Öz
The theoretical methods not only lead the today’s and future’s health perception , but also they will steer our observationaland interfering attemps. When it comes to make a comparison, every model or theory is a kind of different roadmap andthese different maps might describe the same section in varied ways. When we go into a new section, we really need amap. Even a skecthed or false scaled map would be better than none. Maps show related concepts, how they related andmaybe a specific destination between two places. In time there could be different maps for the same section and thesection would become clearer.We can’t talk about a precise and straight map but only a map or theory that responds our necessities most. Thus, whileassessing some varied theories. comparable questions should be asked. However, in terms of comparing and assessingthe mentioned theories, it has been exposed that in the way of estimations, they are not so different as expected. In realmost differences are at the point of emphasising one concept more than another. The purpose of this article regardingthe most common three different behavioral health models about education, health and speculative aspects that havebeen published recently and to form a base for all readers
Anahtar Kelimeler
Health behavior models; health belief model; theory of planned behavior; transtheoretical model
Kaynakça
- Champion VL, Skinner CS. Health Belief Model. In: Glanz K, Rimer BK, Viswanat K, editors. Health behavior and health education. San Francisco: Jossey- Bass; 2008. p. 45-62.
- Glanz K, Rimer BK, Viswanat K, editors. Theory, research, and practice in health behavior and health education. Health behavior and health education. San Francisco: Jossey-Bass; 2008.
- Redding CA, Rossi JS, Rossi, SR, Velicer WF, Prochaska JO. Health behaviour models. The International Electronic Journal of Health Education. 2000; 3(Special Issue): 180-93.
- Hayden J. Motivation and behavior change. In: DeYoung S, editor. Teaching strategies for nurse educators. New Jersey: Pearson Education; 2009. p. 44- 53.
- Jblearning.com [Internet]. Health Belief Model, [Cited: 18]. 2011 http://www.jblearning.com/samples/0763743836/Chapt er%204.pdf. Available from:
- Ajzen I. The Theory of Planned Behaviour. Organizational Behaviour and Human Decision Processes. 1991; 50(2):179-211.
- Montaño DE, Kasprzyk D. The theory of reasoned action, theory of planned behavior, and integrated behavioral model. In: Glanz K, Rimer BK, Viswanat K, editors. Health behavior and health education. San Francisco: Jossey-Bass; 2008. p. 67-92.
- Francis J, Eccles MP, Johnston M, Walker A, Grimshaw J, Foy R et al. Constructing questionnaries based on The Theory of Planned Behaviour: A manual for health services researchers. United. Kingdom: University of Newcastle, Centre for Health Services Research; 2004.
- Kanayo U, Reema P. Theory of Planned Behaviour: An analysis of moderator interactions. British Journal of Health Psychology. 2004; 9(Pt1): 25-39.
- Prochaska JO, Redding CO, Evers KE. The transtheoretical model and stages of change. In: Glanz K, Rimer BK, Viswanat K, editors. Health behavior and health education. San Francisco: Jossey-Bass; 2008. p. 97-117.
Öz
Teorik modeller hem günümüz hem de gelecekteki sağlık davranışı anlayışımıza yol göstereceği gibi araştırma ve girişimimizi de yönlendirmektedir. Her model veya teori sağlık davranışı bölgesinin farklı birer yol haritasına benzetilebilir ve farklı haritalar (teoriler) de aynı bölgeyi değişik şekillerde tarif edebilir. Yeni bir bölgeye girdiğimiz zaman bir haritaya ihtiyacımız vardır. Kabaca çizilmiş ya da kötü ölçeklendirilmiş bir harita bile hiç olmamasından iyidir. Haritalar ilgili kavramların, ne şekilde bağlantılı olduklarını ve belki bir yerin diğerine uzaklığını gösterir. Zaman içerisinde aynı bölgeye ait farklı haritalar geliştirildiğinde ve bu haritalar karşılaştırıldığında bölge daha da netleşir. Kesin ya da doğru bir harita yoktur, sadece ihtiyaçlarımıza en iyi şekilde karşılık veren bir harita yada teori vardır. Bu yüzden, farklı teoriler değerlendirirken karşılaştırılabilir sorular sorulmalıdır. Nitekim farklı teoriler değerlendirildiğinde ve karşılaştırıldığında bunların ayırdedici tahminlerinin o kadar da farklı olmadıkları ortaya konulmuştur. Farklılıkların çoğu gerçekte bir kavramın diğerinden daha fazla vurgulanması noktasındadır. Bu makalenin amacı Glantz ve arkadaşlarının (2008) kriterlerine dayalı olarak, son yıllarda davranış bilimleri alanında yayınlanan ve eğitim, sağlık ve teorik çerçevede en çok kullanılan üç sağlık davranış modelini okuyuculara kaynak teşkil etmesi adına sunmaktır.
Anahtar Kelimeler
Sağlık davranış modelleri; sağlık inanç modeli; planlanmış davranış teorisi; transteoretik model
Kaynakça
- Champion VL, Skinner CS. Health Belief Model. In: Glanz K, Rimer BK, Viswanat K, editors. Health behavior and health education. San Francisco: Jossey- Bass; 2008. p. 45-62.
- Glanz K, Rimer BK, Viswanat K, editors. Theory, research, and practice in health behavior and health education. Health behavior and health education. San Francisco: Jossey-Bass; 2008.
- Redding CA, Rossi JS, Rossi, SR, Velicer WF, Prochaska JO. Health behaviour models. The International Electronic Journal of Health Education. 2000; 3(Special Issue): 180-93.
- Hayden J. Motivation and behavior change. In: DeYoung S, editor. Teaching strategies for nurse educators. New Jersey: Pearson Education; 2009. p. 44- 53.
- Jblearning.com [Internet]. Health Belief Model, [Cited: 18]. 2011 http://www.jblearning.com/samples/0763743836/Chapt er%204.pdf. Available from:
- Ajzen I. The Theory of Planned Behaviour. Organizational Behaviour and Human Decision Processes. 1991; 50(2):179-211.
- Montaño DE, Kasprzyk D. The theory of reasoned action, theory of planned behavior, and integrated behavioral model. In: Glanz K, Rimer BK, Viswanat K, editors. Health behavior and health education. San Francisco: Jossey-Bass; 2008. p. 67-92.
- Francis J, Eccles MP, Johnston M, Walker A, Grimshaw J, Foy R et al. Constructing questionnaries based on The Theory of Planned Behaviour: A manual for health services researchers. United. Kingdom: University of Newcastle, Centre for Health Services Research; 2004.
- Kanayo U, Reema P. Theory of Planned Behaviour: An analysis of moderator interactions. British Journal of Health Psychology. 2004; 9(Pt1): 25-39.
- Prochaska JO, Redding CO, Evers KE. The transtheoretical model and stages of change. In: Glanz K, Rimer BK, Viswanat K, editors. Health behavior and health education. San Francisco: Jossey-Bass; 2008. p. 97-117.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Derlemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ocak 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 19 Mart 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 5 Sayı: 1 |
