Sağlık çalışanlarının iş sağlığına yönelik kişisel koruyucu önlemler konusunda görüşlerinin incelenmesi; Çanakkale’de bir Kamu Hastanesi örneği

Yıl 2018, Cilt:6 Sayı:2 (2018) (Özel Sayı: IMCOFE 2017), 422 - 432, 06.04.2018

Ayten Dinç Ayşin Aşkın

Öz

Giriş: Topluma sağlık
hizmeti sunmayı amaç edinmiş sağlık personeli hizmetin özelliğinden kaynaklanan
nedenlerden dolayı mesleki risklere ve iş kazalarına maruz kalmaktadır.

Amaç: Sağlık
çalışanlarının iş sağlığına yönelik kişisel koruyucu önlemler konusunda görüşlerinin
incelenmesi amacıyla planlanmıştır.

Yöntem:
Araştırma tanımlayıcı tipte olup Çanakkale ilinde bir ilçe devlet hastanesinde
yapılmıştır. Araştırmaya Kasım-Aralık 2014 tarihleri arasında araştırmaya
katılmayı kabul eden 150 sağlık çalışanı dahil edilmiştir. Veriler literatür
bilgilerine göre hazırlanmış anket formu ile yüz yüze görüşme tekniği
kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 20 paket programında
frekans dağılım, ortalama ki kare  (χ2)
ile analiz edilmiştir.

Bulgular:
Sağlık çalışanlarının %38,7’si hemşire, % 22’si ebe, %20,7’si sağlık
teknisyeni, % 18,7’si yardımcı sağlık personelidir.  Katılımcıların %72’si kadın, % 28’i erkektir.
Katılımcıların yaş ortalamaları 37,2±6,04 olup, 
%53,3’ü ön lisans mezunudur. Meslekte çalışma yılı ortalama 15,2±6,5,
kurumda çalışma yılı 8,01±5,41’dır. Çalışanların %67,3’ü çalışan sağlığı konusunda
oryantasyon eğitimi almıştır. Sağlık çalışanlarının %98,7’sı Hepatit Markerleri (HbsAg, AntiHbs, AntiHcv),
%93,3’ü AntiHIV baktırmıştı. Kliniklerde kişisel koruyucu donanım malzemeleri
olarak büyük çoğunluğu eldiven, el antiseptiği, koruyucu gözlük, maske, kesici
delici atık kutusu kullanılması gerektiğini ifade etmişlerdir. Sağlık
çalışanlarının %45,9’u çalıştıkları sağlık kuruluşunda karşılaşabilecekleri
riskler konusunda endişeli olup, bu risklerin %46,3’ü biyolojik, %43,3’ü
fiziksel, %26,9’u ergonomik, %23,9’u kimyasal, %16,4’ü psikososyal risklerdir.
Rutin sağlık taraması testlerini %58,5’i kendi sağlıklarını önemsedikleri için,
%31,7’si ilgili birim istediği için yaptırdığını belirtmiştir.

Sonuç:
Sağlık çalışanlarının yaklaşık yarısı sağlık
kuruluşunda karşılaşabilecekleri risklerden dolayı endişelidir. Ancak kişisel
koruyucu önlemler konusunda yeterli bilgi düzeyinde olmadıkları saptanmıştır. Sağlık çalışanlarına iş sağlığı ve
güvenliği hizmetleri konusunda hizmet içi eğitimler verilmelidir

Anahtar Kelimeler

: Sağlık çalışanı, İş sağlığı, Kişisel koruyucu önlemler

Examining the opinions of healthcare professionals on personal protective measures regarding occupational health; sample of a public hospital in Canakkale

Öz

Objective: This study was designed to examine
the opinions of healthcare professionals on personal protective measures
regarding occupational health.

Method: The descriptive study was conducted at a district
public hospital in the province of Canakkale. 150 healthcare professionals who
accepted to participate in the study between November-December 2014 were
included in the study. The data were collected by using face-to-face interview
technique via a questionnaire prepared based on the literature information. The
acquired data were analyzed by frequency distribution, mean and chi square (χ2)
in the SPSS 20 packaged software.

Results: 38.7% of healthcare professionals were nurses, 22%
were midwives, 20.7% were health technicians, and 18.7% were auxiliary
healthcare professionals. 72% of the participants were women and 28% were men.
They had an average age of 37.2±6.04 and 53.3% of them had associate degree.
Their average working period were respectively 15.2±6.5 years in the profession
and 8.01±5.41 years in the institution. 67.3% of the professionals received
orientation training on employee health. When examining the examinations
conducted at the start of employment; 98.7% of healthcare professionals had
their Hepatitis Markers (HbsAg, AntiHbs, AntiHcv)
examined and 93.3% had AntiHIV examined.
A great majority of them stated the necessity of using gloves, hand antiseptic,
protective glasses, masks, and sharp bins as personal protective equipment in
the clinics. 45.9% of healthcare professionals were anxious about the risks
they could encounter at healthcare organization. They reported these risks as;
biological (46.3%), physical (43.3%), ergonomic (26.9%), chemical (23.9%) and
psychosocial (16.4%). 58.5% indicated that they had routine health screening
tests as they cared about their health and 31.7% due to the request of the
relevant unit.

