Karar Verme Stillerine Bilimsel Yaklaşımlar

Yıl 2010, Cilt: 2 Sayı: 2, 43 - 65, 01.06.2010

Selçuk Nas

Öz

Anahtar Kelimeler

-

KARAR VERME STİLLERİNE BİLİMSEL YAKLAŞIMLAR

Öz

Karar, karar verme süreci sonucunda ulaşılan nihai durum olarak ifade edilmektedir.
Birey, karar verme süreci sırasında, karar seçeneklerini değerlendirir. Bu süreçte birçok
faktörün etkisi altındadır. Bireysel ve çevresel faktörler sürecin baş aktörleridir. Özellikle
de bireyin hayata dair yaşmış olduğu “tecrübeler”, bireysel faktörlerin başında
gelmektedir. Bu tecrübeler bireyin bilişsel ortamında yer ederek, karşılaşılan problemlerin
çözümleri için birer şablon oluşturur. Bu şablonlar “heuristikler” veya zihinsel kestirmeler
olarak adlandırılmaktadır. Bunun yanında birey, karar verme sürecinde, içinde bulunduğu
örgütün, yapısı, kültürü, politikaları, iklimi vb. unsurların etkisi altındadır. Ayrıca, karar
ortamı yani; karar seçeneklerinin belirsizliği, zaman baskısı, risk vb. unsurlar da süreci
etkileyen unsurlar arasındadır.
Bireyin karar verme sürecini etkileyen ve yukarıda sıralanan faktörler, birey üzerinde
belirli alışkanlıklar kazandırır. Söz konusu alışkanlıklar, karar verme stili olarak
adlandırılmaktadır. Bu çalışmada, karar verme stilleri konusunda yapılmış çalışmalar,
literatürden taranarak ilgili yaklaşımlar ortaya konulacaktır. Ayrıca karar verme stillerine
dair yaklaşımlar sistematik olarak sınıflandırılarak, yapılan araştırmalara ait örnekler
verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Karar, Karar Verme, Karar Verme Stili

