AKADEMİSYENLERİN DOKTORA VE DOÇENTLİK SÜRECİNDE YAŞADIKLARI ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 2, 225 - 239, 29.11.2016

Ufuk Orhan Volkan Udul

Öz

Öğrenilmiş çaresizlik, çalışma hayatında güncel olan önemli akademik konulardan biridir ve özet olarak sonuca etkisi olmadığına inanılan çabalardan vazgeçme eğilimi olarak tanımlanmaktadır. Konunun akademisyenlik mesleğine odaklanmasında,  işletme ve yönetim alan yazınında yapılan yayınların az olmasının ve akademisyenliğin sürekli gelişimi gerektiren ama bu süreçte sıkça inanç ve çaba kaybına neden olan bir meslek olmasının etkisi mevcuttur. Çalışmanın amacı, akademisyenlerin doktora ve doçentlik sürecinde yaşadıkları öğrenilmiş çaresizliğe ilişkin algılarını ortaya koymaktır. Çalışmanın örneklemini, Çukurova Üniversitesi (beş) ve Mersin Üniversitesi’nde (yedi) görev yapan toplam on iki akademisyen oluşturmaktadır. Çalışmadaki veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu ve nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz kullanılarak ortaya konulmuştur. Çalışmanın bulguları arasında, genel olarak akademisyenlerin (ikisi hariç olmak üzere), öğrenilmiş çaresizliği kabul etmedikleri, başarmak için yılmadan, sabırla ve azimle çok çalışarak tüm engelleri aşabileceklerine inandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın bulgularının, gelecekte yapılacak araştırmalara katkı sağlayacağı ümit edilmektedir.

Kaynakça

• ATICI KILIÇ, Meral (1991), “Üniversite Öğrencilerinin Tahmin Ettikleri ve Elde Ettikleri Akademik Başarıları ile Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeyleri Arasındaki İlişki”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• BAHADIR, Şengül (1995), “Çaresizlik Eğitiminde Kullanılan Materyalin Sonraki Göreve Benzerliği ve Algılanan Önemin Çaresizlik Üzerindeki Etkileri”, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• BİBER, Mahir ve Neş’e BAŞER (2014), “Üniversite Öğrencilerine Yönelik Matematikte Öğrenilmiş Çaresizlik Ölçeği Geliştirilmesi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 2; 492-504.
• CANANOĞLU, Eda ve Songül TÜMKAYA (2011), “İlköğretim Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeyleri ve Algıladıkları Sınıf Atmosferinin Sosyo-Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi”, İlköğretim Online, 10, 3; 919-933.
• DÖNMEZ, Dilek ve İlknur ÇEVİK (2010), “İşletmelerde Yeniliklerin Kaynağı Olarak Paydaş Diyalogları: Seyahat Acenteleri Üzerine Nitel Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24; 189- 202.
• ERSEVER, Hakan (1993), “Öğrenilmiş Çaresizlik”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 26, 2; 621-632.
• ISAACOWITZ Derek and Martin E.P. SELIGMAN (2007), Learned Helplessness, Elsevier Inc.
• İNCE, İbrahim (2012), “İş Yaşamında Kadın Ve Erkek Çalışanların Öğrenilmiş Çaresizlik Açısından Karşılaştırılması: Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Örneği, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Dönem Projesi, Edirne.
• KREJTZ, Izabela and John B. NEZLEK (2016), “It’s Greek to Me: Domain Specific Relationships Between Intellectual Helplessness and Academic Performance”, The Journal of Social Psychology; 1-5.
• KÜMBÜL GÜLER, Burcu (2005), “İşsizlik ve Yarattığı Psiko-Sosyal Sorunların Öğrenilmiş Çaresizlik Bağlamında İncelenmesi”, İktisat Fakültesi Mecmuası, 55, 1; 373-394.
• LENNERLOF, Lennart (1988), “Learned Helplessness At Work”, International Journal of Health Services, 18, 2.
• ÖZDEMİR, H. Ahmet (2010), “Moğol İstilâsından Bazı Öğrenilmiş Çaresizlik Örnekleri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29; 21-40.
• PUNCH, Keith F. (2005), “Sosyal Araştırmalara Giriş. Nicel ve Nitel Yaklaşımlar”, (Çeviri: Zeliha Etöz), Ankara: Siyasal Kitapevi Yayınları.
• URAL, Cevriye Payende (2009), “Psikoşiddete Maruz Kalmış Öğretmenlerin Öğrenilmiş Çaresizlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
• YAVAŞ, Tuba (2012), “Ortaöğretim Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerinin Öğrenilmiş Çaresizlik, Tükenmişlik ve Öz-Yeterlik Algılarının Örgütsel Öğrenme Düzeylerine Etkileri, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmış Doktora Tezi, Elazığ.
• YÜCEL, Yunus (2013), “Ortaokul Öğrencilerinin Algıladıkları Anne-Baba Tutumlarının, Benlik Saygısı ve Öğrenilmiş Çaresizlik ile İlişkisi, Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• YÜKSEL, Fatih ve Ahmet ÖZKİRAZ (2012), “The Main Problem of Turkish Public Administration: Learned Helplessness, African Journal of Business Management, 6, 4; 1214-1221.