HEMŞİRELİK SON SINIF ÖĞRENCİLERİNİN İNTRAMÜSKÜLER ENJEKSİYON UYGULAMASINA İLİŞKİN BİLGİ DÜZEYLERİ

Yıl 2018, Cilt: 34 Sayı: 1, 36 - 53, 26.04.2018

Sümeyra Alan Nurcan Çalışkan

Öz

Başlık:

HEMŞİRELİK SON SINIF ÖĞRENCİLERİNİN İNTRAMÜSKÜLER ENJEKSİYON UYGULAMASINA İLİŞKİN BİLGİ DÜZEYLERİ

Title:

KNOWLEDGE LEVELS OF SENIOR NURSING STUDENTS REGARDING THE INTRAMUSCULAR INJECTİON

Özet:

Amaç: Bu araştırma ile hemşirelik son sınıf öğrencilerinin intramüsküler enjeksiyonlara ilişkin bilgi düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı olarak yapılan araştırmanın örneklemini, Türkiye’nin 6 coğrafi bölgesinde ilk kurulan hemşirelik programlarında öğrenim gören toplam 459 hemşirelik son sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Veriler 30.03.2015 ve 04.06.2015 tarihleri arasında üç bölümden oluşan İntramüsküler Enjeksiyon Bilgi Düzeyi Belirleme Formu kullanılarak toplanmıştır. Bu formun birinci bölümü öğrencilerin tanıtıcı özelliklerini, ikinci bölümü öğrencilerin intramüsküler enjeksiyon uygulama deneyimlerini ve üçüncü bölümü öğrencilerin intramüsküler enjeksiyon ile ilgili bilgi düzeylerini belirlemeye yönelik sorulardan oluşmaktadır. Veriler tanımlayıcı istatistikler ve parametrik testler kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın yapılabilmesi için etik kuruldan ve eğitim kurumlarından yazılı izin, öğrencilerden yazılı onam alınmıştır.

Bulgular ve Sonuç: Öğrencilerin intramüsküler enjeksiyon uygulaması bilgi puanları (15,21±4,18) orta düzeydedir. Cinsiyet, hemşirelik mesleğini sevme, insanlara yardımcı olma, üniversite kalitesi, öğretim elemanı olma gibi hemşirelik bölümünü seçme nedenleri ve hemşirelik bölümünü seçmekten memnun olma ile ilgili bilgi puan ortalamaları arasındaki farklar istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Öğrencilerin %19,5’i her bölgeye/kasa intramüsküler enjeksiyon uygularken, %4,4’ü hiçbir bölgeye/kasa intramüsküler enjeksiyon uygulamamıştır. Öğrenciler, dorsogluteal bölgeye ortalama 12,77 kez ve ventrogluteal bölgeye ortalama 3,49 kez intramüsküler enjeksiyon uygulamıştır. Öğrencilerin en çok tercih ettikleri bölgenin dorsogluteal bölge olduğu ve bu bölgenin intramüsküler enjeksiyon için önerilmediğini bilmedikleri saptanmıştır. Öğrencilerin %38,8’i mezun olmadan önce intramüsküler enjeksiyon uygulamasına yönelik ek teorik eğitim ve %61,2’si ek uygulama eğitimi almak istemiştir. Araştırma sonunda, öğrencilerin intramüsküler enjeksiyon eğitimine yönelik lisans eğitimini, eğitim koşullarını, öğretim elemanlarının ve hemşirelerin davranışlarını içeren görüşleri dikkate alınarak önerilerde bulunulmuştur.

Abstract:

Objective: This research was performed to determine the knowledge level of senior nursing students related with intramuscular injections.

Methods: Done as descriptive research’s sample was constituted from 459 senior nursing students who studied at first established nursing departments in six different geographical regions of Turkey. Data was collected between 30.03.2015 and 04.06.2015 with using Intramuscular Injection Knowledge Level Determination Form which has tree section. The first section of this form consists identifying characteristics of the students, the second section consists students’ experiences of intramuscular injection administration and the third section consists of determination of the level of students’ knowledge about the intramuscular injection with questions. The data was analyzed using descriptive statistics and parametric tests. The study was approved by the ethical committee and educational institutions and informed consent signed from students.

