HİNDİSTAN’DA BASILMIŞ BİR KUR’AN TERCÜMESİ: MÜTERCEM VE MUHAŞŞA Bİ’L LUGATİ’T- TÜRKİSTÂNİYYE

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 131 - 153, 30.06.2018

Nevin Mazman

https://doi.org/10.32321/cutad.417665

Cited By: 1

Öz

Dil alanında yapılan çalışmalarda tercüme
eserlerin önemli bir yer tuttuğu bilinmektedir. Özellikle Kur’an tercümelerinin
Türkçe yazılmış metinler içinde büyük bir ağırlığı vardır. Bugüne kadar bu
konuda birçok çalışma yapılmıştır ve hâlâ da yapılmaktadır. Bu makalede Hindistan’da
basılmış bir eser tanıtılmaya çalışılmıştır. Eser bir Kur’an tercümesidir.
Ancak metin,  kenarlarında haşiyeler de
ihtiva etmektedir. Mütercem ve Muhaşşa
Bi’l Lugati’t Türkistâniyye adlı eser  H. 1375 (M. 1955) tarihlidir ve Doğu Türkçesi dil
özelliklerini yansıtmaktadır. Doğu Türkçesi, Türk dili tarihi bakımından büyük
önem taşıyan bir tarihî Türk edebî dilidir. Eserin mütercimi ‘el-Seyyid
Mahmud el-Tarâzî el-Medenî’dir.
Mütercim hakkında sahip olunan bilgiler ise oldukça sınırlıdır. Bu makalede
öncelikle, Doğu Türkçesine yapılmış Kur’an tercümelerinden bahsedilmiş, sonrasında,
makaleye konu olan eserin tercüme kısmı tanıtılmıştır. Çok fazla ayrıntıya girilmeden,
tercümenin genel özellikleri aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, tercüme, haşiye, Doğu Türkçesi

Kaynakça

• AKALIN, Mehmet (1979) Tarîhî Türk Şîveleri. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Ata, Aysu (1997) Kısasü’l-Enbiya II-Dizin, Nasırü’d-din bin Burhanü’d-din Rabguzi. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• ATA, Aysu (2010) “Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi”, 17, 1 29-37.
• ATA, Aysu (2013) Türkçe İlk Kur’an Tercümesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• AYDAR, Hidayet (1992), “Kur’an Maddesi”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, C. 26, S. 406.
• DEVELİOĞLU, Ferit (2010) Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• ECKMANN, János (1968). “Doğu Türkçesinde Bir Kur’an Çeviri (Rylands Nüshası)”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 51-69.
• ECKMANN, János (1971). “Kur’ân’ın Doğu Türkçesine Tercümeleri”. (Çev.Ekrem Ural). Budapest: Studia Turcica, 15-22.
• ECKMANN, János (1988). “İslami Orta Asya Türk Edebi Dilinin Özellikleri”. Türk Dünyası Araştırmaları. 2, 1-9.
• ECKMANN, János (1988). Çağatayca El Kitabı (Çev. Güney Karaağaç). İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican (2011). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. İstanbul: Akçağ Yayınları.
• HACIEMİNOĞLU, Necmettin (2001). Karahanlı Türkçesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 24 (412).
• İNAN, Abdülkadir (1952) “Eski Türkçe Üç Kur’an Tercümesi”. TDl I/6, 12-15.
• İNAN, Abdülkadir (1961) Kur’ân-ı Kerim’in Türkçe Tercemeleri Üzerinde Bir İnceleme. Ankara: Diyânet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• SAĞOL, Gülden (1993). Harezm Türkçesi satır arası kur’an tercümesi (giriş, metin, sözlük I). Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• SHAW, R. B. (1878). A Sketch of the Turki Language as Spoken in Eastern Turkistan (Kàshghar and Yarkand). Calcutta.
• SHAW, R. B. (1880). A Sketch of the Turki Language as Spoken in Eastern Turkistan (Kàshghar and Yarkand) Part II - Vocabulary. Calcutta.
• TAŞ, İbrahim (2001). Çağatayca Kur’an Tefsiri (giriş – metin – dizin). Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
• TEKİN, Talat vd. (2003). Türk Dilleri Giriş. İstanbul: Yıldız.
• TOGAN, Zeki Velidi (1960). “Londra ve Tahrandaki İslâmî Yazmalardan Bazılarına Dair” . İTED, III/1-2.
• ÖZEL, Ahmet (2010). Şernûbî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 39 (13).
• YAŞAR, Mehmet (2012). Tirmizî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 41 (202-204).
• ZÜLFİKAR, Hamza (1974). “Çağatayca Bir Kur’an Tefsiri’’. Ankara: Türkoloji Dergisi, C. VI, S.1, 153-195.