YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNDE ETİK DUYARLILIĞIN İNCELENMESİ

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 7, 03.07.2013

Yurdanur Dikmen

Öz

Amaç: Bu çalışma, yoğun bakım hemşirelerinin etik karar verme sürecinde gösterdikleri etik duyarlılıkları incelenmek amacıyla yapıldı.

Yöntem: Tanımlayıcı ve analitik olarak planlanan çalışmanın örneklemini, Mart-Mayıs 2011 tarihleri arasında bir devlet hastanesinin yoğun bakım ünitelerinde çalışan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 50 hemşire oluşturdu. Veriler Hemşire Tanıtım Formu ve Ahlaki Duyarlılık Anketi kullanılarak toplandı. Verilerin analizinde Kruskal Wallis ve Mann Whitney U testi kullanıldı.

Bulgular: Çalışmaya katılan yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılıklarının orta düzeyde olduğu saptandı. Hemşirelerin eğitim durumu, yoğun bakımda çalışma süresi, mezuniyet öncesi ve sonrası etik konusunda eğitim alma durumlarına göre etik duyarlılık toplam puanı arasında bir fark bulunmadı. Hemşirelerin yaş ve yoğun bakımda çalışma süresine göre, etik duyarlılığın bazı alt boyut puan ortalamaları arasında anlamlı fark saptandı. Genç yaşlarda olan yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılıklarının daha az olduğu belirlendi. Ayrıca meslekte çalışma süresi arttıkça otonomi etik ilkesine duyarlılığın arttığı saptandı.

Sonuç: Yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılıklarının orta düzeyde olduğu saptandı. Bu nedenle, yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılığının artırılması ve dolayısıyla etik sorunları tanıma ve çözümünün sağlanabilmesi için, mezuniyet sonrası sürekli eğitim programlarının düzenlenmesi önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Etik, etik duyarlılık, yoğun bakım hemşireliği

An Observation on The Moral Sensibility of Intensive Care Nurses

Öz

Purpose: This study aims to examine the moral sensibility of intensive care nurses in the course of moral decision-taking process.

Method: The sample group of this study which has been planned as a definitive and analytical study is composed of 50 nurses from a public hospital, working at intensive care unit between March and May 2011 and accepting to involve in the study. Regarding data collection nurse iformation form and Moral Sensibility Surveys were employed. Kruskal Wallis test and Mann Whitney U test were facilitated to analyse the data collected.

Results: The moral sensibility of the intensive care nurses who involved in the study was found to be moderate. Educational backgrounds, experience in intensive care of the nurses and whether being received trainings on ethical issues before or after their graduation did not result in significant difference in total moral sensibility score of the nurses. On the other hand, several significant discrepancies were found in some aspects of moral sensibility in terms of age and experience in intensive care unit of the nurses. It was determined that moral awareness of relative younger intensive care nurses was less than that of older nurses. In addition it was seen that the awareness principle of respect for autonomy rose with the increase in the experience in intensive care unit in years.

Conclusion: The moral sensibility of the intensive care nurses who involved in the study was found to be moderate. Therefore, moral awareness of intensive care nurses should be risen, which will result in facilitation of identification of moral problems and creation of solution to the same. Post-graduate continuing education programs is essential in achieving this goal.

