TÜRKİYE EKONOMİSİNDE İHRACAT İLE İTHALAT VE DÖVİZ KURU ARASINDAKİ İLİŞKİLER

Yıl 2018, Cilt: 19 Sayı: 1, 78 - 91, 31.05.2018

Ömer Emsen

Öz

Liberalizasyonun işbölümü ve uzmanlaşmaya
dayalı olarak refah artışlarına yol açacağına dair yararları üzerine yoğun bir
literatürün varlığı bilinmektedir. Ancak, özellikle son dönemlerde borç
krizleri ile birlikte sorgulanmaya başlanan bu anlayışa aynı zamanda ihracatta
yurtiçi katma değerde düşüşlerin ve dolayısıyla ithal girdi artışlarının
varlığı belirgin bir şekilde eklenmeye başlamıştır. Ekonomisi böyle bir yapıda
olan ülkenin ulusal parasındaki değer kayıplarının rekabet gücünü etkilemeyerek
ihracatını artırmadığı gibi bir durum ortaya çıkmakta ve bu da ithalata bağımlı
bir ihracat yapısı oluşturmaktadır. Bu yapının Türkiye ekonomisi özelinde
işleyip işlemediğine dair yapılan analizlerde, Türkiye ekonomisinde kısa dönemde ihracatın ithalat ve kurdaki değişimlere
sadece artışlar yönünde tepki verebildiği; buna karşılık uzun dönemde simetrik
ilişkilerin olduğu tespit edilmiştir. Ancak, kur etkilerinin ithalat
etkilerinden daha zayıf olduğu belirlenmiştir ki, bu durum ihracatın kura
dayalı bir rekabet gücü tesis etmeye dayalı politikalara daha az duyarlı
olduğuna işaret etmektedir. Dolayısıyla Türkiye ekonomisinin ihracatta kur/fiyat
rekabeti değil, dıştan alınanı dışa satmaya dayalı bir ekonomik özelliğe sahip
olduğu belirlemesini ortaya koymaktadır. Bu çerçevede Türkiye ekonomisinde “stratejik ithalatta
bağımlılığı azaltıcı-yüksek katma değer sağlayıcı-iç talebi de dikkate alan
büyüme” formlarını merkeze alan bir eksen kaymasına yönelmesinin politika
çıkarımı açısında önem arz edeceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

İhracat, ithalat, kur

Kaynakça

• Aksu, Hayati, Selim Başar, Murat Eren ve Gürkan Bozma (2017),“Döviz Kurunun Dış Ticaret Dengesi Üzerindeki Asimetrik Etkisi: Türkiye Örneği”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(3): 477-488.Arize, Augustine C. and Mohsen Bahmani-Oskooee (2017), “Do Imports and Exports Adjust Nonlinearly? Evidence from 100 Countries”, MPRA Paper No. 82807, posted 19 November 2017 18:44 UTC, pp: 1-27.Brun-Aguerre, Raphael, Ana-Maria Fuertes and Matthew Greenwood-Nimmo (2016), “Heads I Win, Tails You Lose: Asymmetry in Exchange Rate Pass-Through Into Import Prices”, Journal of the Royal Statistical Society Series A: Statistics in Society, pp: 1-33.Chang, Ha-Joon, Sanayileşmenin Gizli Tarihi, (Çev. Emin Akçaoğlu), Efil Yayınevi, 6. Basım, Ankara, 2015Gerni, Cevat, Ö. Selçuk Emsen ve M. Kemal Değer (2008), “İthalata Dayalı İhracat ve Ekonomik Büyüme: 1980-2006 Türkiye Deneyimi”, İzmir İktisat Kongresi Anısına 2. Ulusal İktisat Kongresi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 20-22 Şubat 2008, ss: 1-21.Hye, Qazi Muhammad Adnan, Shahida Wizarat and,Wee-Yeap Lau (2013), “Trade-led Growth Hypothesis: An Empirical Analysis of South Asian Countries”, Economic Modelling, 35: 654-660.Kızıldere, Celal, Burhan Kabadayı ve Ö. Selçuk Emsen (2014), “Dış Ticaretin Döviz Kuru Değişmelerine Duyarlılığı: Türkiye Üzerine Bir İnceleme”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(12): 39-53.Lim, Mah-Hui (2014), “Globalization, Export-led Growth and Inequality: The East Asian Story”, South Centre Research Paper 57, pp: 1-34.Malović, Marko and Aleksandar Zdravković (2017), “Export-led Growth of a Small Open Economy in the Post-Globalised World”, In: The State and the Market in Economic Development: in Pursuit of Millennium Development Goals, The International Institute for Development Studies, Brisbane, Australia, pp: 30-44 (Erişim: Nisan 2018; http://ebooks.ien.bg.ac.rs/1126/1/malovic.zdravkovic.pdf).Mukherje, Soumyatanu (2012), “Revisiting the Debate over Import-substituting Versus Export-led Industrialization”, Trade and Development Review, 5(1): 64-76.Özer, Verda (2018), “Yine mi Soğuk Savaş”, Milliyet Gazetesi, 31.03.2018.Palley, Thomas (2006), “Export-Led Growth: The Elephant in the Room”, Yale Global Online, Tuesday, January 17 (Erişim: Mart 2018; https://yaleglobal.yale.edu/content/export-led-growth-elephant-room). Palley, Thomas I. (2011), “The Rise and Fall of Export-led Growth”, Levy Economics Institute Working Paper No. 675, pp: 1-24.Pesaran, M. Hashem, Yongcheol Shin and Richard J. Smith (2001), “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships”, Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326.Pistoresi, Barbara and Alberto Rincaldi (2012), “Exports, Imports and Growth: New Evidence on Italy: 1863–2004”, Explorations in Economic History, 49: 241-254.Razmi, Arslan (2008), “Is the Chinese Investment- and Export-Led Growth Model Sustainable? Some Rising Concerns”, University of Massachusetts Amherst, Economics Department Working Paper Series, pp: 1-30.Shin, Yongcheol, Byungchul Yu and Matthew Greenwood-Nimmo (2014). “Modelling Asymmetric Cointegration and Dynamic Multipliers in a Nonlinear ARDL Framework” Festschrift in Honor of Peter Schmidt: Econometric Methods and Applications, eds. by R. Sickels and W. Horrace: Springer, 281-314. (https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1807745) (Erişim: Şubat 2018).