A COMPARISON BETWEEN OTTOMON PERIOD OF MONEY TRUST AND PARTICIPATION BANKING

Yıl 2016, Afro-Avrasya Özel Sayısı, 70 - 90, 28.12.2016

Cantürk Kayahan İrfan Görkaş Halime Önk

Öz

Money Trusts are one of
the most criticized and most important financial institutions in Ottoman
financial system. Those money trusts are having 
similarities with todays’ participation banks  at certain points in terms of lending money.
Beside that, money  trusts contributed to
regional development not only financially but also social solidarity and
collaboration as well. The money trusts which are very similar with todays’
participation banks in terms of way of working actually were at position of
local bank at Ottoman era. In this study, financial principles, working systems
and structure of money lendings of both money trusts and participation banks
will be evaluated based on the banking law no 5411 and working principles of
participation banks union. At the end similarities, differences, discussions
and interpretations will be explained 
from the aspect of todays’ financial system.   

Anahtar Kelimeler

Money Trust, Islamic Finance

OSMANLI DÖNEMİ PARA VAKIFLARIYLA GÜNÜMÜZ KATILIM BANKALARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

Para vakıfları, Osmanlı dönemi
finans sisteminin en dikkat çeken ve tartışılan finans kurumlarından birisidir.
Bu vakıfların fon kullandırma sistemleri ile günümüz katılım bankaları belli
noktalarda benzerlikler göstermektedir. Bunun yanında para vakıfları, ilgili
dönemde sadece finansal olarak değil aynı zamanda sosyal dayanışma ve işbirliği
gibi konularda da kendi bölgelerinin kültürel gelişimine katkı sağlamışlardır.
Günümüz katılım bankacılığının işleyiş sistemine çok yakın bir biçimde faaliyet
gösteren bu vakıflar, aslında Osmanlı döneminde yerel banka görevi görmüşlerdir.
Bu çalışmada para vakıfları ile katılım bankalarının finansal açıdan ilkeleri,
işleyiş sistemi ve fon kullandırma yapıları; 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ve
Katılım Bankaları Birliği çalışma prensiplerinden hareketle finans felsefesi açısından
değerlendirilecek olup; benzerlikler, farklılıklar, tartışmalar ve yorumlamalar
günümüz finansal sistemi açısından açıklanacaktır.  

