COMMENTARY BY SAFIRI AND BUKHARI

Yıl 2018, Cilt: 54 Sayı: 3, 39 - 58, 15.09.2018

Hizir Yağcı

Öz

Safiri wrote his work titled Majalis al-wa‘ziyya fi sharh ahadith hayr
al-bariyya min Sahih al-Imam al-Bukhari in Hijri 10th century when the
commentary literature reached perfection. In addition to being a book of
sermons and guidance, the work has a partial character of commentary. The
author tried to add commentaries to some hadiths chosen from al-Jami al-Sahih
under the name of ‘assembly/session’. In the work written in the style of قوله,
issues sometimes are discussed through asking preordained questions in the form
ofإن قيل' / / if it were as’, and by answering in the form of أجيب / الجواب' / it would be answered as’.
Although the resources used were varied, Safiri made many mistakes in his
citations who benefited mainly from hadith books – Sufism-morality books.
Adopting a Sufi commentary in his description of the Prophet, Safiri also made
explanations about some hadith-related sciences such as the Sunnah – Wahy (the
revelations) relationship, the situation of those who imputed lies to the
Prophet and the necessity of acting in accordance with ahad hadiths. Inferring
a number of principles related to education from the behaviours of the Prophet,
Safiri emphasized that it was not appropriate for preachers to avoid
responsibility and that they should succeed in appealing to the souls of their
audience.

Anahtar Kelimeler

Safiri, Bukhari Commentary, Sunnah, Wahy, Guidance

SEFÎRÎ VE BUHÂRÎ ŞERHİ

Öz

Sefîrî, el-Mecâlisü’l-va‘ziyye fî şerhi ehâdîsi hayri’lberiyye min Sahîhi’l-İmâmi’l-Buhârî adlı eserini hicri X.yüzyılda şerh edebiyatının kemale erdiği
bir dönemde kaleme almıştır. Eser, bir vaaz ve irşad
kitabı olmasının yanı sıra kısmi bir şerh karakterine
sahiptir. Müellif, el-Câmi‘u-s-sahîh’ten seçtiği bazı hadîsleri,“meclis/oturum” adı altında şerh etmeye çalışmıştır.
قوله tarzında yazılan eserde, bazen إن قيل / şâyet şöyle denilirse, şeklinde mukadder sorular yöneltilerek الجواب/ أجيب şöyle cevap verilir/cevabı şudur, şeklinde
meseleler tartışılmıştır. Kullandığı kaynaklar çeşitlilik
arz etse de ağırlıklı olarak hadîs ve tasavvuf-ahlâk
kitaplarından istifade eden Sefîrî, iktibaslarında
birçok hata yapmıştır. Peygamber tasavvurunda tasavvufî bir
yorum benimseyen Sefîrî; sünnet-vahiy ilişkisi,
Hz. Peygamber’e yalan isnad edenin durumu
ve haberi vahidle amel etmenin gerekliliği gibi
bazı hadîs ilimlerine yönelik açıklamalarda
bulunmuştur. Hz. Peygamber’in davranışlarından birtakım
eğitim ilkeleri çıkaran Sefîrî, çeşitli nedenlerle
vaizlerin sorumluluktan kaçmasının doğru olmadığına ve
muhataplarının ruhlarına hitap etmeyi başarmaları
gerektiğine vurgu yapmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sefîrî, Buhârî Şerhi, Sünnet, Vahiy, İrşad