Results: The knowledge scores of the students’ in intramuscular injection administration were (15.21±4.18) which found in average levels. The differences between gender, some reasons for choosing the nursing department such as to like the nursing profession, to help people, to become instructor, quality of university and to pleasure choosing the nursing department and mean of knowledge score was found statistically significant (p <0.05). Whereas 19,5% of students administrated intramuscular injection in each site, 4,4% of students did not any site. The students administrated intramuscular injection in dorsogluteal site average 12,77 times 3,49 times in ventrogluteal site. The most preferred site was dorsogluteal site by the students and it was found that students did not know about this region is not recommended for intramuscular injection. 38,8% of the students have been seeking addition to theoretical training of intramuscular injection and 61,2% of the students addition to practical training of intramuscular injection, before graduating.

Conclusion: There have been considering suggestions with the opinions of students who are related to intramuscular injection training, undergraduate education, training conditions, the teaching staff and nurses' behavior.

Anahtar kelimeler: Hemşirelik öğrencileri, intramüsküler enjeksiyonlar, bilgi, hemşirelik eğitimi

Keywords: Nursing students, intramuscular injections, knowledge, nursing education

Destekleyen kurumlar:

Kaynakça:

Aldağ A. Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Hastanelerinde Çalışan Hemşirelerin İntramusküler Enjeksiyona İlişkin Bilgi Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2012.

Altıok M, Kuyurtar F, Gökçe H ve ark. Birinci Basamak Sağlık Hizmetinde Çalışan Ebe ve Hemşirelerin İntramuskuler Enjeksiyonuna Yönelik Bilgileri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2007; 2(4): 69-84.

Altun İ, Çınar ND, Barın ÖC. Best Practice Techniques for Administration of İnjections: Impact of Lecture Based İnteractive Workshops on Training of Nurses. Pakistan Journal of Medical Science 2010; 26(1):152-157.

Alparslan Ö. Çocukluk Dönemi Aşı Uygulama Teknikleri ve İlgili Standartlar. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;  12(2).

Artioli G, Finotto S, Chiesi I & et al. Criteria Used by Nurses in Choosing the Site for Intramuscular Injections: Custom or Scientific Evidence? Professioni İnfermieristiche 2002; 55(4): 218-23.

Aytekin S, Özer F, Beydağ KD. Denizli Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Klinik Uygulamalarda Karşılaştıkları Güçlükler. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009; 4(10): 137-149.

Bramhall RJ, Deveraj VS. Traumatic Sciatic Nerve Palsy after Gluteal Injection. European Journal of Plastic Surgery 2011; (34): 137-138.

Bulut Y, Ülger Z, Bulut S ve ark. Gluteal İnramusküler İlaç Enjeksiyonu Sonrası Gelişen Düşük Ayak: Bir Vaka Takdimi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2007; (50): 193-198.

Carter-Templeton H, McCoy T. Are We on the Same Page?: A Comparison of Intramuscular Injection Explanations in Nursing Fundamental Texts. Medical Surgical Nursing 2008; 17(4): 237-240.

Chan VO, Colville J, Persaud T & et al. Intramuscular Injections into the Buttocks: Are They Truly Intramuscular? European Journal of Radiology 2006; 58(3): 480-484.

Craven RF, Hirnle C, Jensen S. (2013) Hemşirelik Esasları; İnsan Sağlığı ve Fonksiyonları. Çevirenler: Uysal N, Çakırcalı E. Ankara: Palme Yayıncılık; 2015. 

Crawford C, Johnson JA. To Aspirate or Not: An Integrative Review of The Evidence Nursing 2012; 42(3):20-5.

Çakırcalı E. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Koleji Hemşirelik Bölümü Üçüncü ve Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Kas İçi Enjeksiyon Konusundaki Bilgi ve Uygulamalarında Deneyim Süresinin Etkinliğine İlişkin Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; (1979) .

Çelik N, Khorshid L. Kas İçi Enjeksiyona Bağlı Ağrıyı Azaltma. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2012; 28(3): 117-128.

Çınar N, Şahin S, Sözeri C, ve ark. Erkek Öğrencilerin Hemşirelik Mesleğini Tercih Nedenleri ve Öğrencilere Göre Hastaların Tepkisi ve Sağlık Çalışanlarının Yaklaşımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2011; 6(17): 15-25.

Davidson LT, Carter GT, Kilmer DD, & et al. Iatrogenic Axillary Neuropathy after Intramuscular Injection of the Deltoid Muscle. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation 2007; (86): 507–511.

de Godoy, Nogueira MS, Mendes IA. (2004). Intramuscular Drug Administration: Analysis of Knowledge Among Nursing Professionals. Revista da Escola de Enfermagem da USP 2004; 38(2): 135-142.

