KUR’ÂN’IN ÖZEL TARİHİNE IŞIK TUTAN BİR İLİM: MEKKÎ – MEDENÎ

Yıl 2017, Cilt: 53 Sayı: 4, 35 - 54, 06.12.2017

Cumhur Demirel

Öz

Kur’ân-ı Kerîm’in nüzûl sürecinin on
üç yılı Mekke’de, on yılı Medîne’de geçmiş olması hasebiyle sûre ve âyetler
Mekkî-Medenî olmak üzere iki kısımda mütâlaa edilmektedir. İslâm âlimleri
Mekkî-Medenî nin tespiti hususunda farklı usuller ortaya koymuşlardır. Bu
usullerden her birinde mekân, şahıslar ve hicret olguları olmak üzere farklı
kriterler temel alınmıştır. Bu itibarla Mekkî-Medenî'nin sayılarında
farklılıklar görülmektedir. Mekkî-Medenî sûre ve âyetlerin yapıları ile beraber
ifadelerinde ve üslûplarında da açık farklılıklar mevcuttur. Uzunluk veya
kısalıkları, içerdikleri konuların mâhiyeti, okuyucuya onların Mekkî veya
Medenî oluşları hakkında fikir vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Âyet, Sûre, Mekkî, Medenî

Kaynakça

• Bâzergan, Mehdi, Kur’ân’ın Nüzûl Süreci, (Çev.: Yasin Demirkıran, Mela Muhammed Feyzullah), Fecr Yayınları, Ankara 1998. Bozkurt, Nebi, Küçükaşcı, Mustafa Sabri, “Medîne” DİA, I-XLIV, T.D.V. Yay., Ankara 2003. Buhârî, Muhammed bin İsmail, Sahîhi Buhârî I-IX, Kitab’ü Fezâili’l-Kur’ân,1427, Dârü’l-Erkâm, Beyrut tsz. Bûtî, Said Ramazan, Fıkhu’s-Sîre, (10. Baskı), (Çev.: Ali Nar, Orhan Aktepe), Gonca Yayınevi, İstanbul 1992. Cerrahoğlu, İsmail, “Oryantalizm ve Batı’da Kur’ân ve Kur’ân İlimleri Üzerine Araştırmalar”, AÜİFD, 1989, XXXI. _______, Tefsir Usulü, TDV Yayınları, Ankara 1989. Çağrıcı, Mustafa, “Kur’ân”, DİA, I-XLIV, T.D.V. Yayınları, Ankara 2002. Derveze, İzzet, et-Tefsîru’l-Hadîs I-X, (2. Baskı), Dâr’ul-Garbi’l-İslâmî, Kâhire 2000. Durmuş, İsmail, “Itnâb”,”Seci” DİA, I-XLIV, T.D.V. Yay., İstanbul 1999. Ebû Şehbe, Muhammed bin Muhammed, el- Medhâl li Dirâset’il-Kurân-i’l-Kerîm, Mektebetü’s-Sünne, Kâhire,1992. Ebu Zeyd, Nasr Hamid, İlahi Hitabın Tabiatı -Metin Anlayışımız ve Kur’ân İlimleri Üzerine, (Çev. : Mehmet Emin Maşalı), Kitabiyat, Ankara 2001. Gözeler, Esra, “Kur’ân Âyetlerinin Tarihlendirilmesine Batılı Yaklaşımlar”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010. c. 51, s. 1. Güllüce, Veysel, Kur’ân-ı Kerîm’de Ahiret İnancının Temelleri, Kültür Eğitim Vakfı Yayınevi, Erzurum 2001. Hafnâvî, İbrahim, Dirâsât fi’l-Kur’ân-i’l-Kerîm, Dâr’ul-Hadîs, Kâhire, tsz. İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemaluddin Abdülmelik, es-Sîretü’n-Nebeviyye I-II, (thk. Süheyl Zekkar), Daru’l-Fikr, Beyrut 1992. Karagöz, İsmâil ve diğerleri, Dini Kavramlar Sözlüğü I, (5. Baskı), D.İ.B. Yayınları, Ankara, 2010. Kattan, Menna Halil, Kur’ân İlimleri, (Çev. : Arif Erkan), Timaş Yay., İstanbul 1997. Kaya, Remzi, “Ehl-i Kitâb”, DİA, I-XLIV, T.D.V. Yay., İstanbul 1994. Kıranşal, Abdülaziz, Mahmud Muhammed Taha ve “İslâm’ın İkinci Mesajı” Nazariyesinin Tefsir Açısından Değerlendirilmesi, (Yüksek Lisans Tezi 2011), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kurtubî, Muhammed bin Ahmed, el-Câmi’u li Ahkâm’il-Kur’ân I-XXII, (2. Baskı), Dâr’ul-Hadîs, Kâhire 1996. Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ, Tefhîmü’l-Kur’ân I-VII, (Çev. Muhammed Hân Kayanî, Yusuf Karaca, Nazife Şişman, İsmail Bosnali, Ali Ünal, Hamdi Aktaş), İnsan Yay., İstanbul 1990. Nasreen, Hafsa, “Oryantalistlerin Kur’ân Üzerine İddiaları –Eleştirel Bir Çalışma”, (Çev. : Ozat Shamshiyev), ERUIFD, 2013, sy. 16. Okumuş, Mesut, Kur’ân’ın Kronolojik Okunuşu, Araştırma Yayınları, Ankara 2009. Özler, Mevlüt, İslâm Düşüncesinde Tevhîd, Rağbet Yayınları, İstanbul 2005. Sâlih, Subhi, Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân, (17. Baskı), Dârü’l-İlm lil-Melâyîn, Beyrut 1990. Suyûtî, Celalettin Abdurrahmân,el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân I-II, (3. Baskı), Dâr’u İbn-i Kesîr, Dimeşk 2000. Sülün, Murat, Kur’ân Kılavuzu, Mutlak Gerçeğin Sesi, (2. Baskı), Ensar Neşriyat, İstanbul 2013. Şevkânî, Muhammed bin Ali, Feth-ul Kadîr I-V, Dâr’ul-Fikr, Beyrut, 1983 Taha, Mahmud Muhammed, er-Risâletü’s-Sâniye mine’l-İslâm, Omdurman 1969. Ulutürk, Veli, Kur’ân-ı Kerîm Allah’ı Nasıl Tanıtıyor, Nil Yayınları, İzmir 1988. Ünsal, Hadiye, Erken Dönem Mekkî Sûrelerin Tahlili, (1. Baskı), Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2015. Zehebî, Muhammed Hüseyn, el-Vahy ve’l-Kur’ân-ü’l-Kerîm, (1. Baskı), Mektebetü Vehbe, Kâhire,1986. Zerkeşî, Muhammed, el Burhân fî Ulûmil Kur’ân I-IV, (2. Baskı), Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1994. Zürkânî, Abdülazîm, Menâhilü’l-İrfân I-II, (2. Baskı), Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, 1996.