Almanya’da Sachunterricht Ve Türkiye’de Hayat Bilgisi Ders Kitaplarında Okulda Demokrasi Uygulamalarına Örnek Olarak Sınıf Başkanı Seçimi

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 2, 0 - 0, 01.06.2016

İrem Pamuk Akif Pamuk

https://doi.org/10.30703/cije.321398

Cited By: 1

Öz

Demokrasi; bilinçli, hoşgörülü, açık fikirli, dayanışma duygusu gelişmiş, sorumluluk sahibi, katılımcı bireylere ihtiyaç duymaktadır. Öğrenciler, demokratik bir sosyal yaşama uyum sağlayarak toplumda yer almaları için gerekli bilgi, beceri ve yeterlilikleri, sosyalleşme sürecinde en önemli kurum olan okulda, vatandaşlık eğitimine yönelik konular ve geçirdikleri yaşantılar aracılığıyla edinirler. İlkokul basamağında vatandaşlık eğitimi kapsamında yer alan konuların başlıca amacı, birey olma yolunda ilk adımlarını atmakta olan öğrencilerin öncelikle hak ve sorumluluklarının farkına varmalarını ve bu farkındalık doğrultusunda geleceğin toplumunu inşa eden etkin ve etkili birer vatandaş olmalarını sağlamaktır. İlkokul basamağında Almanya’da ilk dört yıl okutulan Sachunterricht ve Türkiye’de ilk üç yıl okutulan hayat bilgisi dersi, geleceğin toplumunun şekillenmesinde birer aktör olacak bireyleri, vatandaşlık eğitimi konularıyla ilk defa bir araya getirir, deneyim dünyalarına yönelik etkinlikler aracılığıyla demokratik tutum ve değerleri kazandırarak onları demokratik topluma hazırlar. Bu doğrultuda, öğrencilerin demokrasinin en temel unsurlarından ve göstergelerinden biri olarak nitelendirilen seçme ve seçilme hakkı konusunda bilinçlenmeleri büyük önem taşır. Çalışmanın amacı, Almanya’da okutulan Sachunterricht ve Türkiye’de okutulan hayat bilgisi ders kitaplarında, seçme ve seçilme hakkının bir örneği olarak, okulda ve sınıfta demokrasi çerçevesinde, günümüzde demokrasinin nirengi noktası olarak görülen ‘seçim’ olgusu bağlamında, ‘sınıf başkanı seçimi’ konusunun ne şekilde sunulduğunu betimlemek ve karşılaştırmaktır. Bu bağlamda, Almanya’nın Niedersachsen eyaletinde 3. sınıfta okutulan Sachunterricht Jo-Jo adlı ders kitabının Ben- Sen- Biz (Ich- Du- Wir) ünitesinde yer alan Sınıf Başkanı- Sınıf Sözcüsü (Klassensprecher- Sprecher für die Klasse), Sınıf Başkanı Seçimi (Die Wahl der Klassensprecher) ve Öğrenci Meclisi (Der Schülerrat) konuları ile Türkiye’de 3. sınıfta okutulan hayat bilgisi ders kitabının Okul Heyecanım temasında yer alan Okulda Demokrasi konusu incelenmiş ve karşılaştırılmıştır. Çalışmada, nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Veriler, doküman incelemesi ile elde edilmiş ve içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma bulgularına göre, hem Sachunterricht’te hem de hayat bilgisi dersinde, öğrencilerin, demokratik davranan, seçme, seçilme ve oy kullanma bilincini kazanmış, demokrasi kültürüne sahip ve katılımcı bireyler olmaları amaçlanmaktadır. Bu amacı pekiştirir şekilde, öğretim programı ile öğrenci arasında köprü görevini üstlenen her iki ülkenin ders kitaplarında yer alan sınıf başkanı seçimi konusunun sunumunun, seçme ve seçilme hakkını somutlaştırarak demokrasi kültürünü yerleştirmeye, farklı düzeylerde de olsa katkı sağladığından bahsedilebilir. Ancak seçme ve seçilme hakkı, Türkiye’deki hayat bilgisi ders kitabında, Almanya’daki Sachunterricht ders kitabının aksine kavrama düzeyinde sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ders kitabı, vatandaşlık eğitimi, demokrasi, seçme ve seçilme hakkı, hayat bilgisi, Sachunterricht

Class President Election at School as an Example for Democracy Implementations in the Textbooks of German Sachunterricht and Turkish Life Studies

Öz

Democracy calls for conscious, tolerant, open- minded,
responsible and participative individuals with a developed sense of solidarity.
By adapting themselves to a democratic social life, students gain the necessary
knowledge, ability and competencies at school, which is the most vital
institution in the process of socialization by means of subjects related to
citizenship education and experiences lived through. In primary school level, the subjects of Sachunterricht in Germany and life
studies course in Turkey first brings together the individuals who are going to
be actors in shaping the prospective society through citizenship education
subjects and by earning them democratic attitudes and values; it prepares them
for a democratic society. Accordingly, it is of great importance for students
to become aware of the subject matter of right to elect and be elected which is
thought to be one of the key elements and indicators of democracy. The purpose
of the study is to describe and compare how the subject matter of ‘class
president election’ within the framework of democracy at school and in the
classroom is studied in German Sachunterrich and Turkish life studies textbooks
as an example of the right to elect and be elected. In this sense, the issue of
Class President- Spokeperson For The Class (Klassensprecher- Sprecher für die
Klasse), The Election Of The Class President (Die Wahl der Klassensprecher) and
The Student Council (Der Schülerrat) in the unit of I- You- We (Ich- Du- Wir)
of the textbook Sachunterricht Jo-Jo, which is studied in the 3rd graders in
the state of Niedersachsen, Germany was analyzed and compared with the issue of
Democracy at School in the topic of My School Excitement of the textbook life studies
course, which is studied in 3rd graders in Turkey. In this
study, in which case study was used as a method, data were collected by
document analysis. Content analysis was applied to the collected data.
According to study findings, in the school subjects of both Sachunterricht and life
studies, students are intended to become participative individuals who act
democratically, have the awareness of electing, being elected and voting and
have the culture of democracy. As to reinforce this purpose, it can be stated
that the presentation of class president election subject matter, which is
studied in the textbooks of both countries and which serves as a bridge between
the teaching program and the student, contributes to the establishment of
democracy culture by embodying the right to elect and be elected. However right
to elect and be elected, in the textbook of life studies in Turkey presented at
the level of comprehension unlike Sachunterricht textbook in Germany.

