ANOMALİLİ GEBELİKLERİN SONLANDIRILMASIYLA İLGİLİ CEVAZ FETVALARINA ELEŞTİREL BİR BAKIŞ

Yıl 2017, Cilt: 53 Sayı: 4, 105 - 122, 06.12.2017

Ülfet Görgülü

Öz

Fetüste tespit edilen anomalilerin
gebeliğin sonlandırılması için bir gerekçe teşkil edip etmeyeceği tartışmasının
tıbbî, hukukî ve etik yönü kadar fıkhî hükmü de önem taşımaktadır. Bu çalışma,
ilgili mahfillerde çoğu zaman bir fetva sorusu olarak gündeme gelen bu konuda
çağdaş İslâm hukukçularının ve fetva kurullarının cevaz görüşlerini eleştirel
bir şekilde ele alıp değerlendirmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Gebelik Terminasyonu, Anomalili Fetüs, Cenin, Fetva

CEVAZ FETVALARINA ELEŞTİREL BİR BAKIŞ A CRİTİCAL ANALYSİS OF THE FATWAS THAT GIVE AUTHORIZATION FOR THE TERMINATION OF ABNORMAL PREGNANCIES

Öz

The fıqh perspective of the
discussion on whether anomalies that are detected in fetus can be a reason of
termination of pregnancy is as significant as its medical, legal and ethical
perspective. There are different arguments on this issue in the Islamic world.
This study aims to put forward pemissible ideas of modern Islamic jurists and
fatwa councils and critically examine them.