Kaynakça

• Alver, B. (2003): Çeşitli Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışanların Empatik Becerileri, Karar Stratejileri ve Psikolojik Belirtileri Arasındaki İlişkiler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Erzurum.
• Andersen, J. A. (2000): Intuition in Managers: Are Intuitive Managers More Effective? Journal of Managerial Psychology, Vol. 15 No. 1, 46-67.
• Arroba T.Y. (1978): Decision-making Style as a Function of Occupational Group, Decision Content and Perceived Importance. Journal of Occupational Psychology, 51, 219-229.
• Bowman S.Y. (1992): Decision-Making Styles of a Medical Center's Management Group: A Case Study. Hospital Topics, Summer 92 Vol 70, Issue 3.
• Canabal, M. E. (2002): Decision Making Styles of Young South Indian Consumers: An Exploratory Study. College Student Journal, March Vol. 36, Issue 1.
• Connor P. E. ve B. W. Becker. (2003): Personel Value Systems and Decision- Making Styles of Public Managers. Public Personnel Management, Volume 32, No. 1, 155-180.
• Deci, E.L. ve R. M. Ryan. (1985): Intrinsic Motivation and Self-determination in Human Behavior. Plenum Press: New York. Aktarma; Frederick C.M., C.S. Morrison. (1999): Collegiate Coaches: An Examination of Motivational Style and Its Relationship to Decision Making and Personality, Journal of Sport Behavior, Vol. 22, No. 2.
• Dinklage, L. B. (1967): Adolescent Choice and Decision-Making, Monograph 2 A, Studies of Adolescents in Secondary Schools. Harvard School of Education. Publications Office: Cambridge.
• Doktor, R.H., ve W.F. Hamilton. (1973): Cognitive Style and the Acceptance of Management Science Recommendations. Management Science, 19: 884-894.
• Driver, M. J., K. R. Brousseau, P. L. Hunsaker. (1990): The Dynamic Decisionmaker Five Decision Styles for Executive and Business Success. Harper & Row: New York.
• Eren E. (2001): Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.: İstanbul.
• Ersever, Ö. H. (1996): Karar Verme Becerileri Kazandırma Programının ve Etkileşim Grubu Deneyiminin Üniversite Öğrencilerinin Karar Verme Stilleri Üzerindeki Etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı, Ankara.
• Ferrari, J. R. ve J. F. Dovidio. (2000): Examining Behavioral Processes in Indecision: Decisional Procrastination and Decision-Making Style. Journal of Research in Personality, 34, 127–137
• Frederick C. M. ve C. S. Morrison. (1999): Collegiate Coaches: An Examination of Motivational Style and its Relationship to Decision Making and Personality. Journal of Sport Behavior, Vol. 22, No. 2.
• Hafstrom, J. L., J. S. Chae. (1992): Consumer Decision-Making Styles: Comparison Between United States and Korean Young Consumers. Journal Of Consumer Affairs, Vol. 26, Issue 1.
• Harren, V. A. (1979): A Model of Career Decision Making for College Students. Journal of Vocational Behavior, 14, 119-133.
• Heller, F. A. (1971): Research on Five Styles of Managerial Decision-Making: A Study of Leadership Styles and Power Sharing. Tavistock Publication: London.
• Janis, I. L. ve Mann L. (1977): Decision making, A Psychological Analyses of Conflict, Choice and Commitment. The Free Press, New York. Aktarma; Mann, L. M. Radford, P. Burnett, S. Ford, M. Bond, K. Leung, H. Nakamura, G. Vaughan, K. Yang. (1998): Cross-cultural Differences in Self-reported Decision-making Style and Confidence. International Journal of Psychology, 33 (5), 325 – 335.
• Johnson, R, H. (1978): Individual Styles of Decision Making: A Theoretical Model for Counseling. Personnel and Guidance Journal, May, 530-536.
• Keegan, W. J. (1980): How to Use the Keegan Type Indicator (KTI) and the Keegan Information Processing Indicator (KIPI) Warren Keegan Associates Press: New York. Aktarma; Andersen, J. A. (2000): Intuition in Managers: Are Intuitive Managers More Effective? Journal of Managerial Psychology, Vol. 15 No. 1, 46- 67.
• Kuzgun, Y. (1992): Karar Stratejileri Ölçeği: Geliştirilmesi ve Standardizasyonu. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları 22-25 Eylül 1992 Ankara Hacettepe Üniversitesi 161-170.
• Mann, L., P. Burnett, M. Radford, S. Ford. (1997): The Melbourne Decision Making Questionnaire: An Instrument for Measuring Patterns for Coping with Decisional Confict. Journal of Behavioral Decision Making, Vol 10, 1-19.
• Mann, L. M. Radford, P. Burnett, S. Ford, M. Bond, K. Leung, H. Nakamura, G. Vaughan, K. Yang. (1998): Cross-cultural Differences in Self-reported Decision- making Style and Confidence. International Journal of Psychology, 33 (5), 325 – 335.
• Mitroff, I. I. ve Kilman, R. (1975): On Evaluating Scientific Research: The Contributions of the Philosophy of Science. Technological Forecasting and Social Change, 8: 163-174. Aktarma; Nutt P.C. (1979): The Influence of Decision Style on Use of Decision Models. Technological Forecasting and Social Change,14, 77- 93.
• Muna, F. (1980): The Arab Executive, St Martin’s Press, New York. Aktarma; Yousef, D. A. (1998): Predictors of Decision-Making Styles in A Non-Western Country. Leadership & Organization Development Journal, 19/7 366–373.
• Myers, I. B., P. B. Myers. (1997): Kişilik Farklı Tipler Farklı Yetenekler, Çeviri; Hüsnü Ovacık. Kural Dışı Yayınları: İstanbul.
• Nas Selçuk (2006):"Gemi Operasyonlarının Yönetiminde Kaptanın Bireysel Karar Verme Süreci Analizi ve Bütünleşik Bir Model Uygulaması" Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Denizcilik İşletmeleri Yönetimi Anabilim Dalı, Denizcilik İşletmeleri Yönetimi. İzmir.
• Nutt, P. C. (1976): Models for Decision Making in Organizations and Some Contextual Variables Which Stipulate Optimal Use. Academy of Management Review, April, 84-98.
• Nutt, P.C. (1979): The Influence of Decision Style on Use of Decision Models. Technological Forecasting and Social Change,14, 77-93.
• Quenk, N. L. (1999): Essentials of Myers-Briggs Type Indicator Assessment. Alan S. Kaufman & Nadeen L. Kaufman Series Editors, John Wilwy & Sons, Inc: New York.
• Rollinson, D. (2002): Organisational Behaviour and Analysis An Integrated Approach (Second Edition): Pearson Education Ltd: Essex
• Rowe, A. J. ve J. D. Boulgarides (1994): Managerial Decision Making. Prentice- Hall: New Jersey.
• Schermerhorn, J. R. (1989): Management for Productivity. Wiley: Ney York.
• Scott S. G. ve R. A. Bruce. (1995): Decision-Making Style: The Development and Assessment of a New Measure. Educational and Psychological Measurement, Volume 55, 818-31.
• Simon, H.A. (1976): Administrative Behavior A Study of Decision-Making Processes in Administrative Organization (Third Edition), The Free Press: New York.
• Sproles, G. B. ve E. L. Kendall. (1986): A Methodology for Profiling Consumer' Decision-Making Styles. Journal of Consumer Affairs, Vol. 20 Issue 2.
• Sproles E. K. ve G. B. Sporoles (1990): Consumer Decision-Making Styles as a Function of Individual Learning Styles. The Journal of Consumer Behaviour, Vol 24 no:1.
• Tambe, A ve V. R. Krishnan. (2000): Leadership in Decision-Making, Indian Management, 39 (5), May, 69-79.
• Thunholm, P. (2004): Decision-Making Style: Habit, Style or Both? Personality and Individual Differences, 36 (2004) 931–944.
• Usal, A. ve Z. Kuşluvan. (2000): Davranış Bilimleri Sosyal Psikoloji. Barış Yayınları Fakülteler Kitapevi: İzmir.
• Westcot, A. (1991): The Assessment of Career Decision-Making. Guidance & Counseling, Mart 91, Vol. 6 sayı 4, 28-35.
• Vroom, V. H. Yetton .P. W. (1973): Leadership and Decision-Making. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press Aktarma; Vroom, V. H. (1973): A New Look at Managerial Decision Making. Organisational Dynamics, Spring, 66-79.
• Vroom, V. H. (1973): A New Look at Managerial Decision Making. Organisational Dynamics, Spring, 66-79.
• Yousef, D. A. (1998): Predictors of Decision-Making Styles in A Non-Western Country. Leadership & Organization Development Journal, 19/7 366–373.