Kurân-ı Kerim’in Zamana Bakışını Yansıtan Bazı Temel Kavramlar ve Yaşam Arasındaki Anlam İlişkileri

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 36 - 53, 20.04.2018

Kadri Ziyaettin Coşan

Öz

İnsan hayatının en önemli unsurlarından biri
zamandır. İnsan onunla beraber yaşar. Onun varlığından haberdardır. Ama çoğu
zaman onun kendisi için ne kadar büyük bir öneme sahip olduğunun farkında
değildir. İnsan bu konuda ciddi bir şekilde tefekkür etmenin gerekli olduğunu
düşünür. Ama bu düşüncesi hayat içinde yer bulmuş değildir. İşte zaman
mefhumunun hayatımızdaki önemli konumundan hareketle bu çalışmada Kur’an-ı
Kerim’in zaman konusuna nasıl yaklaştığı, konuyla ilgili bazı temel kavramlar
çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır. Kur’ân’da zaman kelimesi doğrudan geçmediği
için onun yerine kullanılan dehr ve asr kelimeleri üzerinde durulmuş. Dehr
kelimesinin insan ile ilişkisi ele alınarak yaşamın sadece bu dünyadan ibaret
olduğunu savunanların görüşleri değerlendirilmiştir. Ayrıca dehr ve Allah Teâla
arasındaki irtibat ve bu konudaki rivayetler üzerinde durulmuş. Asr suresinden
hareketle asr kelimesinin anlamları, incelenmeye çalışılmış ve müfessirlerin
konuyla ilgili görüşlerine yer verilmiştir. Bütün bu bilgiler çerçevesinde
insanın zaman karşısındaki konumu ve onu değerlendirmekteki durumu ortaya
koyulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, insan, hayat, zaman, ahiret

Some Basic Concepts of the Holy Quran Reflecting its View of Time and Relations Between Life

Öz

One of the most important factors of human life is
time. The human being lives together with it. The human being is aware of its
presence. But in the most of the time, the human being is not aware of how the
time has a big importance for himself/herself. The human being thinks that it
is necessary to seriously contemplate this subject. But this thought of the
human being is not found a place in the life. Here based on the time concept in
our lives in an important position, it has been tried to examine how the Qur’an
approaches the subject of time in this study within the framework of some basic
concepts related to the subject. Since the Qur’an did not mention the time word
directly, “dehr” and “asr” words substituted for it were emphasized. The views
of those who argue that life is only in this world were evaluated taking into
account of the relation of Dehr's word to the human being. Besides, the
connection between dehr and Allah Teâla and the narratives on this subject were
emphasized. Based on the "Asr" sura, the meanings of the word of the
asr were tried to be examined and opinions of the commentators on the subject
were included. Within the framework of all this information, human being
against the time in the position and the situation in which it is assessed were
tried to be revealed.