Anahtar Kelimeler

Termination of Pregnancy, Fetuses With Malformations, Embryon, Fatwa

Kaynakça

• Aksoy, Figen, “Konjinetal Anomaliler: Tanımlama, Sınıflama, Terminoloji ve Anomalili Fetüsün İncelenmesi”, Türk Patoloji Dergisi, 17 (1-2), 2001, ss. 57-62. Aksoy, Şahin, “Prenetal Tanı Yöntemlerini Çevreleyen Etik Sorunlar”, Türkiye Klinikleri Tıbbî Etik Dergisi, 1998, 6: 69-72. Avşar, Filiz, “Anomalili Fetüsün Hakları, Rahim Tahliyesi, Ana-Baba Hakkı”, Türkiye Klinikleri Jinekoloji Obstetrik Dergisi, 2003, sy. 13, s. 89-90. el-Bâr, Muhammed Ali, Kur’ân-ı Kerîm ve Modern Tıbba Göre İnsanın Yaratılışı, çev. Abdulvehhab Öztürk, TDV Yayınları, Ankara 1991 Buhûtî, Mansûr b. Yûnus b. Salâhiddîn, Keşşâfü’l-kına’ an metni’l-ikna’, thk. İbrahim Ahmed Abdulhamîd, Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 2003. Câdulhak, Buhûs ve fetâvâ İslâmiyye fî kadâyâ muâsıra, I-IV, Dâru’l-Hadîs, Kahire 2004. Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali, Ahkâmü’l-Kur’ân, thk. Muhammed es-Sâdık Kamhâvî, Daru’l-ihyai’t-turasi’l-Arabî, Beyrut 1992. Çeker, Orhan, “Çocuk Düşürme”, DİA, c. VIII, s. 364. Demirhan Erdemir, Ayşegül, “Genetik Danışmana Gerek Duyulan Genetik Hastalıklar ve Tıbbî Etikteki Yeri”, Türkiye Klinikleri Tıbbî Etik Dergisi 1998, 6: 73-82. Din İşleri Yüksek Kurulu, Güncel Dinî Meseleler İstişare Toplantısı-II (16-17 Kasım 2007), DİB Yayınları, Ankara 2008. Duru, Tuğba, İslâm Hukukunda Cenine Müdahale, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2016. el-Mevsûatü’l-fıkhîyye, Vüzâratü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, Kuveyt 1993-1996. Ekşi, Ahmet, İslâm Tıp Hukuku, Ensar Yayınları, İstanbul 2011. Erdoğan, Mehmet, “Özürlü Olduğu Tespit Edilen Ceninin Alınması” (Tebliğ), Özürlü Olduğu Tespit Edilen Ceninin Alınması Sempozyumu, İzmir 2008. Fetâvâ li-lecneti’d-dâime, Risâletü’l-İdârati’l-Buhûsi’l-İlmiyye ve’l-İftâ, Riyad ty., XI, 251 (Fetva no: 18567). Gazzâlî, Muhammed b. Muhammed, el-Mustasfâ min ‘ılmi›l-›usûl, Beyrut 1997. Ğânim, Ömer b. Muhammed b. İbrahim, Ahkâmu’l-cenîn, Dâru’l-Endülüsi’l-Hadrâ, Cidde 2001. Görgülü, Ülfet, Fıkıhta Cenin Hukuku, Ankara 2015. Hâşiyetü’r-Ruhûnî alâ Şerhi’z-Zürkânî li-Muhtasari Halîl, Mısır 1306. Heyet, Dırâsatün fıkhîyye, I, 95-97. el-Hûca, Muhammed el-Habîb, “İsmetü demi’l-cenîni’l-müşevveh”, Mecelletü Mecmaı’l-fıkhî’l-İslâmî, sy. 4, 2005. Hükmü ıskâti’l-cenîni’l-müşevveh beyne’ş-şerîati ve’t-tıb, Haz. Muhammed Fazıl İbrahim, Anbar Ünv. İslâmi İlimler Fak. Yayını, Ramadi, ty. http://dorar.net/lib/book_end/13259 (erişim 02.04.2017) http://fiqh.İslâmmessage.com/NewsDetails.aspx?id=4620 (Muhammed b. Hâil el-Medhacî, erişim 05.04.2017) http://fiqh.İslâmmessage.com/NewsDetails.aspx?id=6804 (Abdülazîz b. Fevzân erişim 13.11.2014) http://İslâmqa.info/ar/12289 (erişim 22.12.2014) http://www.alifta.net/Fatawa/FatawaChapters.aspx?languagename=ar&View=Page&PageID=280&PageNo=1&BookID=16(Suudi Arabistan Fetva ve Bilimsel Araştırma Başkanlığı erişim 11.12.2014). http://www.darifta.org/news/shownew.php?title= (erişim 11.12.2014) http://www.e-cfr.org/fatwa/ (erişim 03.04.2017) http://www.fetalanomalitaramasi.org/fetal-anomali/fetal-anomali-nedir.html (erişim 15.06.2017) http://www.hayrettinkaraman.net/yazi/hayat2/0076.htm(erişim 1.12.2014) http://www.İslâmtoday.net/fatawa/quesshow-60-80139.htm(erişim 02.04.2017) http://www.kurandersi.com/kuran-sohbetleri/2007/ana-rahmindeki-sakat-ceninin-alinmasi.html(erişim 22.12.2014) https://kurul.diyanet.gov.tr/Soru/DiniSorular.aspx?Menu=422 (Din İşleri Yüksek Kurulu erişim15.12.2014) https://kurul.diyanet.gov.tr/Soru/GelismisArama.aspx (erişim 05.04.2017) http://www.leader.ir/tree/index.php?catid=52 (erişim 29.11.2013) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11753511 (erişim 10.10.2017) İbn Âbidîn, Muhammed Emîn, Reddü’l-muhtâr ale’d-dürri’l-muhtâr, thk. Adil Ahmed Abdulmevcud, Ali Muhammed Muavviz, Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 2003. İbn Âşûr, Muhammed Tâhir, İslâm Hukuk