Kentleşmenin Tarım Alanları Üzerine Etkisinin Uzaktan Algılama ile İncelenmesi – Çanakkale Örneği

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 123 - 135, 17.07.2018

Emre Özelkan Alper Sağlık Sarp Korkut Sümer Mustafa Bedir Abdullah Kelkit

Öz

Bu
çalışmada, çok zamanlı uydudan uzaktan algılama ile kent alanlarındaki
genişlemenin tarım alanları üzerindeki etkisi incelenmiştir. Çalışma alanın
Türkiye’nin batısında bulunan ve tarımsal zenginliği ile ünlü Çanakkale’dir. Öncelikle
Landsat uydu görüntüleri coğrafi nesne tabanlı görüntü analizi (GEOBIA) yöntemi ile sınıflandırılarak çalışma
alanının güncel arazi örtüsü haritası oluşturulmuştur. Sonrasında yıllar
içerisindeki kent ve tarım alanlarındaki değişim tespit edilmiştir.
Sınıflandırma işleminde nesnelerin sınıf atanmasında uydu görüntülerinden elde
edilen indis görüntüleri (normalize fark bitki örtüsü indisi (NDVI), normalize
fark yapılaşma indisi (NDBI), nem stres indisi (MSI), modifiye normalize fark
su indisi (MNDWI)) kullanılmıştır. Genel sınıflandırma doğruluğu %85 ve üzeri
olarak belirlenmiştir. Elde edilen tarım alanları sınıfı, Çanakkale Tarım Gıda
ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nde oluşturulmuş kadastro bilgileri ile doğrulanmıştır
ve iyileştirilmiştir. Uzaktan algılama yöntemleri ile elde edilen çok zamanlı
alansal değişim verileri, nüfus, ürün miktarı ve verim değerleri ile regresyon
analizi kullanarak ilişkilendirilmiştir. Kent alanlarındaki yayılmanın daha çok
şehrin bitişiğindeki tarım arazileri üzerine yoğunlaştığı ve baskı yaptığı ve
kentleşmedeki yayılma ile tarım alanları arasında yüksek bir negatif korelasyon
(r=-0,985) olduğu belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Tarım, Kentleşme, Uzaktan Algılama

