Çanakkale İlinde Anarsia lineatella Zeller (Lepidoptera; Gelechiidae)’nın Popülasyon Gelişmesi ve Mücadelesinde Çiftleşmeyi Engelleme Tekniğinin Kullanım Olanağının Araştırılması

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 41 - 49, 17.07.2018

Ali Özpınar Özgül Uçar

Öz

Bu çalışmada, şeftali zararlısı Anarsia lineatella Zeller (Lepidoptera; Gelechiidae)’nın popülasyon
gelişmesi ve mücadelesinde çiftleşmeyi engelleme tekniğinin kullanım olanağı Çanakkale
ilinde 2015-2016 yıllarında araştırılmıştır. Bu amaçla Merkez ilçede Yapıldak
köyünde büyüklüğü 1 ve 2 hektar olan üreticiye ait 2 şeftali bahçesi
belirlenmiştir. 2015 yılında her iki bahçeye 16 Mart’ta A. lineatella’nın feromon tuzakları asılmış ve haftada 2 kez
tuzaklara yakalanan erginler sayılmıştır. 2016 yılında ise erginler tuzaklara yakalandıktan
sonra 20.04.2016 tarihinde A. lineatella’ya
karşı çiftleşmeyi engelleme tekniğinin (ÇET) etkisini test etmek için 2 ha’lık
bahçenin kenar sıralarındaki ağaçlara 3’er ve diğerlerine 2’şer adet Isonet A  (E-5-decenyl acetate % 98-99.5, E-5-decenol %
0.5-2, 140 mg) yayıcısı asılmıştır.  Bahçenin
0,2 hektarında sadece (ÇET) ve geriye kalan kısımda ise ÇET+insektisit uygulanmıştır.
Bir hektarlık bahçede ise sadece insektisit uygulanmıştır. ÇET’in etkisi; feromon
tuzaklarına yakalanan ergin sayısı ve hasat sırasında 1000 meyvedeki bulaşma
oranı karşılaştırılarak belirlenmiştir. Araştırmanın sonucunda 2015 yılında her
iki bahçedeki tuzaklarda yakalanan toplam ergin sayısı 159 ve 162 adet olup, ergin
popülasyon eğrisi benzer çıkmıştır. İlk erginler 16 Nisan’da tuzaklara
yakalanmış olup, 18 Mayıs, 16 Haziran, 15 Temmuz ve 22 Ağustos olmak üzere 4 tepe
noktası gerçekleşmiştir. 2016 yılında ise ergin popülasyon yoğunluğu önceki
yıla göre düşük düzeyde kalmıştır. Sadece insektisit uygulanan bahçede toplam
32 ergin tuzaklara yakanmış ve 19 Mayıs ile 20 Temmuz’da 2 tepe noktası oluşmuştur.
ÇET uygulanan parsellerde ise 6’şar ergin tuzaklara yakalanmıştır. Bulaşık
meyve oranı ÇET uygulanan parselde %2.2, insektisit+ÇET’de %2 ve sadece
insektisit uygulanan parselde %3,6 olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çanakkale, şeftali, Anarsia lineatella, çiftleşmeyi engelleme tekniği

