19. Yüzyıl Çocuk ve Eğitim Yazınında Örnek Bir Dergi: Sadakat Dergisi ve Eğitsel Yaklaşımı

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 36, 179 - 204, 30.12.2018

Hüseyin Şimşek

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türk çocuk yazınının ilk örneklerinden biri olan Sadakat
dergisini tanıtmak ve çocuk eğitimi konusundaki yaklaşımını ortaya koymaktır. Sadakat dergisi bağlamında, Osmanlı dönemi çocukluk anlayışında ve eğitim düşüncesinde yaşanan değişimin izlerini görmek mümkün olacaktır. Nitel
araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışmada, doküman analizi
tekniği kullanılmıştır. Araştırmada ayrıca metne dayalı içerik çözümlemesi yapılmıştır. Toplam altı sayısı bulunan derginin tüm yazıları incelenmiş ve belirli
başlıklar altında analiz edilmiştir. Sadakat dergisinde yer alan metinlerin çözümlenmesinde, eğitim ve çocukluk konusu dikkate alınmış, derginin içeriği
belirli konu başlıkları altında tasnif edilerek incelenmiştir.
Araştırma sonucunda, çocuk yazınının tarihsel geçmişi ve ilk çocuk yazınında
eğitim ve çocuğa yönelik yaklaşımın değişmekte olduğu ortaya çıkmıştır. Sadakat dergisinde eğitimle ilgili konular üzerinde durulmuştur. Dergide eğitimin
gerekliliği, amacı, işlevi, eğitim kurumlarının gelişmesi, öğretim yöntemleri,
eğitim sorunları gibi konulara yer verilmiştir. Derginin en belirgin özelliği dil
konusundaki hassasiyetidir. Derginin okuyucu kitlesi ilköğretim çağındaki çocuklardır. Dergide yayımlanan yazılarda çocukların seviyesine uygun bir dil
kullanılmıştır. Dergi, insanın değerli bir varlık olduğu görüşünü savunmakta, çocukları geleceğin teminatı olarak görmekte ve onlara büyük sorumluluk yüklemektedir.
Sadakat dergisinin insan ve çocukluk anlayışı, eğitim anlayışının da temelini
oluşturmaktadır. Eğitimi vatandaşlık görevi olarak kabul eden dergi, eğitim için
en elverişli çağın çocukluk çağı olduğunu savunur. Dergiye göre eğitimin temel
işlevi insanlığı öğretmektir. Eğitimin bir diğer işlevi ise ülkenin geleceğinde
yararlı olacak bireylerin yetiştirilmesidir. Sadakat dergisi, yenilikçi fikirleri savunan bir özelliğe sahiptir. Yenilikçi görüşler, derginin eğitim anlayışının da
temelini oluşturur. Dergide yayımlanan yazılarda geleneksel eğitim anlayışı ile
yenilikçi eğitim anlayışı mukayese edilmekte, yeni eğitim anlayışının üstünlüğü
savunulmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, çocuk, eğitim, yazın, dergi

A Sample Magazine for Children and Education in the 19th Century: “Sadakat” Magazine and Educational Approach

Öz

The 19th century has special importance in terms of educational thought and
practice. In this period, new arrangements were made in school and classroom
environments and new teaching methods were used (Akyüz, 2001). Periodicals
were put into practice during this period. Periodicals are the most important
written sources that can reflect the events occurring in a certain period of time,
the thought and approach of that period, the main problems and ideals of that
period (Kütükoğlu, 1998). Many researchers have used the periodicals in their
research (Ergün, 1997; Akyüz, 1978; Ergin, 1977). The beginning of children’s
magazines goes back to Tanzimat. The first children’s magazine, Mümeyyiz,
was published in 1869 and many magazines were published later (Şimşek,
2002). Every topic about education in children’s magazines is discussed. In
these journals, many topics such as the necessity of education, purpose, function, development of educational institutions, teaching methods, and education
problems are given. Children’s magazines published in the Ottoman period are
full of important information about the childhood and educational understanding of that period. There are also many educators among those who published these journals which could also be described as educational journals. On the
other hand, in children’s journals, there is a lot of information about general
and special fields such as children’s education, school life, education problems,
educational views, family and society’s view of education, and educational
practices (Şimşek, 2002). The journals published in the Tanzimat and Mutlakiyet periods were followed up regularly by the students. Children’s magazines
offer an environment in which two different generations can express their views
about childhood at the same time. The child is not only a passive object of the
socialization practices determined by adults but also a creative subject in the
process of reproduction of culture (Tan, 1997). Children’s magazines that focus on teaching subjects are the main auxiliary resources followed by students.
Some teachers have regularly ordered students to buy a certain number of these
journals from their journals, or from their publishers. In this sense, children’s
magazines are considered the beginning of the unit journalism. Children’s magazines, which were followed in the form of an auxiliary resource, enabled the
students to gain the habit of using different sources other than their textbooks.
It is important to learn to teach from different sources in a period when a single
understanding of education is dominant. Children’s magazines are the primary
sources of childhood and education.

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2001). Türk eğitim tarihi (Başlangıçtan 2001’e). İstanbul: 8. Baskı, Alfa Yayınları.
• Akyüz, Y. (1978). Türkiye’de öğretmenlerin toplumsal değişmede etkileri (1848-1948). Ankara: Doğan Basımevi.
• Ergin, O. (1977), Türkiye maarif tarihi. İstanbul: Eser Matbaası
• Ergün, M. (1997). Atatürk devri eğitimi. Ankara: Ocak Yayınları.
• Ergün, M. (1996). II. Meşrutiyet devrinde eğitim hareketleri (1908-1914), Ankara: Ocak Yayınları.
• Etfal Dergisi. (1875). Sayı 7.
• Kütükoğlu, M. (1998). Tarih Araştırmalarında Usul, İstanbul.
• Sadakat Dergisi (1875). Sayı 1.
• Sadakat Dergisi (1875). Sayı 2.
• Sadakat Dergisi (1875). Sayı 2.
• Sadakat Dergisi (1875). Sayı 3.
• Sadakat Dergisi (1875). Sayı 4.
• Sadakat Dergisi (1875). Sayı 5.
• Sadakat Dergisi (1875). Sayı 6.
• Sadakat Gazetesi (9 Nisan 1291/1875). Sayı 1.
• Sadakat Gazetesi (10 Nisan 1291/1875). Sayı 2.
• Sadakat Gazetesi (16 Nisan 1291/1875). Sayı 5.
• Sadakat Gazetesi (21 Nisan 1291/1875). Sayı 8.
• Şimşek, H. (202). Tanzimat ve Mutlakıyet Dönemi Çocuk Dergilerinin Eğitsel Açıdan İncelenmesi. Ankara Üniversitesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara.
• Tan, M. (1997). “Çocukluğun Tarihi Araştırmalarında Sözlü Tarih Yaklaşımı ve Sözlü Tarihte Bir Çocuk”, Çocuk Kültürü. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Togan, Z. V. (1985). Tarihte usul. İstanbul: Enderun Kitabevi.