Dünya Sağlık Örgütü. WHO Best Practices for Injections and Related Procedures Toolkit. Geneva: WHO Press 7; 2010.

Engstrom JL, Giglio NN, Takacs SM & et al. Procedures Used to Prepare and Administer Intramuscular Injections: A Study of Infertility Nurses. Journal of Obstetric Gynecologic And Neonatal Nursing 2000; 29(2): 159-168.

Filinte GT, Akan M, Filinte D ve ark. Gluteal Enjeksiyonlar; Düşündüğümüz Kadar Masum Mu? Olgu Sunumu. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi 2010; 21(2): 89-93.

Fitzgerald C,Kantrowitz-Gordon I, Katz J & et al. Advanced Practice Nursing Education: Challenges and Strategies Nursing Research And Practice 2012; 1-8.

Gülnar E, Çalışkan N. Hemşirelerin Ventrogluteal Bölgeye İntramusküler Enjeksiyon Uygulamasına Yönelik Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2014; 7(2): 70-77.

Güneş ÜY, Zaybak A, Biçici B ve ark. Hemşirelerin İntramuskuler Enjeksiyon İşlemine Yönelik Uygulamalarının İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2009; 12(4): 84-90.

Hauri AM, Armstrong GL, Hutin YJF. Contaminated Injections in Health Care Settings. In: Ezzati M, Lopez AD, Rodgers A & et al., Editors. Comparative Quantification of Health Risks: Global and Regional Burden of Disease Attributable to Selected Major Risk Factors. Volume 1. Geneva: World Health Organization 2004; 1803-1840.

Ipp M, Taddio A, Sam J & et al. Vaccine Related Pain: Randomised Controlled Trial of Two Injection Techniques. Archives of Disease in Childhood 2007; 92(12): 1105-1108.

Kajander-Unkuri S, Suhonen R, Katajisto J & et al.  Self-Assessed Level of Graduating Nursing Students’ Nursing Skills. Journal of Nursing Education and Practice 2014; 4(12): 51-64.

Kara D, Güneş ÜY. The Effect on Pain of Three Different Methods of Intramuscular Injection: A Randomized Controlled Trial. International Journal of Nursing Practice 2014;  July 1-8.

Karaöz S. Hemşirelikte Klinik Öğretime Genel Bir Bakış ve Etkin Klinik Öğretim İçin Öneriler. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2003;  (1): 15-21.

Kaya N, Palloş A. Parenteral İlaç Uygulamaları. İçinde. Hemşirelik Esasları, Hemşirelik Bilimi ve Sanatı. Aştı TA ve Karadağ A, Editörler. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık; 2014. 768, 786-794.

Keski Ç, Karadağ A. Hemşirelik Son Sınıf Öğrencilerinin Hemşirelik Süreci Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2010; (1): 41-52.

Malkin B. Are Techniques Used for Intramuscular Injection Based on Research Evidence? Nursing Times 2008; Jan 12, 104(50/51): 48–51.

McWilliam PL, Botwinski CA, LaCourse JR. Deltoid Intramuscular Injections and Obesity. Medical Surgical Nursing 2014; 23(1): 4-7.

Mishra P, Stringer MD. Sciatic Nerve Injury from Intramuscular Injection: A Persistent and Global Problem. The International Journal of Clinical Practice 2010; 64(11): 1573-9.

Nisbet AC. Intramuscular Gluteal Injections in the Increasingly Obese Population: Retrospective Study. British Medical Journal 2006; 332(7542): 637-8.

Özpancar N, Aydın N, Akansel N. Hemşirelik 1. Sınıf Öğrencilerinin Hemşirelik Mesleği ile İlgili Görüşlerinin Belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 12(3): 9-17.

Rishovd A. Pediatric Intramuscular Injections: Guidelines for Best Practice. The American Journal of Maternal/Child Nursing 2014; 39(2): 107-112.

Padhan P. Complications of IM Gluteal Injections in Obese Population. British Medical Journal 2006; (332): 637.

Perry AG, Potter, PA. Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri. Çevirenler: Aştı TA, Karadağ A. Adana: Nobel Kitabevi; 2011.

Sağkal T, Edeer G, Özdemir C, ve ark. Hemşirelik Öğrencilerinin İntramusküler Enjeksiyon Uygulamalarına Yönelik Bilgileri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014; 17(2) 80-89.

Sisson H. Aspirating During the Intramuscular Injection Procedure: A Systematic Literature Review. Journal of Clinical Nursing 2015; (14)1-8.