Kaynakça

• Brunner J. F., Rice, R. E., 1984. Peach twig torer, Anarsia lineatella Zeller (Lepidoptera: Gelechiidae), development in Washington and California, Environmental Entomology, 13 (2):607–610.
• Cengiz, C. F., Subchev, M., 2015. Flight patterns of Anarsia lineatella Zeller (Lepidoptera: Gelechiidae) in South-East Turkey. Journal of Multidisciplinary Engineering Science and Technology. (JMEST) 2 (8): 2147-2150.
• Chapman, P. J., Lienk, S. E., 1971: Tortricid Fauna of Apple in New York (Lepidoptera: Tortricidae); Including an Account of Apples Occurrence in the State, Especially as a Naturalized Plant. Special Publication March 1971, Geneva: New York State Agric. Exp. Station, Cornell University, 7 Ithaca, NY, USA.Damos, P., Savopoulou-Soultani, M., 2006. Temperature dependent development of A .lineatella in the laboratory. In: Proc.8th European Congress of Entomology, Izmir. 45 p.
• Damos, P., Savopoulou-Soultani, M., 2007. Flight patterns of Anarsia lineatella (Lepidoptera: Gelechiidae) in relation to degree–days heat accumulation in northern Greece. Communications in Agricultural and Applied Biological Sciences, 72: 465–468.
• Damos, P.T., Savopoulou-Soultani, M., 2008. Temperature-dependent bionomics and modeling of Anarsia lineatella (Lepidoptera: Gelechiidae) in the laboratory. J. Econ. Entomol. 101 (5):1557-1567.
• Damos, P. T., Savopoulou-Soultani, M., 2010. Synchronized diapause termination of the peach twig borer Anarsia lineatella (Lepidoptera: Gelechiidae): Brownian motion with drift ? Physiological Entomology, 35 (1):64-75.
• Gençsoylu, İ., Akşit, T., Ozer, G., Cacamer, A., Başpınar, N., 2006. Population dynamics and damage on shoots and fruits caused by of Grapholita molesta Busck (Lep.: Tortricidae), Anarsia lineatella Zell. (Lep.: Gelechiidae) and Ceratitis capitata Wied. (Dip.: Tephritidae) in some peach varieties. Asian Journal of Plant Sciences, 5 (3): 487-491.
• Hanedan T., Cengiz, F. C., 2016. Hatay ilinde kayısı bahçelerinde Şeftali filiz güvesi Anarsia lineatella Zell. (Lepidoptera: Gelechiidae)’nıpn yayılışı, Popülasyon yoğunluğu ve zarar oranlarının belirlenmesi. Uluslararası Katılımlı Türkiye VI. Bitki Koruma Kongresi 5-8 Eylül 2016 Konya, Türkiye S: 310.
• Hazır A. 2008. Doğu Akdeniz Bölgesi Şeftali Ve Nektarinlerde Zararlı Türler İle Parazitoit ve Predatörlerin Saptanması, Önemli Zararlıların Popülasyon Gelişmesi ve Mücadelede Kullanılan Bazı Pestisitlerin Chilocorus bipustulatus L. (Coleoptera : Coccinellidae)’a Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tez Çalışması Çukurova Üniversitersi Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana. S:145.
• Kısakürek, Ö. R., 1976. Güney Anadolu Bölgesinde Taş Çekirdekli Meyve Ağaçlarında Zarar Yapan Şeftali güvesi (Anarsia lineatella Zell.)’nin Biyo-Ekolojisi ve Mücadelesi Üzerinde Araştırmalar. T. C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü, Adana Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Yayınları, Araştırma Eserleri Serisi, No : 43.
• Kocourek, F., Berankova J., Hrdy I.,1996. Flight pattens of the peach twig borer, Anarsia lineatella Zell. (Lep.: Gelechiidae) in Central Europe as observed using pheromone traps.Anz. Scahdlingsyde, Pflanzenshultz, Umweltshultz, 69: 84-87.
• Kovancı, B., Kılınçer, N.,1984. Bursa İli’nde Şeftali güvesi (Anarsia lineatella Zell.) erginlerinin yakalanmasında cinsel çekici feromonun kullanılma olanakları. Uludağ Üni. Zir. Fak. Dergisi, 3: 1-6.