Anahtar Kelimeler

Para Vakıfları, İslami Finans

Kaynakça

• Aktepe İ. E. (2013). Sorularla Katılım Bankacılığı. Türkiye Katılım Bankaları Birliği Yayını, Yayın No: 4, İstanbul.
• Akyol M. ve Çizakça M. (2012). İslam ve Serbest Piyasa. İslam'ın Unutulan Ekonomik Modeli Ahlaki Kapitalizm’ in İçinde. İstanbul Ufuk Yayınları.
• Alper D. - Erdoğan C. (2009). 16. ve 18. YY Arasında Bursa Para Vakıfları Ve Bursa Ekonomisine Etkileri. Uludağ üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, cilt: XXVIII, Sayı:1, Bursa, ss: 85-99
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Sektörel Veriler.
• Bayındır A. (2007). Ticaret ve Faiz. İstanbul, Süleymaniye Vakfı Yayınları .
• Bayındır S. (2009). Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara
• Çiftçi C. (2004). 18. Yüzyılda Bursa'da Para Vakıfları ve Kredi İşlemleri", Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt XXIII, Sayı 36, Ankara, Ss.79-102.
• Çizakça M. (1993). Risk Sermayesi Özel Finans Kurumları ve Para Vakıfları. İstanbul: İlmi Neşriyat
• Çizakça Murat, (2000), Osmanlı Dönemi Vakıflarının Tarihsel Ve Ekonomik Boyutları. Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul, ss: 21-31 (www.tusev.org.tr).
• Darçın A. C. (2007). Özel Finans Kurumlarının Katılım Bankalarına Dönüşmesinin Sebepleri ve Sonuçları. (Yüksek Lisans Tezi) Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Finansman Anabilim Dalı, Ankara.
• Deloltte (2014). Türkiye Katılım Bankacılığı Büyüme Yolundaki Önemli Adımlar.
• Demir C. H. (2012). Faizsiz Bankacılıkta Varlık Yönetim Şirketi Adaptasyonu. (Yüksek Lisans Projesi). Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü, Gebze.
• Doğan M. (2006). Siyasal Açıdan 1980 Sonrası İslami Sermaye Birikim Modelinin Analizi: Türkiye’de İslam Bankacılığı, (Yüksek Lisans Tezi), On sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Doğan M.S. (2006). Vakıf Medeniyetimize Sosyal ve Siyasal Açıdan Bir Yaklaşım. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Konferansları Dergisi, S:34, İstanbul, Ss:9-38
• Döndüren H. (1996). İslam Ekonomisinde Sermaye Birikimi ve Kullanılma Yöntemleri. İlmi Araştırmalar Merkezi Dergisi (İLAM), Cilt 1,Sayı 2, İstanbul, Ss:54-80.
• Döndüren H. (2008). Osmanlı Tarihinde Bazı Faizsiz Kredi Uygulamaları ve Modern Türkiye’de Faizsiz Bankacılık Tecrübeleri. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt.17, Sayı:1, Bursa, Ss:1-24
• Döndüren H. (2009). Para Vakıfları ve Günümüz Bazı Alternatif Finansman Kaynakları. Yeni Ümit Dergisi, S:84, yıl:22, İstanbul
• Erdoğan D. (2011). Katılım Bankacılığı ve Türk Ekonomisine Katkıları. (Yüksek Lisans Projesi), Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Bankacılık Anabilim Dalı, İstanbul.
• Eskici M. M. (2007). Türkiye’de Katılım Bankacılığı Uygulaması ve Katılım Bankaları’nın Müşteri Özellikleri, (Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Kayahan C. – Görkaş İ. (2009). Osmanlı Dönemi Bölgesel Kalkınmanın Finansman Aracı Olarak Para Vakıflarının Kullanımı. Muhasebe Ve Finansman Dergisi, s:44, İstanbul, Ss: 212-227.
• Keleş H.(2001). Osmanlılarda 19. Yüzyıldaki Para Vakıflarının İşleyiş Tarzı ve İktisadi Sonuçları Üzerine Bir Çalışma- Karacabey (Mihaliç) Kazası Örneği-. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:21, Sayı:1, Ankara, Ss:189-207
• Kurt İ. (1996). Para Vakıfları Nazariyat ve Tatbikat. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Kurt İ. (2007). Osmanlıda Para Vakıfları ve Ekonomik Hayat. Sivil Toplum Dergisi: Yıl:5, Sayı:19, İstanbul.
• Okur. K.H. (2005). Para Vakıfları Bağlamında Osmanlı Hukuk Düzeni Ve Ebussuûd Efendi’nin Hukuk Anlayışı Üzerine Bazı Değerlendirmeler. Gazi Üniversitesi Çorum İkahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:IV Sayı.7-8, Çorum, Ss:33-58
• Özcan T. (2003). Osmanlı Para Vakıfları Kanuni Dönemi Üsküdar Örneği. Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özcan T. (2010). Vakıf Medeniyeti ve Para Vakıfları. Türkiye Finans Kültür Yayınları. İstanbul
• Öztürk N. (1995). Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özulucan A. ve Deran A. (2009). Katılım Bankacılığı İle Geleneksel Bankaların Bankacılık Hizmetleri Muhasebe Uygulamaları Açısından Karşılaştırılması. M. Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6. Cilt. 11. Sayı, İstanbul, ss: 85-108.
• Pekalın M. Z. (1972). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. Milli Eğitim Basımevi: İstanbul
• Resmi Gazete, 19.12.1983 t.li ve 83/7506 sy.lı.
• Saydam S. (2008). İşletme Modeli Olarak Vakıflar. Girne American University Joint Special Operations Command& applied sciences 4(7), Syf:59-66
• Şimşek M. (1986). Osmanlı Cemiyetinde Para Vakıfları Üzerine Münakaşalar. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:27, Sayı:1, Ankara ss:207-220
• Tabakoğlu A. (2005). Gayb İnancının Ekonomik Hayata Yansımaları. İslam İktisadı Toplu Makaleler II. İstanbul, Kitabevi.
• Tabakoğlu A. (2005). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşunun İçtimai ve İktisadi Dinamikleri. İslam İktisadı Toplu Makaleler I. İstanbul, Kitabevi.
• Tunç H. (2010). Katılım Bankacılığı Felsefesi, Teorisi Ve Türkiye Uygulaması (8. Baskı). Ankara: Nesil Yayınları.
• Türkiye Bankalar Birliği (2014). Bankalarımız 2013, Yayın No: 304.
• Türkiye Bankalar Birliği (2013). Bankalarımız 2012, Yayın No: 294.
• Türkiye Bankalar Birliği (2012). Bankalarımız 2011, Yayın No: 284.
• Yeğin A. (2008). İslami, İlmi, Ebedi, Felsefi Yeni Lügat (Genişletilmiş Baskı). Hizmet Vakfı Yayınları. İstanbul.
• Yozgat F. (2010). Faizsiz Ekonomi Sosyo-Ekonomik Yaklaşım. Ankara: Araştırma Yayınları.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Belgeleri, Vgm_defter:586-40-31-1,2.
• Akyol İ.(2006). Osmanlı'yı Anlamak: "Para Vakfı" Örneği Işığında, Bir Anlama Denemesi http://www.karakalem.net/?article=821 ( 12.02.2014)
• Anonim (2011). Osmanlılarda Vakıf Sistemi. http://www.frmartuklu.net/frmartuklu-soru-cevap-bolumu/219853-osmanli-devletindeki-vakiflar-hakinda-kisa-bilgi-verir-misiniz.html (15.02.2015)
• Ekinci A. (2013). Vakıf-I Nukud-i. http://paravakfi.blogspot.com.tr/ ( 06.12.2014)
• http://www.tkbb.org.tr/haber-detay/global-faizsiz-fonlar-12-trilyon-dolari-asti--haber1 (05.03.2015)
• http://sukuk.nedir.com/#ixzz3yhuq8y2u (16.03.2015)
• http://www.kalpehli.com/islam-vakif-medeniyetidir-sadaka-i-cariye/ (10.01.2014)
• http://osmanlica.ihya.org/istibdal-nedir-ne-demek.html (20.05.2015)
• http://www.tkbb.org.tr/arastirma-ve-yayinlar-finans-sozlugu#1171 (31.05.2015)
• http://www.tkbb.org.tr/haber-detay/katilim-bankalari-8-yilda-10-kat-buyudu--turcomoney (31.05.2015)