DENİZ ULAŞTIRMA İŞLETMELERİNDE DENİSON MODELİ VE MOTİVASYON ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 1, 73 - 103, 25.06.2017

H.i. Halil Kesiktaş M. Serdar Ayan

https://doi.org/10.18613/deudfd.321564

Öz

İkinci
Dünya Savaşı sonrası dönemde yönetim bilimi çalışanların psiko-sosyal yönüne
odaklanmaya başlamıştır ve motivasyon kuramları ortaya çıkmıştır. Örgüt kültürü
ise görece daha yeni bir çalışma alanı olarak doğmuş, küreselleşme ve rekabetin
artması ile gittikçe daha fazla önemsenmeye başlanmıştır. İş/örgüt psikolojisi yazınında,
motivasyon ile örgüt kültürünün ilişkisini inceleyen araştırmalar yer
almaktadır.

 

Bu araştırma kapsamında, Denison Örgüt Kültürü
ölçme aracından uyarlanan bir anket formu geliştirilerek seçilen örneklemde
uygulanmıştır. Deniz ulaştırma işletmeleri beyaz yakalı çalışan ve
yöneticilerinden oluşan seçilmiş örneklemden 147 geçerli dönüş sağlanmıştır. Cronbach
Alpha katsayısı ile ölçek güvenilirliği; tanımsal istatistikler ile katılımcı
profili; faktör analizleri ile örgüt kültürü ve motivasyon maddeleri için faktör
grupları; varyans analizi ve t-testleri ile demografik verilerin örgüt kültürü
algısı ve motivasyona etkileri; doğrusal regresyon analizi ile örgüt kültürü
boyutlarının motivasyona etkileri incelenmiştir. Elde edilen bulgular ışığında motivasyonu
örgüt kültürü boyutları ile açıklayan bir model ortaya konulmuştur. Böylelikle
katılım motivasyonu, tutarlılık motivasyonu, uyarlama motivasyonu ve vizyon
motivasyonu kavramlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgüt kültürü, beyaz yakalı çalışan, Denison Örgüt Kültürü Modeli, motivasyon, örgüt psikolojisi/endüstriyel psikoloji

A RESEARCH ON DENISON MODEL AND MOTIVATION IN MARITIME TRANSPORTATION COMPANIES

Öz

Since the post Second World War era, management
science has started to focus on the psycho-social dimension of workers, and
motivation theories have emerged. Organizational culture has evolved as a
relatively newer field of study but has been gaining greater importance with
the effects of globalization and increasing competition. There are studies
examining the relation between organizational culture and motivation in the organizational/industrial
psychology literature.

 

In the scope of this research, a survey form developed
from the Denison Organization Culture questionnaire was conducted through the
selected sample. 147 valid responses returned from the selected sample consisting
of managers and white collar employees from maritime transportation companies. Alpha
coefficient for measuring reliability, explanatory analysis for analyzing the
profiles, factor analysis to figure the factor groups for organizational
culture and motivation items, variance analysis and t-tests to examine the
effects of demographic data on organizational culture and motivation; linear
regression analysis to explore the organizational culture dimensions and their
effects on motivation were implemented. A model explaining the motivation with
organizational culture dimensions was offered by which involvement motivation,
consistency motivation, adaptability motivation and mission motivation concepts
were achieved. 

Anahtar Kelimeler

Organizational culture, white-collar employees, Denison Organization Culture Model, motivation, organizational/industrial psychology

