Conks in the Context of the Relationship Between Oral Culture-Written Culture and a Conk Originating from Sivas

Yıl 2018, Cilt: 42 Sayı: 1, 131 - 148, 28.06.2018

Serhat Abri Yılmaz Derviş Erdal

Öz

Among the written sources of Turkish folk literature, conks, which contain
many folkloric products, are important sources in terms of shedding light the period
they were written. Conks show the "being verbally" feature as well as being the written
sources to be used to identify folk poets who lived in the past centuries. The feature of
being oral has caused the poems in conks to acquire a new variant and undergo a change
by compilers and listeners intervene in each transfer of them. In this context, the
relation between oral culture and written culture can be examined through conks and the differences of the poems in the Turkish folk literature can be determined. In this study,
the studies made on the Alevi-Bektashi-originated conk that remained to Halil Esen, the
son of Süleyman Efendi who lived in the İslim village of Sivas, and that has been
preserved until today have been evaluated in the context of oral culture-written culture
and variants of some of the poems in the conk have been determined and compared to
one another. However, detailed information about conk concept and Süleyman Efendi
Conk has been given, and some of the poems in the conk have been presented in the
appendices.

Anahtar Kelimeler

Conk, Süleyman Efendi Conk, Oral Culture, Written Culture, Variant, Folk Poetry

SÖZLÜ KÜLTÜR-YAZILI KÜLTÜR İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA CÖNKLER VE SİVAS KAYNAKLI BİR CÖNK

Öz

Türk halk edebiyatının yazılı kaynakları arasında yer alan ve içinde pek çok
folklorik ürün barındıran cönkler, yazıldıkları devre ışık tutmaları bakımından önem arz
eden kaynaklardır. Cönkler, geçmiş asırlarda yaşamış halk şairlerinin tespit edilmesi
için başvurulan yazılı kaynaklar olmakla birlikte, “sözlü olma” özelliği de gösterirler.
Sözlü olma özelliği, cönklerde yer alan şiirlerin derleyici ve dinleyiciler tarafından her
aktarımında yeni bir varyant kazanmalarına ve değişime uğramalarına neden olmuştur.
Bu bağlamda, sözlü kültür-yazılı kültür ilişkisi cönkler üzerinden incelenebilmekte ve
Türk halk edebiyatı literatüründe yer alan şiirlerin farklılıkları tespit edilebilmektedir.
Bu çalışmada, Sivas’ın Yıldızeli ilçesine bağlı İslim köyünde yaşamış Süleyman
Efendi’den oğlu Halil Esen’e kalan ve günümüze kadar muhafaza edilmiş Alevî-Bektaşî
kaynaklı bir cönk üzerine yapılan incelemeler sözlü kültür-yazılı kültür ilişkisi
bağlamında değerlendirilmiş ve cönkte yer alan bazı şiirlerin varyantları tespit edilerek
karşılaştırmaya tâbi tutulmuştur. Bununla birlikte, cönk kavramı ve Süleyman Efendi
Cöngü hakkında detaylı bilgiler verilmiş, cönkte yer alan şiirlerin bir kısmı ekler
kısmında sunulmuştur.  

Anahtar Kelimeler

Cönk, Süleyman Efendi Cöngü, Sözlü Kültür, Yazılı Kültür, Varyantlaşma, Halk Şiiri

Kaynakça

• Duymaz, Ali. (2016), “Sözün Yazılaşması Yazının Sözleşmesi: Cönkler”, Milli Folklor, 111: 14-27.
• Kaya, Doğan. (2014), Türk Dünyası Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Kavramları ve Terimleri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınevi.