II. DÜNYA SAVAŞI ERTESİ ABD’DEN GEMİ ALIMI VE ZİNCİRKIRAN KOMİSYONU’NUN FAALİYETLERİ

Yıl 2016, Cilt: 8 Sayı: 2, 0 - 0, 20.12.2016

Murat Koraltürk

Öz

Türkiye II. Dünya Savaşı yıllarında yurt dışından gemi
satın alarak ticaret filosunu takviye etme imkânından yoksundur. Savaş ertesi
ise Avrupa ve Amerika’dan gemi satın alma imkânı doğdu. Bu amaçla içlerinde
Devlet Denizyolları İdaresi yetkililerinin de bulunduğu bir komisyon yurt
dışına gönderildi. Bu komisyonun faaliyetleri sonucu 2 şilep İsveç’ten, 2
tanker, 7 yolcu gemisi ve 8 şilep ABD’den olmak üzere toplam 19 gemi satın
alındı. Bu makalede adı geçen komisyonun Türkiye ile yazışmalarından (telgraflar)
yararlanarak gemi satın alımı sürecinde hangi kriterlerden yararlandığı,
dolaysıyla Türkiye’nin savaş ertesi ne tip gemilere ihtiyaç duyduğu incelenmektedir.
Telgrafların ilk kez bu makalede kullanıldığı ve komisyonun faaliyetlerinin de
ilk kez bu makalede ele alındığını ifade etmek gerekir.

Anahtar Kelimeler

Denizcilik tarihi, Devlet Denizyolları İdaresi, gemi satın alımı, Türk-Amerikan İlişkileri, ticaret filosu

Kaynakça

• Hergüner, M. (2011). İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Denizciliği. İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• Koraltürk, M. (2015). İkinci Dünya savaşı yıllarında deniz ulaşımının sorunları ve kömür nakliyesi. Yeni Deniz Mecmuası, 1, 169-213.
• Lane, F. C. (2001). Ships for Victory: A History of Shipbuilding under the U.S. Maritime Commission in World War II. Baltimore: Johns Hopkins Press.
• Tekeli, İ. ve İlkin, S. (2014). İktisadi Politikaları ve Uygulamalarıyla İkinci Dünya Savaşı Türkiye’si. Cilt 2, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tören, T. (2007). Yeniden Yapılanan Dünya Ekonomisinde Marshall Planı ve Türkiye Uygulaması. İstanbul: SAV Yayınları.
• TBMMTD, (Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi) C. 3, 27.12.1946, 3.
• TBMMTD, C. 11, 19.04.1948, C. 11.
• TBMMTD, C. 11, 21.04.1948, C. 11.
• TBMMTD, C. 16, 27.02.1949, C. 16.
• TBMMTD, C. 23, 23.01.1950, C. 23.
• TBMMTD, C. 1214.02.1952: C. 12.
• TBMMZC, (Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi) C. 1, 24.01.1958, C. 1.
• Türk Ticaret Gemileri Evsaf Kitabı 1958. (1958)İstanbul: T.C. Münakalat Vekaleti Marmara Bölgesi Liman ve Deniz İşleri Müdürlüğü Gemi Sörvey Kurulu.
• D.B. Deniz Nakliyat T.A.Ş. Genel Müdürlüğü. (1962)
• Denizcilik Bankası T.A.O. Denizyolları İşletmesi.(1959) İstanbul.
• Resmi Gazete. 30.05.1946.
• Cumhuriyet Gazetesi, 27 Haziran 1947.
• Cumhuriyet Gazetesi, 16 Temmuz 1947.
• Vakit Gazetesi, 5 Temmuz 1947.
• Cebesoy, A. F. (13.07.1946) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• Cebesoy, A. F. (29.07.1946) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• DDYİ. (25.09.1946) Fahri Tanman’a gönderdiği telgraf.
• DDYİ. (05.10.1946) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• DDYİ. (21.12.1946) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• DDYİ. (21.05.1947) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• DDYİ. (17.06.1947) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• Erzin, Y. Z. (09.11.1946) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• Koçak, Ş. (06.09.1946) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• Koçak, Ş. (20.09.1946) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• Koçak, Ş. (27.09.1946) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• Koçak, Ş. (04.10.1946) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• Koçak, Ş. (12.11.1946) Fuat Zincirkıran’a gönderdiği telgraf.
• Tanman, F. (18.09.1946) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (18.03.1946) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (11.07.1946) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (13.07.1946) Ulaştırma Bakanlığı’na gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (06.08.1946) Ulaştırma Bakanlığı’na gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (16.08.1946) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (21.08.1946) Ulaştırma Bakanlığı’na gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. 23.09.1946) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (23.09.1946) Ulaştırma Bakanlığı’na gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (26.09.1946) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (26.09.1946) Ulaştırma Bakanlığı’na gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (03.10.1946) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (16.10.1946) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (08.11.1946) Ulaştırma Bakanlığı’na gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (06.12.1946) Yusuf Ziya Erzin’e gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (11.12.1946) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (19.12.1946) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (30.12.1946) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (06.05.1947) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (15.05.1947) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (22.05.1947) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (24.05.1947) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (31.05.1947) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (14.06.1947) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• Zincirkıran, F. (23.06.1947) DDYİ’ne gönderdiği telgraf.
• BCA, (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi), 030-0-018-001-002-110-16-9.