Anahtar Kelimeler

Quran, human, life, time, hereafter

Kaynakça

• el-Aynî, Ebû Muhammed Bedruddin Mahmûd b. Ahmed, Umdetü’l-Kârî Şerhi Sahîhi’l- Buhârî, İdâretü’t-Tıbaati’l-Münîriyye, Kahire ty. el-Begavî, Ebu Muhammed el-Huseyn b. Mes’ud, Meâlimü’t-Tenzîl (Tefsîru’l-Bagavî), (thk. Muhammed Abdullah Nemr), Dârü't-Tayyibe, Riyad 1993. el-Buhârî Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm, Sahihü'l-Buhari, el-Mektebetü'l-İslâmiyye, İstanbul 1979. el-Cevheri, İsmail b. Hammad, es-Sıhah Tacü’l-Luga ve Sıhahi’l-Arabiyye, (thk. Ahmed Abdülgafur Attar), Dârü’l-İlm li’l-Melayin, Beyrut 1990. Ebû Davud, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdi es-Sicistani, Sünenu Ebû Davud, (thk. Muhammed Avvame), Darü’l-Kıble li’s-Sekafeti’l-İslamiyye, Cidde 1998/1419. Ebû Hayyan Muhammed b. Yusuf el-Endelusî, Tefsîru’l-Bahri’l-Muhît, Daru’l-Fikr, Beyrut 1983. Ebu’s-Su`ud, Muhammed b. Muhammed el-`Amadî, İrşâdü’l-Akli’s-Selîm ila Mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm, Dâru İhyâu’t-Turasi’l-Arabî, Beyrut 1994. Ebû Ubeyde Ma’mer b. el Müsenna, Mecâzü’l-Kur’ân, Mektebetü’l-Hanci, Kahire 1954. el-Ezherî, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü’l-Luga, (thk.Abdüsselam Harun), ed-Dârü’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Terceme, Kahire ty. el-Ferrâ, Ebu Zekeriyya Yahya b. Ziyad, Meâni’l-Kur’ân, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1983. el-Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah en-Nisâbûrî, el-Müstedrek alâ’s-Sahihayn, Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, Haydarabad 1915. Hemmam b. Münebbih, Sahifetü Hemmam b. Münebbih, (haz. Rif’at Fevzi Abdülmuttalib), Mektebetü’l-Hancî, Kahire 1985. İbn Düreyd, Ebû Bekr Muhammed b. Hasan el-Ezdî el-Basrî, Cemheretü’l-Lüga, Dâru Sadır, Beyrut ty., (Haydarabad: Matbaatu Meclisi Dâireti’l-Maârifi’l-Osmaniyye, 1345’den ofset bsm.) İbnü’l-Esir, Ebü’s-Saadat Mecdüddin Mübarek b. Muhammed, en-Nihaye fî Garibi’l-Hadis ve’l-Eser, (thk. Tahir Ahmed Zavi, Mahmûd Muhammed Tanahi), Dâru İhyai’l-Kütübi'l-Arabiyye, Kahire 1963. İbn Hâcer el-Askalânî, Ahmed b. Ali Fethu’l-Bârî bi-Şerhi Sahihi’l-Buharî, (thk. Muhammed Fuad Abdülbâkî, Muhibbüddin el-Hatîb), Dâru’r-Reyyan li’t-Türas, Kahire 1987. İbn Manzur, Ebü’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem el-İfrîgî el-Mısrî , Lisanü’l-Arab, Dâru Sadır, Beyrut ty. İbn Kesir, el-Hâfız İsmâil b. Ömer, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, İstanbul 1992. el-Kâdî el-Beydâvî, Ebû Saîd Nâsırüddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Tefsîru’l-Kâdı el-Beydâvî: Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl,, Dârü’t-Tıbâati’l-Âmire, İstanbul 1285. el-Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî, el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’ân, Dâru Âlemi’l-Kütüb, Riyad 2003. Mukâtil b. Süleyman, Tefsiru Mukâtil b. Süleyman, (thk. Abdullah Mahmud Şehhate), el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmmetü li’l-Kitâb, Kahire 1979. Müslim b. Haccac, Ebu’l-Huseyn el-Kuşeyrî en-Nisaburî, Sahîhu Müslim, (thk. Muhammed Fuad Abdülbaki), el-Mektebetü’l-İslâmiyye, İstanbul ty. en-Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdu’llâh, Medâriku’t-Tenzîl ve Hakâiku’tTe’vîl, Kahraman Yayınları, İstanbul 1984. en-Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Şeref, Sahîhu Müslim bi Şerhi’n-Nevevî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1972. er-Râgıb el-İsfahânî, Müfredâtü Elfâzı’l-Kur’ân, thk. Safvan Adnan Davudi, Dârü'l-Kalem, Dımaşk 1992. er-Razî, İmam Muhammed Fahruddin ibn Allâme Ziyauddin Ömer, Mefâtîhu’l-Gayb (et-Tefsiru’l- Kebir), Dâru’t-Tıbâati’l-Âmira, İstanbul 1307. es-Suyûtî, Celaleddin Abdurrahmân, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, tlk. Mustafa Dib el-Buga, Dâru ibn Kesîr, Beyrut 2002. Şeyhzâde, Muhammed b. Muslihuddin Mustafa el-Kocevi Muhyiddin, Hâşiyetü alâ Tefsîri’l-Kâdî el-Beydâvî, Vakfu’l-İhlâs, İstanbul 1990. et-Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türki, Kahire 2001. et-Tirmizi, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre, Sünenü’t-Tirmizi, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Mustafa el-Babi el-Halebi, Kahire 1937. Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, Eser Neşriyat ve Dağıtım, İstanbul 1936. ez-Zebidi, Ebü’l-Feyz Murtaza Muhammed el-Huseynî el-Vasıtî, Tâcü’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kamus, el-Matbaatü’l-Hayriyye, Kahire 1306. ez-Zerkeşî, el-İmâm Bedrüddîn Muhammed b. Abdullah, el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut 1990.