Moral Value Orientations of Prospective Teachers in Faculty of Education

Yıl 2014, Cilt: 12 Sayı: 28, 7 - 45, 01.12.2014

Refik Balay Ahmet Kaya

Öz

Anahtar Kelimeler

Moral values, Ethical values, Faculty of Education, Prospective teachers

Eğitim Fakültesinde Okuyan Öğretmen Adaylarının Ahlaki Değer Yönelimleri

Öz

Bu araştırma, betimsel-ilişkisel ve tarama modelinde bir çalışmadır. Eğitim fakültesinde öğrenim gören öğretmen adaylarının ahlaki değer yönelimlerini betimlemeyi ve çeşitli değişkenlere göre incelemeyi amaçlayan bu araştırma, Harran Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nde İlköğretim Sınıf Öğretmenliği, İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği, Güzel Sanatlar Resim-İş ve Müzik Öğretmenliği programlarında okuyan 242 öğrenci/öğretmen adayı üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada öğretmen adaylarının ahlaki değer yönelimlerini belirlemek amacıyla Balay (2011) tarafından geliştirilen Moral Erdemler Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada ölçek yoluyla elde edilen verilerin analizinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma gibi betimsel istatistikler yanında, öğretmen adaylarının ahlaki değer yönelimlerinin çeşitli değişkenlere göre anlamlı şekilde farklılık gösterip göstermediğini tespit amacıyla ikili gruplar için t-testi, ikiden fazla gruplar için ise tek yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Bu testlere ilişkin varsayımların karşılanmaması durumunda bunların parametrik olmayan karşılıkları olarak Mann Whitney-U testi ile Kruskall Wallis H testine başvurulmuştur. Normal dağılım koşullarının sağlandığı parametrik testlerde ise farkın kaynağını bulmak amacıyla Tukey's HSD testi kullanılmıştır. Analizlerde Alfa=.05 anlamlılık düzeyi esas alınmıştır. Araştırma sonunda öğretmen adaylarının ahlaki değer yönelimlerinin saygı, adalet ve sadakat boyutlarında düşük; cesaret, dürüstlük, zarafet ve güven boyutlarında ise orta düzeyde olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Moral değerler, Ahlaki değerler, Eğitim fakültesi, Öğretmen adayları

