CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİNDE İDARİ DENETİM: KAMU ‘DENETİŞİM’ MODELİ

Yıl 2018, Sayı: 17, 1 - 14, 08.06.2018

Emre Saygın Tahsin Yamak

Öz

Türk idare teşkilatı içerisinde denetim faaliyetinin mevcut yapısı, bir yanıyla gelenekten beslenen diğer tarafıyla modern yönetim tekniklerine adapte olma gayreti gösteren ikircikli bir görünüm arz etmektedir. Hâlihazırdaki durum denetim birimleri arasında görev-yetki karmaşasına/çakışmasına neden olması yanında, aynı zamanda kamu idarelerinin hizmet üretme/sunma süreçlerinin hukuka aykırılık, kaynak
israfı, suistimal ve sair risk unsurlarını da içeren bir metot dâhilinde gözden geçirilerek elde edilen bulgular doğrultusunda yeniden tasarlanmasına da mani olmaktadır. Bu bağlamda Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş süreci de, her alanda olduğu/olacağı gibi, Türkiye Cumhuriyeti’nin küresel vizyonuyla uyumlu bir yönetim kapasitesi inşa edilebilmesinin kritik bir unsuru olarak, yetkin denetim profesyonellerinden müteşekkil etkin bir denetim faaliyeti oluşturulabilmesi bakımından önemli bir fırsat olarak görülmektedir. İşte bu çalışmada, “kamu denetişim modeli” olarak adlandırılan sistem kapsamında öncelikle denetim faaliyetinin tematik/işlevsel bir üst norm ile düzenlenmesi ve bu düzenlemenin uygulama safhasına aktarılması ile etkin bir şekilde yürütülmesini gözetecek ve koordine edecek bir üst kurulu teşkilatlandırılmasının önemine vurgu yapılmaktadır. Bilahare hem zikredilen üst kurulun ve hem de kamu idarelerinde oluşturulacak denetim sisteminin kurgusal ve fonksiyonel yapısına yer verilmekte; bu doğrultuda mevcut “ikircikli” yapının iyileştirilmesine ilişkin öneriler getirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, İdari Denetim, Küresel Trendler, Denetişim

ADMINISTRATIVE AUDIT in PRESIDENTIAL GOVERNMENT SYSTEM: PUBLIC ‘CORPORATE AUDIT’ MODEL

Öz

The current structure of the audit activity within the Turkish administrative organization presents an in-decisive view, with one end aimed at adapting to the modern management techniques, while being fed from the tradition. In addition the current situation causes the task-authority complexity/conflict between audit units, and at the same time, it prevents to control -by a method that includes the illegal, resource waste, abuse and other risk factors- of the public service producing/presenting process In this context, the transition to a presidential system of government, like that/will be in all areas, being able built a management capacity consistent with global vision of the Republic of Turkey as a critical element, competent supervision composed of professionals an effective audit activity is seen as an opportunity to be created. In this study, under the name of “public corporate audit model”, it is emphasized the importance of organizing a supervisory board that will supervise and co-ordinate the supervision of the supervisory activity with a thematic/functional supreme norm and the effective implementation of this regulation. The fictional and functional structure of the supervisory system, which will be formed in the above-mentioned upper body and public administrations, suggestions for the rehabilitation of the present biased structure are introduced in this direction.

Anahtar Kelimeler

Presidency Government System, Adminis- trative Audit, Global Trends, Corporate Audit

