“PSYKHE İLE EROS” MİTİNİN YAPISAL ÖZELLİKLERİNİN GÖSTERGE BİLİMSEL YANSIMALARI

Yıl 2016, Sayı: 48, 332 - 348, 28.04.2016

Sezgin Demir Onur Alp Kayabaşı

Öz

Olay ya da olayların anlatma eylemi üzerine kurulu
şekilde sunulduğu her türlü metin anlatı olarak tanımlanmaktadır. Bu açıdan bir
anlatı olarak değerlendirebileceğimiz “Psykhe ile Eros” miti, geçmişten
günümüze başta popüler kültür olmak üzere sanat, moda, resim, yazın gibi birçok
uygulama alanında etki düzeyi bakımından kuşatıcı, şekillendirici ve doğal
olarak da yönlendirici bir işlev üstlenmiştir. Bu bakımdan bu mitin anlam
üretim sürecinin temel anlam ağından, edimlerin somutlaştığı sözdizimsel
boyuta, oradan da figüratif unsurlara doğru olan yolculuğunun tam tersi bir
izlekte gerçekleştirilecek yatay ve dikey eksenli deneysel okumalarla
çözümlenmesi, etki düzeyinin anlaşılması açısından son derece önemlidir. Bu tür
bir okumada metnin gösterilen boyutundaki anlam çevreninden çok, anlam üretim
eksenini merkeze almak amaçlandığından bu çalışmada gösterge bilimi merkezli
çözümleme gerçekleştirilmiştir. Metin bir yığın olarak değil, bir bütün olarak
değerlendirilmiş ve temel bileşenler merkeze alınarak, bu bileşenlerin yatay ve
dikey eksende oluşturduğu yapısal ve anlamsal ilişkiler ağına odaklanılmıştır.
Ele alınan metin iyi ile kötünün, sevgi ile nefretin, ölümsüz ile faninin
artsüremsel mücadelesinin abideleşmiş öğretisidir. Gerçekleştirilen çözümleme
deneysel nitelikte bir okumayı yansıtmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anlatı, Yazın, Gösterge Bilimi, Mit, Halk Bilimi, Psykhe

Kaynakça

• Akerson, F. E. (2005). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Multilingual.
• Aktaş, Ş. (1998). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Akçağ.
• Barthes, R. (2005). Göstergebilimsel Serüven (Çev. Mehmet Rifat - Sema Rifat). İstanbul: YKY.
• Can, Ş. Klasik Yunan Mitolojisi. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Genette, G. (2011). Anlatının Söylemi (Çev. Ferit Burak Aydar). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Günay, V. D. (2002). Göstergebilim Yazıları. İstanbul: Multilingual.
• Günay, V. D. (2003). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual.
• Jahn, M. (2012). Anlatıbilim (Çev. Bahar Dervişcemaloğlu). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karataş, T. (2004). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ.
• Kıran, A. E. – Kıran, Z. (2003). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin.
• Korkmaz, R. (2007). Küçürek Öykü (Short Short Story) Türü ya da Bir Çığlığın Metinleşmesi. Hece Öykü, Sayı: 19, 30-36.
• Öztokat, N. T. (2005). Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar. İstanbul: Multilingual.
• Propp, V. (2008). Masalın Biçimbilimi (Çev. Mehmet Rifat – Sema Rifat). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
• Rifat, M. (2013). Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü -kavramlar, yöntemler, kuramcılar, okullar-. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Uçan, H. (2006). Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim. Ankara: Hece.
• Uçan, H. (2008). Dilbilim, Göstergebilim ve Edebiyat Eğitimi. Ankara: Hece.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstinabul: Multilingual.
• Yücel, T. (1983). Yazın ve Yaşam. İstanbul: Yol Yayınları.
• Yücel, T. (1997). Alıntılar. İstanbul: YKY.