Kaynakça

• Akıncı, A. (2005). Hayata Anlama Vermede Dini Değerlerin ve Din Öğretimin Rolü. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(9), 7-24. http://www.dem.org.tr/ adresinden elde edildi.
• Allport, G. W. (1968). The person in psychology. Boston: Beacon Press.
• Altun, A. S. (2003). Eğitim Yönetimi ve Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1) 7-18. http://www.dem.org.tr/ adresinden elde edildi.
• Arslan, Z. (2006). Öğretmenlerde Dindarlık, Değerler ve İşdoyumu Üzerine Bir Araştırma. Yüksek lisans tezi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 209155)
• Aydın, M. S. (1996, Ekim). Diyalojik Eğitim: İslami Bir Perspektif. Sözel bildiri, Türkiye II. Eğitim Felsefesi Kongresi, Van.
• Aydın, H. (2003). Benlik ve Kişilik. Sızıntı Dergisi, 25(294). http://www.sizinti.com.tr/ adresinden elde edildi.
• Aydın, M. (1993). Çağdaş Eğitim Denetimi (Genişletilmiş 3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Aydın, M. S. (1994, Ekim). İnsan Yetiştirme Modelimiz ve Değer Eğitimi. Sözel bildiri, Türkiye I. Eğitim Felsefesi Kongresi, Van.
• Aydın, O. (2008). Sorumluluk ve Yardımseverlik Odaklı Karakter Eğitimi Programının 7. Sınıf Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeyine Etkisi. Yüksek lisans tezi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 226248)
• Aydın. M. Z. (2003). Ahlak Öğretiminde Örnek Olay İncelemesi Yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ayral, A. E. (1992). Akademisyenlerin Çalışmayla İlgili Değerleri. Yüksek lisans tezi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 20978)
• Balay, R. (2000). Özel ve Resmi Liselerde Yönetici ve Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı. Doktora tezi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 94662)
• Balay, R. (2003). 2000’li Yıllarda Sınıf Yönetimi (2. Baskı). Ankara: Sandal Yayınları.
• Balay, R. (2011). The applicability of moral virtues scale in higher education [Moral erdemler ölçeğinin yükseköğretimde uygulanabilirliği]. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi Journal of Educational Sciences Research, 1(2), 99– 118. http://ebad-jesr.com/ adresinden elde edildi.
• Balay, R. (2009, Mart). Eğitimde İhtiyaç Duyduğumuz Bir Değer: Moral Liderlik. Küreselleşme Sürecinde Eğitim Sorunlarının Felsefi Boyutu. Sözel bildiri, Uluslararası Eğitim Felsefesi Kongresi, Ankara.
• Bilgin, N. (1995). Kolektif Kimlik. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çelik, V. (2000). Eğitimsel Liderlik. Ankara: Pegem A Yayıncılık. DeCotiis, T. A. & Summers, T. P. (1987). A path analysis of a model of the antecedents and consequences of organizational commitment. Human Relations, 40(7), 445-470. doi: 10.1177/001872678704000704
• Demir, B. (2008). Adalet ve Saygı İçerikli Karakter Eğitimi Programının 7. Sınıf Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeyine Etkisi. Yüksek lisans tezi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 226249)
• Dilmaç, B. ( 2002 ). İnsanca Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Dilmaç, B. (2007). Bir Grup Fen Lisesi Öğrencisine Verilen İnsani Değerler Eğitiminin İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması. Doktora tezi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 211415)
• Doğan, M. (1996). Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Doğanay, A. ve Sarı, M. (2004). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerine Temel Demokratik Değerlerin Kazandırılma Düzeyi ve Bu Değerlerin Kazandırılması Sürecinde Açık ve Örtük Programın Etkilerinin Karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 10(39), 356-383. http://www.pegem.net/akademi/butundergiler.aspx?id=2 adresinden elde edildi.
• Durmuş. Ç. (1999). Değerlerin Meslek Grupları Açısından İncelenmesi. Yüksek lisans tezi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 53536)
• Ekşi, H. (2003). Temel İnsani Değerlerin Kazandırılmasında Bir Yaklaşım: Karakter Eğitimi Programları. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 79-96. http://www.dem.org.tr/ adresinden elde edildi.
• Firestone, W. A. & Pennel, J. R. (1993). Teacher commitment, working conditions, and differential incentive policies. Review of Educational Research, 63(4),489-525. doi: 10.3102/00346543063004489
• Gökçe, O. (1994). Türk Gençliğin Sosyal ve Ahlaki Değerleri. Ata Dergisi, 1, 25- 30.
• Gudmunsdottir, S. (1991). Values in pedagogical content knowledge. Journal of Teacher Education, 41(3), 44-52. doi: 10.1177/002248719004100306
