SEHÎ VE LATÎFÎ TEZKİRELERİNDE BİYOGRAFİ İLE HİKÂYE BİRLİKTELİĞİ

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 43 - 55, 30.06.2017

Mine Mengi

Öz

Türk Edebiyatında şuara tezkireciliğinin ilk örneği olarak bilinen Ali Şîr Nevâyi’nin Mecalisü’n-nefâis’inden sonra ondan etkilenerek yazılmış olan Sehi Bey Tezkiresi ile Latifî’nin Tezkiretü’ş-şu’arâ’sı ve Âşık Çelebi’nin Meşâirü’ş-şu’arâ’sı Osmanlı sahasında 16.yüzyılda yazılmış tezkire türünün başarılı ilk örnekleridir. Şuara tezkirelerinde biyografik bilginin içinde mutâyebe ve mutâyebât kelimelerine rastlarız. Mutâyebe ve çoğulu olan mutâyebât; hoş, zarif, eğlendirici fıkralar, latifeler, hikâyeler anlamındadır. Edebiyat dilinde ise mutâyebât karşılığı çoğunlukla latife ve fıkrayı buluruz. Geçmiş dönem edebiyatımızın mensur örneklerinde metin içine adı ne olursa olsun hikâye koymak önemli bir özelliktir. Bunlar arasında farkları ya da farklılıkları konusunda kesin ayrım yapmak mümkün değildir. Ancak bunların Türk Mizah Edebiyatımızın ilk örnekleri olduğu ortadadır.

Anahtar Kelimeler

Sehî, Latîfî, biyografi, mutâyebe, tezkire

Kaynakça

• Ayverdi, İlhan (2008). Misalli Büyük Türkçe Sözlük - Kubbealtı Lugatı. İstanbul. Canım, Rıdvan (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ.Ankara. İsen, Mustafa (1990). Latifî Tezkiresi. Ankara: Bin Temel Eser Dizisi: 149. İsen, Mustafa (1998). Sehi Bey Tezkiresi “Heşt Behişt”. Ankara. Kanar, Mehmet (2003). Örnekli Etimolojik Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. İstanbul: 2. Baskı. Kut, Günay (1978). Heşt Bihişt, Sehi Beg Tezkiresi, İnceleme, Tenkildi Metin, Dizin. Harvard. Kut, Günay (1998). Heşt Bihişt. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 17, 273-274. Mehmed Salâhî (1329). Kamus-ı Osmanî. İstanbul. Zavotçu, Gencay (2009). Rıza Tezkiresi (İnceleme-Metin). İstanbul.