Kaynakça

• Bernardo, N., Watanabe, F., Rodrigues, T., Alcântara, E., 2017. Atmospheric correction issues for retrieving total suspended matter concentrations in inland waters using OLI/Landsat-8 image. Advances in Space Research, 59 (9): 2335-2348. https://doi.org/10.1016/j.asr.2017.02.017.
• Chen, G., Özelkan, E., Singh, K.K., Zhou, J., Brown, M.R., Meentemeyer, R.K., 2017. Uncertainties in mapping forest carbon in urban ecosystems. Journal of Environmental Management, 187: 229-238, ISSN 0301-4797. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2016.11.062.
• Chen, G. Weng, Q., Hay, G.J., He, Y., 2018. Geographic object-based image analysis (GEOBIA): emerging trends and future opportunities. GIScience & Remote Sensing, online: 1-24. DOI: 10.1080/15481603.2018.1426092
• Gee, W., 1935. The Effects of Urbanization on Agriculture. Southern Economic Journal. 2 (1): 3-15. DOI: 10.2307/1053520.
• Genç, F.N., 2007. Türkiye’de Kentleşme ve Doğal Afet Riskleri ile İlişkisi. Afet Sempozyumu, TMMOB, İnşaat Mühendisleri Odası, s.: 349-358, Ankara.
• Harris Geospatial Solutions, 06.01.2018. Documentation Center - Using ENVI. http://www.harrisgeospatial.com/docs/home.html
• Hunt, E.R., Rock, B.N., 1989. Detection of changes in leaf water content using Near- and Middle-Infrared reflectances. Remote Sensing of Environment, 30 (1): 43-54. https://doi.org/10.1016/0034-4257(89)90046-1.
• Inalpulat, M., Genc, L., 2016. Land Use Land Cover Changes in Response to Urban Sprawl within North-West Anatolia, Turkey. International Journal of Environmental, Chemical, Ecological, Geological and Geophysical Engineering, 10 (7): 796 - 804. http:// scholar.waset.org/1307-6892/10005129.
• Kalkan, K., Maktav, D., 2010. Nesne Tabanlı ve Piksel Tabanlı Sınıflandırma Yöntemlerinin Karşılaştırılması (IKONOS Örneği). III. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu. 12.10.2010 - 15.10.2010, Gebze – Kocaeli, Türkiye.
• Karaman, K., 2003. Türkiye’de Şehirleşme Olgusu ve Gecekondu Sorunu, Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi, 2(1): 108-117.
• Karaman, M., Budakoglu, M., Uca Avci, Z.D., Özelkan, E., Bulbul, A., Civas, M., Tasdelen, S., 2015. Determination of seasonal changes in wetlands using CHRIS/Proba Hyperspectral satellite images: A case study from Acigöl (Denizli), Turkey. Journal of Environmental Biology, 36: 73-83.
• Kelkit, A., 2003. Çanakkale İlinde Sanayi ve Çevre İlişkisi Üzerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34 (2): 179-186.
• Kul, S., 2014. İstatistik Sonuçlarinin Yorumu: P Değeri ve Güven Araliği Nedir?. Bulletin Of Pleura / Plevra Bülteni, 8 (1): 11-13. DOI: 10.5152/pb.2014.003.
• Nanda, S., Palanivel, V.Y., Annadurai, R., 2016. SVM and OBIA based Comparative Analysis on LANDSAT Multi Temporal Data for Wetland Mapping. Indian Journal of Science and Technology, 9 (48): 1-12. Doi:10.17485/ijst/2016/v9i48/99041.
• Özel Cengiz., A.E., Çavuş,C.Z., Koç, T., 2014. Çanakkale ve Kepez Yerleşmelerinde Sulu Tarım Alanları Kentleşme İlişkisi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 12 (1): 69 – 88.
• Özelkan, E., Chen, G., Üstündağ, B.B., 2016. Multiscale_object-based drought monitoring and comparison in rainfed and irrigated agriculture from Landsat 8 OLI imagery. International Journal of Applied Earth Observation And Geoinformation, 44: 159-170. https://doi.org/10.1016/j.jag.2015.08.003
• Pandey, B., Seto, K.C., 2015. Urbanization and agricultural land loss in India: Comparing satellite estimates with census data. Journal of Environmental Management, 148: 53-66. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2014.05.014.
• Sağlık, A. ve Kelkit, A., 2012. Kentleşmenin Tarım Toprakları Üzerindeki Etkileri: Çanakkale Kenti Örneği. Çanakkale Tarımı Sempozyumu, 10-11 Ocak 2012, Çanakkale, Türkiye.
• Şensoy, S., Demircan, M., Ulupınar, Y., Balta Z., 2008. Türkiye İklimi. Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, http://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/turkiye_iklimi.pdf.
• Su, S., Ma, X., Xiao,R., 2014. Agricultural landscape pattern changes in response to urbanization at ecoregional scale. Ecological Indicators, 40: 10-18. https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2013.12.013.
• Singh, P., Kikon, N., Verma, P., 2017. Impact of land use change and urbanization on urban heat island in Lucknow city, Central India - A remote sensing based estimate. Sustainable Cities and Society, 32: 100-114. https://doi.org/10.1016/j.scs.2017.02.018.
• Trimble, 2014. eCognition Developer 9.0 User Guide. Trimble Documentation, München, Germany.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu)-1, (07.01.2018). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do?metod=search&araType=vt
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu)-2, (07.01.2018). Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr
• Uca Avci, Z.D., Karaman, M., Özelkan, E., Kumral, M., Budakoglu, M., 2014. OBIA based hierarchical image classification for industrial lake water. Science of The Total Environment, 487: 565-573. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2014.04.048.
• Xu, H., 2006. Modification of Normalised Difference Water Index (NDWI) to Enhance Open Water Features in Remotely Sensed Imagery. International Journal of Remote Sensing, 27 (14): 3025-3033. DOI: 10.1080/01431160600589179.
• Zeren F., Savrul B.K., 2012. Türkiye’de Şehirleşmeyi Etkileyen Faktörler: Mekansal Ekonometri Analizi. Journal of Yasar University 28(7):4749 - 4765
• Zha, Y., Gao, J., Ni, S., 2003. Use of normalized difference built-up index in automatically mapping urban areas from TM imagery. International Journal of Remote Sensing, 24 (3): 583-594. DOI: 10.1080/01431160304987.
• Zipper, S.C., Soylu, M.E., Kucharik, C.J., Loheide S.P.,2017. Quantifying indirect groundwater-mediated effects of urbanization on agroecosystem productivity using MODFLOW-AgroIBIS (MAGI), a complete critical zone model. Ecological Modelling, 359: 201-219. https://doi.org/10.1016/j.ecolmodel.2017.06.002.