Small P. Preventing Sciatic Nerve Injury from Intramuscular Injections: Literature Review. Journal of Advanced Nursing 2004;47(3):287-96.

Smedley A, Morey P. Improving Learning in the Clinical Nursing Environment: Perceptions of Senior Australian Bachelor of Nursing Students. Journal of Research in Nursing 2009; 15(1): 75-88.

Taddio A, Ilersich AL, Ipp M & et al. Physical Interventions and Injection Techniques for Reducing Injection Pain During Routine Childhood Immunizations: Systemic Review of Randomized Controlled Trials and Quasi-Randomized Controlled Trials. Clinical Therapeutics 2009; (31): 48-76.

Taylor C, Lillis C, LeMone P. Fundamentals of Nursing the Art and Science of Nursing Care. 5 th ed. USA: Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2004. 739-748.

Treadwell T. Diagnostic Dilemma: Intramuscular Injection Site Injuries Masquerading as Pressure Ulcers. Wounds- A Compendium of Clinical Research and Practice 2003; 15(9): 302-312.

Tuğrul E, Denat Y. Hemşirelerin Ventrogluteal Alana Enjeksiyon Uygulamaya İlişkin Bilgi Görüş ve Uygulamaları. Dokuz Eylül üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2014; 7(4): 275-284.

Ulufer F. Hemşirelerin Ağız ve Kas İçi Yoluyla İlaç Verilmesine İlişkin Bilgi Düzeylerinin Saptanması İle Uygulamadaki Hatalar ve Bunların Nedenlerinin Belirtilmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2010; 26 (Ek): 373.

Walsh L, Brophy K. Staff Nurses’ Sites of Choice for Administering Intramuscular Injection to Adult Patient in the Acute Care Setting. Journal of Advanced Nursing 2011; (67): 1034-1040.

Walters M, Furyk J. Nurse Education in a Resource Limited Environment: An Evaluation of an Educational Teaching Package on Intramuscular Injections, in Blantyre, Malawi. Nurse Education in Practice 2010;10(5):256–61.

Yeremeyeva E, Kline DG, Kim DH. (2009) Iatrogenic Sciatic Nerve Injuries at Buttock and Thigh Levels: The Louisiana State University Experience Review. Neurosurgery 2009; 65(4 Suppl): A63- 6.

Zaybak A, Güneş ÜY, Tamsel S & et al. Does Obesity Prevent the Needle from Reaching Muscle in Intramuscular Injections? Journal of Advanced Nursing 2007; 58(6): 552–56.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik öğrencileri, intramüsküler enjeksiyonlar, bilgi, hemşirelik eğitimi

