölçme ve değerlendirme yapılamadığı, süreçte grup içi değerlendirme ve bireysel değerlendirme formlarının kullanılamayacağını ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Yapılandırmacı Ölçme ve Değerlendirme, Tarih Dersleri, Grup İçi Değerlendirme, Bireysel Değerlendirme, Alternatif Ölçme.

Alternative Assessment in History Lessons

Öz

The basic component which effects the history teaching programs majorly, is the
reflection of the well accepted philosophical and teaching – learning approaches to
the program. If the accepted approach is behaviorism, an approach based on
positivist epistemology, the history teaching programs consist of, in general, aim,
content, teaching – learning process and evaluation parts. On the other hand, if
constructivism is accepted, capability, gains, teaching – learning process and
evaluation becomes the parts. This is a crucial component for the application of the
teaching program with the parts that show coherence with each other. Among
these parts, the “evaluation part” is much more important as it shows the
outcomes of the other three parts. It is expected that the well accepted education
approach will define the assessment and evaluation period and allow the nature of
the program to become a part of this period. The aim of this research is to open to
discussion how the MEB history education programs, prepared in the frame work of constructivism, reflect on the assessment and evaluation. This discussion will
reveal the results of the basic problems of history teachers who are in the
application field and how the constructivist assessment and evaluation approach is
used in the class. We decided to use research focus group interviews, which are
among the qualitative research methods. The choice of focus group interviews, that
are defined in the literature as “a group of people, gathered together by the
choosing and bringing together of the researcher, giving the iropinions and
discussing about the problem that is the subject of the research”, are also important
as they allowed to the history teachers working at different schools to come
together and share their experiences in the teaching process. In this respect, in the
focus group interview made with 8 history teachers teaching at Istanbul Eyüp
district, regarding the “evaluation” period in the history classes, and their opinions
were taken regarding the evaluation step of the teaching period in the
constructivist approach. The data has been analyzed with content analysis
approach. According to the results of the research, the appliers of the program
stated that the using of assessment tools in the history teaching programs cannot
be used due to the directives of the managers regarding the need of using of
objective assessment tools and due to the content of the central exams. Also
assessment and evaluation in the spirit of a constructivist approach cannot be used
in-group evaluation and personal evaluation forms.

Anahtar Kelimeler

Constructivist Assessment and Evaluation, History Classes, In-group Evaluation, Personal Evaluation, Alternative Assessmen

Kaynakça

• Ata, B. İngiltere'de Piaget Ve Bruner'in Görüşlerinin İlköğretimde Tarih Öğretimine Yansıması Üzerine Bir Araştırma www.egitim.aku.edu.tr/bahriata2doc
• Collingwood, R. G. (1996). Tarih Tasarımı, (Çev.: Kurtuluş Dinçer), Ankara: Gündoğan Yayıncılık.
• Cooper, H. (2003). Historical thinking and cognitive development in the teaching of history, Teaching History (ed) Hilary Bourdillon, Routledge, New York.
• Çolak, K. (2008) Tarih Dersi Sınav Sorularının Blomm Taksonomisinin Bilişsel Alan Düzeyi Açısından Sınıflandırılması. Karadeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Dilek, D. (2002). Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşünce Gelişimi(2. baskı), Ankara: PegemA.
• Dilek, D. ve G. Yapıcı (2003). “İlköğretim Tarih Konularının Öğretiminde Öykülerin Kullanımı” I. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, (15-17 Mayıs 2003) İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi.
• Doğanay, A. (2014) Davranışçı ve bilişsel öğrenme kuramları. M. Safran (Ed.) , Tarih Nasıl Öğretilir? İstanbul: Yeni İnsan.
• Egan, K. (1983). Accumulating History. History and Theory, Belkeft 22, p. 66–80. Egan, K. (2010) Eğitimli Zihin Bilişsel Araçlar Anlama Süreçlerimizi Nasıl Şekillendirir? Çev. Filiz Keser, Ankara: Pegem A.
• Fosnot, C. T. ve Perry, R. T. (2007). Oluşturmacılık: Psikolojik Bir Öğrenme Teorisi, Oluşturmacılık Teori, Perspektifler ve Uygulama (ed. Catherine Twomey Fosnot, Çev. Soner Durmuş) Nobel Yayıncılık: Ankara.
• Glasersfeld, E. V. (1998). “Why Constructivizm must be radical” Constructivizm and Education. (Ed. Marie Larochelle, Nadine Bednarz, Jim Garrison) Cambridge Universt Press: New York.
• Güler, N. (2011) Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Ankara: Pegem Husbands, C. (1996) What is History Teaching? Open University Press, Buckingham. Kuhn, T. S., (2003) Bilimsel Devrimlerin Yapısı. Çev. Nilüfer Kuyaş. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• MEB (1981) T. C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Programı, MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB (2007 ) Ortaöğretim 9. Sınıf Tarih Dersi Programı, MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB (2012 ) Ortaöğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı, MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Pamuk, A. (2014) Kimlik ve Tarih: Kimliğin İnşasında Tarihin Kullanımı. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Pandel, H. J. (2013). Geschichtsdidaktik. Eine Theorie für die Praxis. Schwalbach/Ts.: Wochenschau Verlag.
• Patton, M. Q. (2014) Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri, ( Çev. Mustafa Çakır ve Serhat İrez), Ankara: Pegem.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerden Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yurdakul, B. (2005). Yapılandırmacılık. Eğitimde Yeni Yönelimler. (Ed: Ö. Demirel). Ankara: PegemA.