Conclusion: Almost half of healthcare
professionals were anxious about the risks that they could encounter at
healthcare organizations. However, it was determined that they did not have
sufficient knowledge about personal protective measures. In-service trainings
on occupational health and safety services should be provided to healthcare
professionals. 

Anahtar Kelimeler

Healthcare professional, Occupational health, Personal protective measures

Kaynakça

• [1] A. Uçak, “Sağlık personelinin maruz kaldığı iş kazaları ve geri bildirimlerinin değerlendirilmesi,” Yüksek lisans tezi, Cerrahi Hastalıklar Hemşireliği Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Afyon, Türkiye, 2009.
• [2] A. Meydanlıoğlu, “Sağlık çalışanlarının sağlığı ve güvenliği,” Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, c. 2, s. 3, ss. 192-199, 2013.
• [3] İş sağlığı ve güvenliği hakkında kanun, T.C. Resmi Gazete, Sayı: 28339, 30.Haziran 2012.
• [4] G. Gailine, R. Cenenkiene, “Professional biological risk factors of healthcare workers,” Medicina (Kaunas). vol. 45, no. 7, pp. 530-536, 2009.
• [5] A. Saygun, “Türkiye'de sağlık çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği sorunları,” Türkiye Klinikleri Halk Sağlığı Özel Dergisi, c.3, s.3, ss. 153-163, 2017.
• [6] C. R. Corrao, A Mazzotta, G. La Torre, M. De Giusti, “Biological risk and occupational health," Industrial Health, vol. 50, no. 4, pp. 326–337, 2012. doi.10.2486/indhealth.MS1324
• [7] A. L. Sepkowıtz, L. Eısenbergt, “Occupational deaths among healthcare workers,” Emerging Infectious Diseases, vol. 11, no. 7, pp. 1006, 2005.
• [8] F. E. Aslan, Z. K. Öntürk, “Güvenli ameliyathane ortamı; Biyolojik, kimyasal, fiziksel ve psikososyal riskler, etkileri ve önlemler,” Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, c. 4, s. 1, ss. 133-140, 2011.
• [9] M. Akçapınar, T. İnceboz, “Doğumhanelerde çalışan güvenliği ve çalışan güvenliğini etkileyen nedenler,” Balıkesir Saglık Bilimleri Dergisi, c. 5, s.3, ss. 110-115, 2016.
• [10] M. A. Mc Dıarmıd, “Chemical hazards in health care,” Annals of the New York Academy of Sciences, vol. 1076, pp. 601–606, 2006. doi:10.1196/annals.1371.032.
• [11] S. Q. Wilburn, G. Eijkemans, “Preventing needlestick ınjuries among healthcare workers: A WHO–ICN collaboration,” Int J Occup Environ Health vol.10, pp.451–456, 2004.
• [12] M. A. Babayiğit, M. Kurt, “Hastane ergonomisi,” İstanbul Med J, c. 14, ss. 153-159, 2013.
• [13] D. Kutlu, “Ameliyathane çalışanlarının cerrahi aletlerle yaralanma riski ve bunu etkileyen faktörlerin incelenmesi,” Yüksek Lisans Tezi, Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon, Türkiye, 2008.
• [14] İ. Taşçıoğlu, “Lüleburgaz Devlet Hastanesi ve Lüleburgaz 82. Yıl Devlet Hastaneleri'nde iş ve çalışma ortamından kaynaklanan riskler ve bu riskleri hemşirelerin algılama düzeylerinin saptanması,” Yüksek Lisans Tezi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Trakya Üniversitesi, Edirne, Türkiye, 2007.
• [15] WHO Executive Board, "Viral hepatitis," Report by the Secretariat. EB126/15, 12 November 2009.
• [16] S. Tosun, “Türkiye’de viral hepatit B epidemiyolojisi-Yayınların metaanalizi.” Viral Hepatit, 1. baskı. İstanbul, Türkiye: Viral Hepatitle Savaşım Derneği Yayını, İstanbul Medikal Yayıncılık, 2013, ss. 25-81.
• [17] H. Sarıçam, “İş sağlığı ve güvenliği kapsamında hemşirelerin karşılaştığı risk ve tehlikelerin iş stresi düzeylerine etkisi," Yüksek Lisans Tezi, Sağlıkta Kalite Geliştirme ve Akreditasyon Anabilim Dalı, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, Türkiye, 2012.
• [18] Ö. Özkan, “Hastanede çalışan hemşirelerin iş ve çalışma ortamı tehlike ve riskleri ile risk algılarının saptanması,” Doktora tezi, Halk Sağlığı Hemşireliği, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 2005.
• [19] A. Ö. Kurt, L.Ü. Harmanoğulları, Ö. Ekinci, G. Ersöz, “Bir üniversite hastanesinde görev yapan temizlik çalışanlarının biyolojik risk ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları” Mersin Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi. c. 8, s. 2, ss. 37-47, 2015.