Felsefesi, çev. Vecdi Akyüz-Mehmet Erdoğan, İstanbul 1988. İbn Hacer, Şihâbuddîn Ahmed b. Ali el-Askalânî, Fethu’l-bârî şerhu sahîhi’l-Buhârî, thk. Abdulazîz b. Abdillah b. Bâz, Riâsetü İdâreti’l-Buhûsi’l-İlmiyye, Suudi Arabistan ty. İbn Kudâme, el-Makdisî, Muvaffakuddîn Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed, el-Muğnî, Beytü’l-Efkâri’d-Düveliyye, Lübnan 2004. İbn Nüceym, Zeynü’l-Âbidîn b. İbrâhim, el-Eşbâh ve’n-nezâir, Beyrut 1993. - el-Bahru’r-râik şerh u kenzi’d-dekâik, Karaçi ty. İbn Receb, Zeynuddin Ebu’l-Ferec, Câmiu’l-ulûm ve’l-hikem, Cem’iyyetü İhyâi Turâsi’l-İslâmî, Beyrut 2000. İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdurrahmân, Şerhu fethi’l-kadîr, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003. İdris, Abdulfettah Mahmud, “et-Tahallus mine’l-halâyâ ve’l-ecinne bihâ teşevvühün verâsiyyün”, Mecelletü’l-buhûsi’l-fıkhıyyeti’l-muâsıra, yıl: 17, sy. 66, 2005. İsmâil b. Gâzî, en-Nevâzilü’t-tıbbîyye ınde’l-muhaddis Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî, Mektebetü’l-Maârif, Riyad 2010. Kahraman, Semra, DİB Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı II, s. 192, 229. 2nd PAN ARAB Human Genetics Conference, A 109. Kahtânî, Müsfir b. Ali, “İslâm Hukukuna Göre Anne Rahminde Sakat Olan Çocukların Kürtaj Yoluyla Düşürülmesinin Hükmü”, çev. Abdullah Kahraman, CÜİFD, 12/1, 2008. Karadâğî, Ali Muhyiddîn, Muhammedî, Ali Yûsuf, Fıkhu’l-kadâyâ’t-tıbbîyyeti’l-muâsıra, Beyrut 2006. Karadâvî, Yusuf, Min hedyi’l-İslâm Fetâvâ Muâsıra, el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 2003. Karaman, Hayrettin, Hayatımızdaki İslâm II, İz Yayıncılık, İstanbul 2006. Karârâtü’l-Mecmaı’l-fıkhî’l-İslâmî bi-Mekkete’l-Mükerrame (1977-2010). Kâsânî, Alâuddin Ebû Bekr b. Mes’ud, Bedâiu’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’, thk. Ali Muhammed Muavviz, Adil Ahmed Abdulmevcud, Beyrut 1997. Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed, el-Câmi’ li ahkâmi’l-Kur’ân, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1988. Nevevî, Muhyiddîn, Ravdatu’t-tâlibîn ve umdetü’l-müftîn, tah. Züheyr eş-Şâvîş, el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1991. Nüceymî, Muhammed b. Yahya, el-İchâd ahkâmuhû ve hudûduhû fi’ş-şerîati’l-İslâmiyye ve’l-kânûni’l-vad’î, Riyad 2011. Pala, Ali İhsan, “Özürlü Olduğu Tespit Edilen Ceninin Alınması” (Tebliğ), Özürlü Olduğu Tespit Edilen Ceninin Alınması Sempozyumu, İzmir 2008. Remlî, Şihâbuddîn, Nihâyetü’l-muhtâc ilâ şerhi’l-minhâc, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2003. Resmi Gazete, 18.12.1983/18255. Sadler, Thomas William, Langman Medikal Embriyoloji, çev. A. Can Başaklar, Palme Yayıncılık, Ankara 2011. Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed, el-Mebsût, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1989. Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahmân, el-Eşbah ve’n-nezâir fî kavâ’ıdi ve’l-furûi fıkhı’ş-Şâfi’ıyye, Mısır 1959. Şâfiî, Muhammed b. İdris, el-Ümm, Beytü’l-Efkâri’d-Düveliyye, Lübnan ty. Şâtıbî, Ebû İshak İbrâhîm b. Mûsâ, el-Muvâfakât fî usûli’l-ahkâm, Kahire 1940 basımından ofset. Şeftalioğlu, Aysel, İnsan Embriyolojisi, Ankara 2009. Şeltût, Muhammed, el-Fetâvâ, Dâru’ş-Şurûk, Kahire 2004. Şüveyrih, Sa’d b. Abdülazîz, Ahkâmu’t-telkîh gayrı’t-tabîî, Riyad 2009. Tacir, Hamide, “Yaşama Hakkı Kapsamında Yaşamın Başlangıcı”, Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2013. Tantâvî, Ali, Fetâvâ, Dâru’l-Menâra, Cidde 2007. Termination of Pregnancy for Fetal Abnormality in England, Scotland and Wales, Report Of A Working Party, May 2010, Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Ucatlı, Abdullah, İslâm Hukukunda Cenine Müdahalenin Hükmü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2009. www.jinekolojivegebelik.com (erişim 19.08.2017) Yâsîn, Muhammed Naîm, “Hakîkatü’l-cenîn ve hükmü’l-intifâi bihî fî zirâti’l-a’dâi ve’t-tecâribi’l-ilmiyye”, Mecelletü Mecmaı’l-fıkhî’l-İslâmî, sy. 6, cüz: 3, 1990. Zuhaylî, Vehbe, Fetâva’l-asrî, Beyrut 2005.