Kaynakça

• Ankli, R.E. ve Palliam, A.R. (2012). Enabling a motivated workforce: Exploring the sources of motivation. Development and Learning in Organizations: An International Journal. 26(2): 7-10.
• Ataman, G. (2009). İşletme Yönetimi: Temel Kavramlar ve Yaklaşımlar, 3. Baskı. İstanbul: Türkmen Kitapevi.
• Ayan, S. (2005). Denizcilik işletmelerinde örgüt kültürü ve İzmir Bölgesine yönelik bir araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü. Kavramlar, Yaklaşımlar. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Cambiaghi, M. ve Sacchetti, B. (2015). Ivan Petrovich Pavlov (1849-1936). Journal of Neurolory, 262(6), 1599-1600.
• Crumpton, M.A. (2013). Keeping the motivation going. The Bottom Line, 26(4), 144-146.
• Denison, R.D. ve Mishra, A. K. (1995). Toward a theory of organizational culture and effectiveness. Organization Science, 6(2), 204-223.
• Dinçer, Ö. ve Fidan, Y. (1996). İşletme Yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Eren, E. (2014). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. 14. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Ergun Özler, N.D. (2013). Güdüleme. C. Koparal ve İ. Özalp (Ed.), Yönetim ve Organizasyon (s. 124-159). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web Ofset.
• Genç, N. (2007). Yönetim ve Organizasyon Çağdaş Sistemler ve Yaklaşımlar, 3.Basım. İstanbul: Seçkin Yayıncılık Sanayi ve Ticaret A.Ş.
• Genestre, P.H.A. (1997). International motivational differences. Management Decision, 35(7): 562-567.
• Gökşen, U. (2001). Diognosing organizational culture in the army, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent University, The Faculty of Management and Graduate School of Business Administration, Ankara.
• Gürdoğan, A. (2005). Bodrum merkezde bulunan beş yıldızlı otel işletmelerinde çalışan işgörenler üzerinde örgüt kültürü ile iş doyumu arasındaki ilişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Hartmann, A. (2006). Organizational culture in motivating behaviour. Construction Innovation, (6): 159-172
• Hofstede, D. (1994). Cultures and Organizations: Software of the Mind. London: Harper Collins Business.
• Homans, G. C. (1949). A Conceptual scheme for the study of social organization. American Sociological Review, 12(1),13-26
• Hoy, W. K. ve Miskel C. G. (1991). Educational Administration. New York: McGraw Hill Inc.
• Karanika-Murray, M. ve Michaelides, G. (2015). Workplace design. Journal of Organizational Effectiveness: People and Performance, 2(3), 224-243.
• Kotler, P. ve Keller, K.L. (2012). Marketing Management, New Jersey: Prentice Hall.
• Kurtuluş, K. (2004). Pazarlama Araştırmaları. İstanbul: Literatür Yayınları.
• Lovelock, C.H. ve Wright, L. (1999). Principals of Service Marketing and Management, New Jersey: Prentice Hall.
• Maslow, A.H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396.
• Pettigrew, A.M. (1979). On studying organizational cultures. Administrative Science Quarterly, 24(4), 570-581.
• Reis, D. ve Peña, L. (2001). Reengineering the motivation to work. Management Decision, 39(8), 666-675.
• Robbins, S.P. ve DeCenzo, D.A. (2005). Fundamentals of Management, Essential Concepts and Applications. 5th Edition. New Jersey: Prentice Hall.
• Sabuncuoğlu, Z. ve Tüz, M. (2008). Örgütsel Psikoloji. 4. Baskı. Bursa: Alfa Aktüel Yayın Dağıtım.
• Schein, E. H. (1992). Organizational Culture and Leadership. San Fransisco: Jossey-Bass Publishers.
• Tevrüz, S. (1996). Endüstri ve Örgüt Psikolojisi. İstanbul: Türk Psikologlar Derneği.
• Wiley, C. (1997). What motivates employees according to over 40 Years of motivation surveys. International Journal of Manpower, 18(3), 263-280.
• Yahyagil, M.Y. (2004). Denison Örgüt Kültürü ölçme aracının geçerlik ve güvenirlik çalışması: Ampirik bir uygulama. Yönetim, 15(47), Şubat: 53-76.
• DTO (Deniz Ticaret Odası). (2017a). Meslek Grupları. http://www.denizticaretodasi.org.tr/sayfalar/MeslekGruplari.aspx, Erişim Tarihi: 04.05.2017.
• DTO (Deniz Ticaret Odası). (2017b). Üyeler. http://www.denizticaretodasi.org.tr/sayfalar/Uyeler.aspx, Erişim Tarihi: 04.05.2017