Anahtar Kelimeler

Textbook, civic education, democracy, right to elect and be elected, life studies, Sachunterricht

Kaynakça

• Alabaş, R. (2010). Primary School Students’ Conceptions Of Citizenship. Procedia - Social And Behavioral Sciences, 2(2), 2528-2532.
• Beckhausen, F., von Bismarck, A., Christ, A., Corssen, B., Groebler, J., Hensel, P., Heuer, U., Keudel, K., Mensching, U., Nordmann, G. ve Walther, D. (2009). Jo- Jo Sachunterricht 3. Berlin: Cornelsen Verlag.
• Eberhard, C. ve Toyka- Seid, C. (2015). Demokratische Regeln- Jetzt Versteh Ich Das! Bonn: Bundeszentrale Für Politische Bildung.
• Edelstein, W. ve Fauser, P. (2001). Demokratie Lernen Und Leben. Gutachten Für Ein Modellversuchsprogramm Der BLK. Bonn: BLK.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntem Ve Metodlarına Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık
• Führ, C. (1996). Deutsches Bildungswesen seit 1945. Bonn: Inter Nationes.
• Gesellschaft für Didaktik des Sachunterrichts [GDSU]. (Hrsg.). (2013). Perspektivrahmen Sachunterrichts. Bad Heilbrunn: Verlag Julius Klinkhardt.
• Kabapınar, Y. (2003). Bir Öğretim Materyali Olarak Hayat Bilgisi Ve Sosyal Bilgiler Ders Kitapları. C. Öztürk, D. Dilek. (Ed.). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. (2.Baskı). (318-342). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kabapınar,Y. (2009). Yeni Öğrenme Anlayışının Işığında Sosyal Bilgiler Ders Kitapları. C. Öztürk. (Ed.). Sosyal Bilgiler Öğretimi, Demokratik Vatandaşlık Eğitimi. (367-401). Ankara: Pegem Akademi.
• Kast, B. ve Neuner, G. (1994). Zur Analyse, Begutachtung Und Entwicklung Von Lehrwerken. Berlin: Langenscheidt.
• Kaya, A. (2006). Yurttaşlık, Azınlıklar Ve Çokkültürcülük. T. H. Marshall, T. Bottomore. Yurttaşlık Ve Toplumsal Sınıflar. (A. Kaya, Çev.). (95- 137). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kaya, M., F. (2010). Türkiye Ve Almanya’daki Lise Coğrafya Ders Kitaplarının Karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Leschinsky, A. ve Cortina, K. S. (2003). Zur Sozialen Einbettung Bildungspolitischer Trends In Der Bundesrepublik. K. S.Cortina, J. Baumert, A. Leschinsky, K. U. Mayer, L. Trommer (Hg.). Das Bildungswesen In Der Bundesrepublik Deutschland. (20-52). Hamburg: Rowohlt Verlag.
• MEB (2009). İlköğretim 1, 2 Ve 3. Sınıflar Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı Ve Kılavuzu. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/program2.aspx?islem=1&kno=30 web adresinden 05.03.2016 tarihinde alınmıştır.
• Niedersächsisches Kultusministerium. (2006). Kerncurriculum Für Die Grundschule Schuljahrgänge 1-4 Sachunterricht. Hannover: Niedersächsisches Kultusministerium.
• Özcan, E. ve Sağan, N. (2013). İlköğretim Hayat Bilgisi 3 Ders ve Öğrenci Çalışma Kitabı (1. Kitap). Ankara: Evrensel İletişim Yayınları.
• Özdemir Özden, D. (2014). Hayat Bilgisi Öğretiminde Vatandaşlık Eğitimi. S. Şimşek. (Ed.). Sınıf Öğretmenleri Ve Adayları İçin Hayat Bilgisi Öğretimi. (215- 245). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Patton, M., Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (M. Bütün, S. B. Demir, Çeviri Ed.) Ankara: Pegem Akademi.
• Schaub, H., Zenke G.K. (2007). Wörterbuch Pädagogik. München: dtv (Deutscher Taschenbuch Verlag).
• Thomas, B. (2009). Der Sachunterricht Und Seine Konzeptionen. Historische Und Aktuelle Entwicklungen. Bad Heilbrunn: Verlag Julius Klinkhardt.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Ziechmann, J. (1979). Schülerorientierter Sachunterricht. Ein Beitrag Auf Dem Weg Zum Informellen Unterricht Auf Der Primarstufe. Braunschweig: Westermann Verlag.