Kaynakça

• 5393 sayılı Belediye Kanunu.
• 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu.
• AKBULUT Ö.Ö., H. M. Özgen, D. Fındık, Ö. Seymenoğlu ve O. Almış (2012). Türk Kamu Yönetiminde Teftiş ve İç Denetim. Ankara: TODAİE.
• AKYEL, R. ve H.Ö. KÖSE (2010). “Kamu Yönetiminde Etkinlik Arayışı: Etkin Kamu Yönetimi İçin Etkin Denetimin Gerekliliği”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 466, ss.9-24.
• ALICI O.V. (2016). “Kamu Yönetiminde İç Denetim Mekanizmasının Reorganizasyonu”, Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 5, ss.185-200.
• ARSLAN M. C., (2015), İç Denetim-Büyükşehir Belediyelerinin İç Denetim Uygulamaları, 2. Baskı, İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• ATAMAN B., (2010). “Türkiye’de Kamu Denetimi ve Kamu Denetçilerine Bir Bakış”, Maliye Finans Yazıları, Yıl:24, Sayı: 87, ss.17-26.
• Başbakanlık (2003). Kamu Yönetimi Temel Kanun Tasarısı, Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma: 2, Ankara, (Çevrimiçi: http://www.igb.gov.tr/Kutuphane/10%202003%20KYYY%20II.pdf, Erişim: 22.11.2017).
• BAYSA M. E., (2017). “Panel Konuşması: Cumhurbaşkanlığı Sisteminde İdari ve Yargısal Denetim: İdarenin İdare ve İdari Yargı Tarafından Denetlenmesi”, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde İdarenin Denetimi Çalıştay Raporu, 25.05.2017, Ankara, ss.61-67.
• Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik ve Ekli cetveller, (çevrimiçi: http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.11125&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=norm%20 kadro, erişim: 21.12.2017).
• IIA Global (2012). Supplemental Guidance: The Role of Internal Auditing in Public Sector Governance, 2. Basım, USA.
• IIA Global (2015). Global Perspectives and Insights: Jeopolitik ile Uğraşmak, Sayı: 1, USA.
• IIA Global (2016). Global Perspektifler ve Anlayışlar: İç Denetimin Global Nabzı Kanalıyla Sunulan Yeni Trendler, Sayı: 5, USA.
• IIA Global (2014). Global Public Sector Inside: Independent Audit Committees in Public Sector Organizations, USA.
• IIA Global (2017). Küresel Bakış Açıları ve Anlayışlar: Yapay Zekâ - İç Denetim Mesleğine İlişkin Dikkate Alınması Gerekenler, Özel Baskı, USA.
• Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği, (çevrimiçi:http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=9.5.11799&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=i%-C3%A7%20kontrol, erişim: 21.12.2017).
• KARCIOĞLU R. ve E. KURNAZ (2017). “Kamu Kurumlarında İç Denetim Faaliyetlerinin Yürütülmesinde Karşılaşılan Başlıca Sorunların Tespiti: Kamu İç Denetçilerine Yönelik Bir Araştırma”, IGÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 4,Sayı: 2, ss.67-88.
• MALKOÇ Ş., (2017). “Açılış Konuşması”, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde İdarenin Denetimi Çalıştay Raporu, 25.05.2017, Ankara, s.9-13.
• MURATLI H., (2009). “Teftiş ve Denetim Esasları ile Diğer Ülkelerin Teftiş Kurulları Örnekleri Temelinde Teftiş Fonksiyonunun Geliştirilmesi Üzerine Bir İnceleme”, Kültür ve Turizm Bakanlığı Teftiş Kurulu Mesleki Değerlendirme Toplantısı, 12-18 Nisan 2009, Antalya, (çevrimiçi:teftis.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/ 27329,sunu.doc?1, erişim: 12.03.2018).
• OKUR Y. (2009). “Denetişim: Ortak Aklın Harmanı”, Denetişim, Sayı: 1, ss.9-15.
• OKUR Y., (2006). Türkiye’de Kamu Denetiminde Değişim Süreci ve Performans Denetimi, Y. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• OKUR Y., (2010). “Türkiye’de Teftiş ve iç Denetim: Kavramlar, Beklentiler ve Hayatla Yüzleşme”, Sayı: 158, ss.570-586.
• ORKUN A. A., Ö. YÜREKLİ ve S. GÖKÇE (2016). “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Yönetsel Denetim Nasıl Olmalıdır?”, Akademik Ombusdman, Sayı: 5, ss.111-134.
• SAWYER L. ve Diğerleri (2016). Sawyer’s İç Denetçiler İçin Rehber-İç Denetimin Temelleri, 1. Cilt, 6. Versiyon, 1. Baskı, İstanbul: Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayınları.
• SEZER Y. ve T. KAVAKLIOĞLU (2011). “Denetimin Denetişime Evrilmesi”, Denetişim, Sayı: 6, ss.41-49.
• TEKİN Y. (2016). “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Kamu Denetimi Model Önerisi”, Akademik Ombusdman, Sayı: 5, ss.137-158.
• The International Standards for the Professional Practice of Internal Auditing, (çevrimiçi: https://na.theiia.org/standards-guidance/Public%20Documents/IPPF-Standards-2017.pdf, erişim: 01.03.2018).
• YÖRÜKER S., (2004). “Başka Ülke Örnekleri Temelinde Kontrol, Denetim, Teftiş ve Soruşturma: Kavramsal Bir Çerçeve”, TESEV Denetim Çalıştayı İkinci Toplantısı, Ankara.
• YÜREKLİ Ö., (2015). “Kamu Yönetsel Teftiş ve Denetim Sistemi ve Yeniden yapılanması”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 480, ss.257-288.