Kaynakça

• Aclûnî, Ebü’l-Fidâ İsmâîl b. Muhammed b. Abdilhâdî el-Cerrâhî el-Ac- lûnî. Keşfü’l-hafâ’ve müzîlü’l-ilbâs ‘amme’ştehere mine’l-ehâdîs ‘alâ elsi- neti’n-nâs. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2001.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ b. Ah- med. Umdetü’l-kârî. Beyrut: Dârü İhyâi’t-türâsi’l- ‘Arâbî, ty.
• Bağdatlı İsmail Paşa. Îzâhu’l-meknûn fi’z-zeyli alâ Keşfi’z-zunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn. Beyrut: Dârü ihyâi’t-türâsi’l-‘Arabî, ts.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. El-Câ- mi‘us-sahîh. Thk. Muhammed Zuhayr b. Nâsır. Dârü Tûku’n-necât, y.y: 1422h.
• Buhârî, Ebü’l-Fazl Muhammed Halîl b. Ali b. Muhammed el-Murâdî el-Hüseynî. Silkü’d-dürer fî a‘yâni’l-karni’s-sânî‘aşer. y.y: Dârü İbn Hazm, 1988.
• Çakar Enver - Nasıroğlu Mehtap. “Halep Ulu Camii Vakfı”. Fırat Üni- versitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi VIII/1 (Elazığ, 2012): 66-69.
• Ebû Şehbe, Muhammed b. Muhammed b. Süveylim. El-İsrâîliyyât ve’l-Mevzû’ât fî Kütübi’t-Tefsîr. Kâhire: Mektebetü’s-sünne, 1987.
• Gazzî, Ebü’l-Mekârim (Ebü’s-Suûd, Ebü’l-Mehâsin) Necmüddîn Mu- hammed b. Muhammed el-Âmirî el-Gazzî ed-Dımaşkî. El-Kevâkibü’s-sâi- re. Thk. Halil Mansur. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, ty.
• Hallâl, Ebû Bekr Ahmed b. Muhammed b. Hârûn. Es-Sünne. Thk. Atıy- ye ez-Zehrânî. Riyâd: Dârü’r-Râye, 1989.
• Hût, Muhammed b. Derviş b. Muhammed b. Muhammed. Esnel Metâlib fî Ehâdisi’l-Muhtelifeti’l- Merâtib. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1997.
• Irâkî. El-Muğnî ‘an hamli’l-esfâr fi’l-esfâr fî tahrîci mâ fi’l-İhyâ’i mi- ne’l-ahbâr. Beyrut: Dârü İbn Hazm, 2005.
• İbn Ebû Şeybe. El-Musannef. Thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. Riyâd: Mekte- betü’r-rüşd, 1989.
• İbn Kayyim el-Cevziyye. Cilâü’l-efhâm. Thk. Şuayb Arnaût-Abdülkâ- dir Arnaût. Kuveyt: Dârü’l- Arûbe, 1987.
• Kâtib Çelebî. Süllemü’l-vüsûl ilâ tabakâti’l-fuhûl. Thk. Mahmûd Abdül- kadir el-Arnâût. İstanbul: Mektebetü irsikâ, 2010.
• Kehhâle, Ömer Rızâ. Mu‘cemü’l-mü’ellifîn. Beyrut: Dârü-ihyâi’t-turâ- si’l-‘Arabî, t.y.
• Kettânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ca‘fer b. İdrîs el-Kettânî el-Ha- senî. Hadîs Literatürü. Çev. Yusuf Özbek. İstanbul: İz Yayıncılık, 1994.
• Makrizî, Takiyyüddin. İmtâ‘u’l-esma‘. Thk. Muhammed Abdülhamid en-Nemîsî. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1999.
• Mervezî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Nasr b. Yahyâ. Ta‘zîmü kad- ri’s-salât. Nşr. Abdurrahman Abdülcebbâr el-Füreyvâî. Medine: Mektebe- tü’d-dâr, 1986.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. El- Câmi‘us-sahîh. Thk. Muhammed Fuâd b. Abdilbâkî. Dâru İhyâ-i’türâsi’l ‘Arabî, Beyrut, t.y.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. El-Minhâc fî şerhi Sahi- hi Müslim b. Haccâc. Beyrut: Dârü İhyâi’türâsi’l-‘Arabî,1392h.
• Sâgânî. El-Mevzû‘ât. Thk. Necm Abdurrahman Halef. Dımaşk: Dâ- rü’l-Me’mûn li’t-türâs, 1985.
• Sandıkçı, S. Kemal. Sahîh-i Buhârî Üzerine Yapılan Çalışmalar. Anka- ra: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1991.
• Sefîrî, Şemsüddîn Muhammed b. Ömer b. Ahmed. El-Mecâlisü’l-va‘ziy- ye fî şerhi ehâdîsi hayri’l-beriyye min Sahîhi’l-İmâmi’l-Buhârî. Thk. Ah- med Fütûhî Abdurrahman. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2004.
• --------. Adâbü’l-kâdî. Millet Ktp. Feyzullah Efendi Koleksiyonu, nr. 2128.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muham- med. El-Makâsıdü’l-hasene fî beyâni kesîrin mine’l-ehâdîsi’l-müştehire ‘ale’l-elsine. Thk. Muhammed Osman el-Huşt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-A- rabî, 1985.
• --------. El-Kavlü’l-bedî‘. Thk. Muhammed ‘Avvâme. Yy: Müessese- tü’r-reyyân, 2002.
• Şâfiî. El-Üm. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1990.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed es-San‘ânî el-Yemenî. El-Bedrü’t-tâli‘ bi-mehâsini men ba‘de’l-karni’s-sâbi‘. Beyrut: Dârü’l-ma‘rife, ty.
• ---------. El-Fevâ’idü’l-mecmû‘a fi’l-ehâdîsi’l-mevzû‘a. Thk. Abdurrah- man b. Yahya el-Muallimî el-Yemânî. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, ts. Taberânî. El-Mu‘cemü’l-kebîr. Thk. Hamdî Abdülmecîd es-Silefî. Kâhire: Mektebetü İbn Teymiye, 1994.
• Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd b. Muhammed b. Alî b. Fâris. El-A‘lâm. y.y: Dârü’l-ilm li’l-melâyîn, 2002.