Kaynakça

• Aldağ A. Yataklı Tedavi Kurumları Dairesi Hastanelerinde Çalışan Hemşirelerin İntramusküler Enjeksiyona İlişkin Bilgi Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2012.
• Altıok M, Kuyurtar F, Gökçe H ve ark. Birinci Basamak Sağlık Hizmetinde Çalışan Ebe ve Hemşirelerin İntramuskuler Enjeksiyonuna Yönelik Bilgileri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2007; 2(4): 69-84.
• Altun İ, Çınar ND, Barın ÖC. Best Practice Techniques for Administration of İnjections: Impact of Lecture Based İnteractive Workshops on Training of Nurses. Pakistan Journal of Medical Science 2010; 26(1):152-157.
• Alparslan Ö. Çocukluk Dönemi Aşı Uygulama Teknikleri ve İlgili Standartlar. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 12(2).
• Artioli G, Finotto S, Chiesi I & et al. Criteria Used by Nurses in Choosing the Site for Intramuscular Injections: Custom or Scientific Evidence? Professioni İnfermieristiche 2002; 55(4): 218-23.
• Aytekin S, Özer F, Beydağ KD. Denizli Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Klinik Uygulamalarda Karşılaştıkları Güçlükler. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009; 4(10): 137-149.
• Bramhall RJ, Deveraj VS. Traumatic Sciatic Nerve Palsy after Gluteal Injection. European Journal of Plastic Surgery 2011; (34): 137-138.
• Bulut Y, Ülger Z, Bulut S ve ark. Gluteal İnramusküler İlaç Enjeksiyonu Sonrası Gelişen Düşük Ayak: Bir Vaka Takdimi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2007; (50): 193-198.
• Carter-Templeton H, McCoy T. Are We on the Same Page?: A Comparison of Intramuscular Injection Explanations in Nursing Fundamental Texts. Medical Surgical Nursing 2008; 17(4): 237-240.
• Chan VO, Colville J, Persaud T & et al. Intramuscular Injections into the Buttocks: Are They Truly Intramuscular? European Journal of Radiology 2006; 58(3): 480-484.
• Craven RF, Hirnle C, Jensen S. (2013) Hemşirelik Esasları; İnsan Sağlığı ve Fonksiyonları. Çevirenler: Uysal N, Çakırcalı E. Ankara: Palme Yayıncılık; 2015.
• Crawford C, Johnson JA. To Aspirate or Not: An Integrative Review of The Evidence Nursing 2012; 42(3):20-5.
• Çakırcalı E. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Koleji Hemşirelik Bölümü Üçüncü ve Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Kas İçi Enjeksiyon Konusundaki Bilgi ve Uygulamalarında Deneyim Süresinin Etkinliğine İlişkin Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; (1979) .
• Çelik N, Khorshid L. Kas İçi Enjeksiyona Bağlı Ağrıyı Azaltma. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2012; 28(3): 117-128.
• Çınar N, Şahin S, Sözeri C, ve ark. Erkek Öğrencilerin Hemşirelik Mesleğini Tercih Nedenleri ve Öğrencilere Göre Hastaların Tepkisi ve Sağlık Çalışanlarının Yaklaşımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2011; 6(17): 15-25.
• Davidson LT, Carter GT, Kilmer DD, & et al. Iatrogenic Axillary Neuropathy after Intramuscular Injection of the Deltoid Muscle. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation 2007; (86): 507–511.
• de Godoy, Nogueira MS, Mendes IA. (2004). Intramuscular Drug Administration: Analysis of Knowledge Among Nursing Professionals. Revista da Escola de Enfermagem da USP 2004; 38(2): 135-142.
• Dünya Sağlık Örgütü. WHO Best Practices for Injections and Related Procedures Toolkit. Geneva: WHO Press 7; 2010.
• Engstrom JL, Giglio NN, Takacs SM & et al. Procedures Used to Prepare and Administer Intramuscular Injections: A Study of Infertility Nurses. Journal of Obstetric Gynecologic And Neonatal Nursing 2000; 29(2): 159-168.
• Filinte GT, Akan M, Filinte D ve ark. Gluteal Enjeksiyonlar; Düşündüğümüz Kadar Masum Mu? Olgu Sunumu. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi 2010; 21(2): 89-93.
• Fitzgerald C,Kantrowitz-Gordon I, Katz J & et al. Advanced Practice Nursing Education: Challenges and Strategies Nursing Research And Practice 2012; 1-8.
• Gülnar E, Çalışkan N. Hemşirelerin Ventrogluteal Bölgeye İntramusküler Enjeksiyon Uygulamasına Yönelik Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2014; 7(2): 70-77.
• Güneş ÜY, Zaybak A, Biçici B ve ark. Hemşirelerin İntramuskuler Enjeksiyon İşlemine Yönelik Uygulamalarının İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2009; 12(4): 84-90.
• Hauri AM, Armstrong GL, Hutin YJF. Contaminated Injections in Health Care Settings. In: Ezzati M, Lopez AD, Rodgers A & et al., Editors. Comparative Quantification of Health Risks: Global and Regional Burden of Disease Attributable to Selected Major Risk Factors. Volume 1. Geneva: World Health Organization 2004; 1803-1840.
• Ipp M, Taddio A, Sam J & et al. Vaccine Related Pain: Randomised Controlled Trial of Two Injection Techniques. Archives of Disease in Childhood 2007; 92(12): 1105-1108.