Anahtar Kelimeler

Ethics, moral sensibility, intensive care nursing

Kaynakça

• Akdeniz S, Ünlü H (2004) Yoğun bakım hemşireli- ği. Yoğun Bakım Dergisi, 4(3):179-185.
• Aksu T, Akyol A (2011) İzmir’deki hemşirelerin etik duyarlılıklarının incelenmesi. Türkiye Kli- nikleri J Med Ethics, 19(1):16-24.
• Algıer L, Uyer G (1998) Yoğun Bakim Hemşireliği- nin Etik Yönleri. II. Tıbbi Etik Sempozyumu Bildirileri. Biyoetik Derneği Yayınları, No: 3. Ankara: YÖK Matbaası, s:379- 384.
• Atalay M, Tel H (1999) Gelecek yüzyılda hemşire- likte lisans eğitiminin vizyonu. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 3(2): 47-54.
• Aytaç N, Naharcı H, Öztunç G (2008) Adana’da eğitim araştırma hastanelerinin yoğun bakım hemşirelerinde hastane enfeksiyonları bilgi düzeyi. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 9(3): 9-15.
• Azak A, Taşçı S (2009) Klinik karar verme ve hemşirelik. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği- Hukuku-Tarihi Dergisi, 17(3):178-180.
• Bahçeçik N, Öztürk H (2003) The hospital ethical climate survey in Turkey. JONA’s Healthcare Law Ethics and Regulation, 5(4): 94-9.
• Barutçu E, Serinkan C (2008) Günümüzün önemli sorunlarından biri olarak tükenmişlik sendromu ve Denizli’de yapılan bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 8(2):541-561.
• Başak T, Uzun Ş, Arslan F (2010) Yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılıklarının incelen- mesi. Gülhane Tıp Dergisi, 52(2):76-81.
• Çelen Ö, Karaalp T, Kaya S ve ark. (2007) Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Eğitim Hastanesi yoğun bakım ünitelerinde görev yapan hemşi- relerin uygulanan hizmet içi eğitim programla- rından beklentileri ve bu programlar ile ilgili düşünceleri. Gülhane Tıp Dergisi, 49(1): 25- 31.
• Enes SPD, de Vries K. (2004) A survey of ethical issues experienced by nurses caring for terminally ill elderly people. Nurs Ethics, 11(2):150-64.
• Eşer İ, Khorshid L, Demir Y (2007) Yoğun bakım hemşirelerinde eleştirel düşünme eğilimi ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. C.Ü. Hemşi- relik Yüksekokulu Dergisi, 11(3):13-22.
• Gastmans C (1999) Care as a moral attitude in nursing. Nursing Ethics, 6(3):214-23.
• Göz F, Gürelli Şalk Ş (2007) Yoğun bakım organ hemşirele-rinin düşünceleri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5(2):77-88 bağışı ile ilgili
• Hakverdioğlu G, Demir A, Ulusoy FM (2006) Yoğun bakım hemşirelerinin fiziksel kısıtlama- ya ilişkin bilgilerinin değerlendirilmesi. Turki- ye Klinikleri J Med Sci, 26(6): 634-641.
• Jonsen AR, Siegler M, Winslade WJ (1992) Clinical Ethics. 3rd ed. New York: McGraw- Hill, p.3-7.
• Kadıoğlu F, Kadıoğlu S (2001) Klinik Uygulama- larda Etik Karar Verme Süreci Klinik Etik. Eds.:Erdemir Demirhan A, Oğuz Y, Elçioğlu Ö, Doğan H. Nobel Kitabevleri, s.44-63.
• Kavaklı O, Uzun Ş, Arslan F (2009) Yoğun bakım hemşirelerinin profesyonel davranışlarının belirlenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 51(3):168- 173.
• Leape LL (2005) Ethical issues in patient safety. Thorasic Surgery Clinics, 15(4):493-502.
• Oran NT (2004) Yoğun bakım ünitesinde yaşlı hasta. Hemşirelik Forumu Dergisi, Kasım- Aralık: 6, 24-30.
• Özer S (2009) Kardiyoloji yoğun bakım hemşireli- ğinde etik. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 13(1):6-12.
• Öztürk H (2010) Yoğun bakım hizmetlerinde etik. Turkiye Klinikleri J Med Ethics, 18(3):183-91.
• Öztürk H, Hindistan S, Kasım S ve ark. (2009) Yoğun bakım ünitelerinde hekim ve hemşirele- rin etik duyarlılığı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 13(2):77-84.
• Pekcan HS (2007) Yalova İli ve Çevresinde Görev Yapan Hekimlerin ve Hemşirelerin Etik Duyar- lılıkları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi.
• Raines ML (2000) Ethical decision making in nurses. Relationships among moral reasoning, coping style, and ethical stress. JONAS Health Law Ethics Regul, 2(1): 29-41.
• Sabuncu N, Gülseven B, Karabacak Ü (1999) Yo- ğun bakım ünitelerinde çalışan hemşirelerin stres kaynaklarının belirlenmesi. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 3(1):10-14.
• Savaşkan F (2006) KKTC’deki Yatakli Tedavi Ku- rumlarında Çalışan Hemşire ve Hekimlerin Hasta Haklarına Duyarlılığının Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi.
• Schluter J, Winch S, Holzhauser K et al. (2008) Nurses’ moral sensitivity and hospital ethical climate: a literature review. Nursing Ethics, 15(3):304-21.
• Tel H (2012) Yoğun bakım ünitelerinde sık karşı- laşılan etik sorunlar. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 1(1):30-38.
• Tosun H (2005) Sağlık Uygulamalarında Dene- yimlenen Etik İkilemlere Karşı Hekim Ve Hem- şirelerin Duyarlılıklarının Belirlenmesi. Yayın- lanmamış Doktora Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi.