KELÂM AÇISINDAN İTAAT KAVRAMI VE ÇERÇEVESİ

Yıl 2018, Cilt: 54 Sayı: 1, 93 - 112, 16.04.2018

Selim Özarslan

Öz

Vahyî bildirimin temel
kavramlarından biri olan itaat, sözlükte baş ve boyun eğmek, söz dinlemek ve emredi-
leni yerine getirmek anlamına gelmektedir.
Kur’ân’da itaat imanla, itaatsızlık
/isyan da küfürle ilişkilendiril- miştir.
Dinin ana kaynağı Kur’ân, kendilerine itaat edil- mesi gerekenleri, Allah,
Peygamber ve Ulü’l-Emr (Müs- lümanların yöneticileri, din bilginleri/ ulema, alanında
uzman olanlar) olmak üzere üç sınıf halinde belirlerken mutlak itaatin Allah’a özgü olduğuna vurgu yapar. Yöneticilere itaat, Allah ve Resulüne bağlı olmaları ve emirlerinin ma’rufa aykırı
olmamasıyla sınırlıdır.

Anahtar Kelimeler

: İtaat, itaatsizlik, Kur’ân, Allah, Peygamber, Ulü’l-Emr, Mahiyet, Kapsam

THE CONCEPT AND FRAMEWORK OF OBEDIENCE IN TERMS OF KALAM

Öz

One of the fundamental
concepts of the revelation-sourced
information,
itaat (obedience) means,
according to its dictionary
definition, to give in and
be submissive and to do
what someone instructs
you to do. In the Qur’an,
obedience is associated
with belief and faith, and
disobedience / rebellion
with disbelief and denial.
The Qur’an as the main
source of the religion lists
Allah, Prophets, and Ul
al-Amr (rulers of Muslims,
religious scholars,
ulama, and experts in
their fields) as “to be
obeyed” and emphasizes
that absolute obedience is
due only to Allah. Obedience
to rulers is limited
to the extent that they are
loyal to Allah and His
Rasul, and their rulings
are not against what Islam
ordains (ma’ruf). That is
to say, absolute obedience
to them is out of the
question. It is observed
that this Qur’anic truth is
disregarded today.

Anahtar Kelimeler

Obedience, Disobedience, The Qur’an, Allah, Prophet, Ul al-Amr, Content, Scope

Kaynakça

• Abdülbakî, Muhammed Fuad, el-Mu’cemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’â- ni’l-Kerim, İstanbul, 1408/1987.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, Beyrut, 1405/ 1985.
• Bağdâdî, Ebî Mansûr Abdulkâhir b. Tâhir, Kitâbu Usûlu’d-Din, Thk. Licne Türasi’l-Arabî, Beyrut, 1401/1981.
• Buhari, Ebi Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahih-i Buharî, Çağrı Yay., İstanbul, 1413/1992.
• Cürcânî, Şerif Ali b. Muhammed, Kitabü’t-Ta’rîfât, Daru’l-Kütübi’l-İl- miyye, Beyrut, 1416/1995.
• Cüveynî, Ebu’l-Mealî Abdulmelik, Kitabu’l-İrşad ilâ Kavâtii’l-Edilleti fî Usuli’l İ’tikâd, thk. Esad Temim, Beyrut, 1413/1992.
• Ebu Davud, Süleyman b. Eşab, Sünen, Çağrı Yay., İstanbul, 1413/1992. Ebu Zehrâ, Muhammed İslam Hukuku Metodolojisi, (Fıkıh Usûlü), Çev. Abdülkadir Şener, Ankara, 1986.
• Erdoğan, Mehmet, Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, İstanbul, 2005.
• Eş’arî, Ebû’l-Hasan Ali b. İsmail, Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve İhtilâfü’l-Musallîn, thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamit, Beyrut, 1411/1990.
• -------, Kitabü’l-Luma er-Reddi alâ Ehli’z-Zeygi ve’l-Bida’, thk. Ham- mude Garâbe, el-Mektebe el-Ezheriyye li’t-Türâs, Kahire, trs.
• Eş-Şâtıbî, Ebu İshak İbrahim b. Musa b. Muhammed, el-Muvâfakât fî Usuli’ş-Şeri’a, Kahire, trs.
• Gazalî, Ebû Hamid, el-İktisâd fi’l-i’tikâd, Daru’l- Kütübi’l- İlmiyye, Beyrut, 1409/1988.
• Hallâf, Abdulvahhap, İslâm Hukuk Felsefesi, (İlm’u Usuli’l-Fıkh), Çev. Hüsyin Atay, Ankara, 1985.
• Hamidullah, Muhammed “Hudeybiye Antlaşması” TDVİA, İstanbul, 1998, XVIII, ss. 297-299.
• İbn Kesir, Ebi’l-Fidâ, Tefsirü’l-Kur’âni’l-Azîm, Mektebetü’l- Kayyime, Kahire, 1414/ 1993.
• İbn Mace, Ebi Abdullah b. Yezid el-Kazvanî, Sünen, Çağrı Yay., İstan- bul, 1413/1992.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem, Lisânül-Arap, Daru’s-Sadr, Beyrut, 1410/1990.
• İsfehanî, Ragıb, Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî Garibi’l-Kur’ân, İstanbul, 1986.
• Kâdı Abdülcebbar, Ahmed, el-Mugnî fi Ebvabi’t-Tevhid ve’l-Adl, thk. Taha Hüseyin vdğr., Kahire, trs.
• -------, Şerhu’l- Usûli’l-Hamse, Thk. Abdulkerim Osman, Mektebe- tü’l-Vehbe, Kahire, 1416/ 1996.
• Müslim, Ebi Hüseyin Müslim b. Haccac, Sahih-i Müslim, Çağrı Yay, İstanbul, 1413/1992.
• Râzî, Fahreddin, Kitabu’l-Muhassal Efkâri’l- Mütekaddimîn ve’l-Müte- ahhirîn mine’l- Hukemâi ve’l- Mütekellimîn, Thk. Hüseyin Atay, Kahire, 1411/1991.
• -----, Fahreddin, et-Tefsiru’l-Kebir (Mefâtihu’l-Gayb) Daru’l-Fikr, Bey- rut, 1415/1995.
• Sâbûnî, Nureddin, el-Bidâye fi usuli’d-din, Thk. Bekir Topaloğlu, Anka- ra, 1995.
• Şehristânî, Ebu’l-Feth Muhammed Abdulkerim, el-Milel ve’n-Nihal, Thk. Ahmed Fehmi Muhammed, Beyrut, trs.
• Taftazânî, Sa’deddin, Mesud b. Ömer b. Abdillah, Şerhu’l-Akaid (Kelam İlmi ve İslâm Akaidi içinde orijinal metin, Haz. Süleyman Uludağ), İstan- bul, 1991.
• Tirmizi, Ebi İsa Muhammed b. İsa b. Sevrâ, Sünen, İstanbul, 1413/1992. Topaloğlu, B. –Çelebi, İ., Kelâm Terimleri Sözlüğü, İSAM, İstanbul, 2010.
• Vâkıdî, Muhammed b. Ömer, Kitabü’l- Meğazî, Thk. Marsden Jones, Beyrut, 1966.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Kur’ân-ı Kerim’de Dînî Otorite”, Dini Otorite Sempozyumu, İstanbul, 2006.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dîni Kur’ân Dili, Çelik-Şura Yay., İstanbul, trs.
• Zemahşerî, Muhammed b. Ömer, Tefsiru’l-Keşşâf an Hakâiki Gavâmi- di’t-Tenzîli ve Uyunu’l-Ekâvîli fî Vucuhi’t-Te’vil, thk. Abdurrazzak el-Meh- dî, Daru’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1417/1997.