• Güngör, E. (1995). Ahlak Psikolojisi ve Sosyal Ahlak. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Gürsoy, K. (1994, Ekim). Şahsiyet Eğitimi. Sözel bildiri, Türkiye I. Eğitim Felsefesi Kongresi, Van.
• İnam, A. (1994, Ekim). Bir Muhabbet Olarak Eğitişim. Sözel bildiri, Türkiye I. Eğitim Felsefesi Kongresi, Van.
• Kale, N. (2004). Nasıl Bir Değerler Eğitimi. R. Kaymakcan ve diğerleri (Ed.). Değerler ve Eğitimi Uluslar Arası Sempozyumu. İstanbul: DEM Yay.
• Kaplan, M. (2000). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karakoç, S. (1989). Mevlâna. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Kayaalp, İ. (2006). İdeal Eğitim. İstanbul: Nesil Yayınları.
• Kaymakcan, R. ve Meydan, H. (2011). Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Ve Sosyal Bilgiler Ders Programlarında Değerler. Sözel bildiri, Değerler Eğitimi Sempozyumu: Sosyal ve Kurumsal Yönleriyle Değerler Eğitimi, Eskişehir.
• Kulaksızoğlu, A. ve Dilmaç, B. (2000). İnsani Değerler Eğitimi Programı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 199-208.
• Lashway, L. (1997). Ethical leadership. In S. C. Smith and P. K. Piele (Eds), School Leadership Handbook For Excellenge (3rd ed.). (pp. 103-130.) Australia: University of Oregon.
• Lickona, T. (1996). Eleven principle of effective character education. Journal of Moral Education, 25(1), 93-100. doi:10.1080/0305724960250110
• Mehmetoğlu, A. U. (2006). Gençlik, Değerler ve Din. Y. Mehmetoğlu & A. U. Mehmetoğlu (Ed.). Küreselleşme, Ahlak ve Değerler. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Mevlana. (1965). Mesnevi. (Çev: V. İzbudak). 4. Baskı. İstanbul: MEB Yayınevi. (Özgün çalışma, 1268).
• Milson, A. J. & Ekşi, H. (2003). Öğretmenlerin Karakter Eğitiminde Yetkin Konusu Duygusunda Bir Ölçme Aracına Doğru: Karakter Eğitimi Yetkinlik İnancı Skalası (KEYİS) ve Türkçe Uyarlama Çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 99-130. http://www.dem.org.tr/ adresinden elde edildi.
• Rishel, K.C. & Suzanne, T. (1995). Lessons in grace. Exacutive Educator, 17 (4), 25-26.
• Ryan, K. S. & Bohlin, K. E. (1999). Building character in schools (7th ed.). San Francisco: Josey - Bass Publishers.
• Sergiovanni, T. J. (1992). Moral leadership: Getting to the heart of school ımprovement (7th ed.). San Fransisco: Jossey-Bass.
• Schermerhon, J. R., Hunt, J. G. & Osborn, R. N. (2000). Organizational behavior (7th ed.). New York: John Wiley and Sons Inc,
• Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. In Z. Zanna (Ed.). Advances in experimental social psychology (vol. 25, pp. 1-65). New York: Academic Press.
• Schwenk, C. R. (1986). Information, cognitive biases, and commitment to a course of action. Academy of Management Review,11 (2), 298-310.
• Soykan, Ö. N. (1996, Ekim). Eğip Bükmeyen Bir Eğitim Nasıl Olanaklıdır? Sözel bildiri, Türkiye II. Eğitim Felsefesi Kongresi, Van.
• Tanıt, T. (2007) Eğitim Yöneticilerinin Değer Tercihleri İle Yaratıcılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 211336)
• Tokdemir, M. A. (2007) Tarih Öğretmenlerinin Değerler ve Değer Eğitimi Hakkındaki Görüşleri. Yüksek lisans tezi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 210444)
• Tozlu, N. (1994, Ekim). Açılış Konuşması. Türkiye I. Eğitim Felsefesi Kongresi, Van.
• Tozlu, N. (2003). İnsandan Devlete Eğitim. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Türk Dil Kurumu Sözlüğü, (1983). c.6, s.345.
• Uysal, F. (2008). Karakter Eğitimi Programlarının Değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi. YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 227449)
• Wiener, Y. (1982). Commitment in organizations: A normative view. Academy of Management Review,7(3), 418-428.
• Yalar, T. (2011, Ekim). Öğretmen Adaylarının Değerler Hakkındaki Görüşleri. Değerler Eğitimi Sempozyumu: Sosyal ve Kurumsal Yönleriyle Değerler Eğitimi, Eskişehir.
• Yapıcı, A. ve Kayıklık, H. (2005). Ruh Sağlığı Bakımından Öz Saygı Kaygı İle İlişkisi: Çukurova Üniversitesi Örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(9), 177- 206. http://www.dem.org.tr/ adresinden elde edildi.
• Yapıcı, A., Kutlu, M. O. ve Bilican, F. I. (2011, Ekim). Psikolojik Açıdan Değerler- Dindarlık İlişkisi: Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği. Değerler Eğitimi Sempozyumu: Sosyal ve Kurumsal Yönleriyle Değerler Eğitimi, Eskişehir.