• Kajander-Unkuri S, Suhonen R, Katajisto J & et al. Self-Assessed Level of Graduating Nursing Students’ Nursing Skills. Journal of Nursing Education and Practice 2014; 4(12): 51-64.
• Kara D, Güneş ÜY. The Effect on Pain of Three Different Methods of Intramuscular Injection: A Randomized Controlled Trial. International Journal of Nursing Practice 2014; July 1-8.
• Karaöz S. Hemşirelikte Klinik Öğretime Genel Bir Bakış ve Etkin Klinik Öğretim İçin Öneriler. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2003; (1): 15-21.
• Kaya N, Palloş A. Parenteral İlaç Uygulamaları. İçinde. Hemşirelik Esasları, Hemşirelik Bilimi ve Sanatı. Aştı TA ve Karadağ A, Editörler. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık; 2014. 768, 786-794.
• Keski Ç, Karadağ A. Hemşirelik Son Sınıf Öğrencilerinin Hemşirelik Süreci Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2010; (1): 41-52.
• Malkin B. Are Techniques Used for Intramuscular Injection Based on Research Evidence? Nursing Times 2008; Jan 12, 104(50/51): 48–51.
• McWilliam PL, Botwinski CA, LaCourse JR. Deltoid Intramuscular Injections and Obesity. Medical Surgical Nursing 2014; 23(1): 4-7.
• Mishra P, Stringer MD. Sciatic Nerve Injury from Intramuscular Injection: A Persistent and Global Problem. The International Journal of Clinical Practice 2010; 64(11): 1573-9.
• Nisbet AC. Intramuscular Gluteal Injections in the Increasingly Obese Population: Retrospective Study. British Medical Journal 2006; 332(7542): 637-8.
• Özpancar N, Aydın N, Akansel N. Hemşirelik 1. Sınıf Öğrencilerinin Hemşirelik Mesleği ile İlgili Görüşlerinin Belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 12(3): 9-17.
• Rishovd A. Pediatric Intramuscular Injections: Guidelines for Best Practice. The American Journal of Maternal/Child Nursing 2014; 39(2): 107-112.
• Padhan P. Complications of IM Gluteal Injections in Obese Population. British Medical Journal 2006; (332): 637.
• Perry AG, Potter, PA. Klinik Uygulama Becerileri ve Yöntemleri. Çevirenler: Aştı TA, Karadağ A. Adana: Nobel Kitabevi; 2011.
• Sağkal T, Edeer G, Özdemir C, ve ark. Hemşirelik Öğrencilerinin İntramusküler Enjeksiyon Uygulamalarına Yönelik Bilgileri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2014; 17(2) 80-89.
• Sisson H. Aspirating During the Intramuscular Injection Procedure: A Systematic Literature Review. Journal of Clinical Nursing 2015; (14)1-8.
• Small P. Preventing Sciatic Nerve Injury from Intramuscular Injections: Literature Review. Journal of Advanced Nursing 2004;47(3):287-96.
• Smedley A, Morey P. Improving Learning in the Clinical Nursing Environment: Perceptions of Senior Australian Bachelor of Nursing Students. Journal of Research in Nursing 2009; 15(1): 75-88.
• Taddio A, Ilersich AL, Ipp M & et al. Physical Interventions and Injection Techniques for Reducing Injection Pain During Routine Childhood Immunizations: Systemic Review of Randomized Controlled Trials and Quasi-Randomized Controlled Trials. Clinical Therapeutics 2009; (31): 48-76.
• Taylor C, Lillis C, LeMone P. Fundamentals of Nursing the Art and Science of Nursing Care. 5 th ed. USA: Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2004. 739-748.
• Treadwell T. Diagnostic Dilemma: Intramuscular Injection Site Injuries Masquerading as Pressure Ulcers. Wounds- A Compendium of Clinical Research and Practice 2003; 15(9): 302-312.
• Tuğrul E, Denat Y. Hemşirelerin Ventrogluteal Alana Enjeksiyon Uygulamaya İlişkin Bilgi Görüş ve Uygulamaları. Dokuz Eylül üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi 2014; 7(4): 275-284.
• Ulufer F. Hemşirelerin Ağız ve Kas İçi Yoluyla İlaç Verilmesine İlişkin Bilgi Düzeylerinin Saptanması İle Uygulamadaki Hatalar ve Bunların Nedenlerinin Belirtilmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2010; 26 (Ek): 373.
• Walsh L, Brophy K. Staff Nurses’ Sites of Choice for Administering Intramuscular Injection to Adult Patient in the Acute Care Setting. Journal of Advanced Nursing 2011; (67): 1034-1040.
• Walters M, Furyk J. Nurse Education in a Resource Limited Environment: An Evaluation of an Educational Teaching Package on Intramuscular Injections, in Blantyre, Malawi. Nurse Education in Practice 2010;10(5):256–61.
• Yeremeyeva E, Kline DG, Kim DH. (2009) Iatrogenic Sciatic Nerve Injuries at Buttock and Thigh Levels: The Louisiana State University Experience Review. Neurosurgery 2009; 65(4 Suppl): A63- 6.
• Zaybak A, Güneş ÜY, Tamsel S & et al. Does Obesity Prevent the Needle from Reaching Muscle in Intramuscular Injections? Journal of Advanced Nursing 2007; 58(6): 552–56.