• Kutinkova, H.Y., Arnaudov, V.A., Dzhuvinov, V.T, 2015. Sustainable control of Oriental fruit moth, Cydia molesta Busck, using Isomate OFM Rosso dispensers in peacho Orchards in Bulgaria. Chemical Engineering Transactions, 44:229-234.
• Kutinkova, H., Gandev, S., Dzhuvinov, V.T., Lingern, B. 2016. Control of oriental fruit moth Cydia molesta and peach twig borer Anarsia lineatella by using pheromone dispensers in Bulgaria. JBiopest 9 (2):220-227.
• Kyparıssoudas, D. S., 1989. Simultaneous control of Cydia molesta and Anarsia lineatella in peach orchards of Northern Greece by combining mating disruption and insecticide treatments'. Entomologia Hellenıca 7:13-16.
• Mamay, M., Yanık, E., Doğramacı, M., 2014. Phenology and damage of Anarsia lineatella Zell. (Lepidoptera: Gelechiidae) in peach, apricot and nectarine orchards under semi-arid conditions. Phytoparasitica, 42:641-649.
• Milonas, P.G., Savopoulou-Soultani, M., 2004. Diapause termination in overwintering larvae of a Greek strain of Adoxophyes orana (Lepidoptera: Tortricidae). Environmental Entomology, 33, 513–519.
• Oloumi Sadeghi, H., Esmaili, M., 1983. The moth population study of peach twig borer (Anarsia lineatella Zell.) in Ghazvin and Karadj from 1975-1980. Entomologie et Phytopatalogie Appliques, 50 (1/2): 1-16.
• Özpınar A., Şahin A.K., Polat, B., Özbek, İ., 2012. Çanakkale ili meyve alanlarında Grapholita molesta Busck, 1916, (Lepi.:Tortricidae)’nın yayılışı ve ergin popülasyon değişimi. Bitki Koruma Bült., 52 (1): 71-80.
• Özpınar, A., Özbek İ, Sahin, A.K., 2014. Adult population fluctuation of Oriental fruit moth, Grapholita molesta (Lep.: Tortricidae), in peach orchards of Çanakkale, Turkey A. Journal of Entomological Society of Iran, 34 (3): 1-8.
• Öztürk, N., 2003. Mersin İli Kayısı Bahçelerinde Şeftali Güvesi Anarsia lineatella Zell. (Lepidoptera: Gelechiidae)’nin Populasyon Takibi ve Mücadelesi Üzerinde Araştırmalar. Ç. Ünv. Fen Bilimleri Enst.,Yüksek Lisans Tezi, 50 s.
• Öztürk N,. Hazır A., Ulusoy M. R, 2010. Mut (Mersin) ilçesinde kayısıda zarar yapan Şeftali güvesi, Anarsia lineatella Zeller, 1839 (Lepidoptera: Gelechiidae)’ya karşı çiftleşmeyi engelleme tekniğinin etkinliği. Türk. entomol. derg., 34 (3): 337-350.
• Öztürk, N. Ulusoy, M. R., Erkılıç .L., Olmez, S., 2006. Malatya ili kayısı bahçelerinde zararlı Şeftali güvesi, Anarsia lineatella Zell. (Lep.: Gelechiidae)’nın ergin popülasyon gelişimi üzerine araştırmalar. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21 (1): 11-16.
• Sciarretta, A., Trematerra, P., 2006. Geostatistical characterization of the spatial distribution of Grapholita molesta and Anarsia lineatella males in an agricultural landscape. Journal of Applied Entomology, 130 (2): 73-83.
• Seferoğlu, Ü. A., Demirel N.,2016. Mersin ili erkenci kayısı bahçelerinde Şeftali filiz güvesi, Anarsia lineatella Zeller (Gelechiidae: Lepidoptera)‟nin popülasyon yoğunluğu ve zarar oranının belirlenmesi. Uluslararası Katılımlı Türkiye VI. Bitki Koruma Kongresi 5-8 Eylül 2016 Konya, Türkiye S: 339
• TUIK, 2016. www. tuik.gov.tr (Ulaşıldığı tarih:03.02.2018).
• Yılmaz A., 2004., Tüysüz Beyaz Şeftali Tiplerinin Önemli Şeftali ve Nektarin Çeşitleriyle Markolojik Ve Genetik Özellikleri Bakımından Karşılaştırılması. ÇOMÜ, Fen Bilimleri Ens., Bahçe Bitkileri. Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale S 53.