NALDÖKEN DE KADINLARIN BAZI ENFEKSİYON HASTALIKLARININ SAĞALTIMA İLİŞKİN FOLKLORİK UYGULAMALARI

Yıl 1997, Cilt: 13 Sayı: 1, 15 - 24, 10.10.1997

Ayla Bayık Esin Türkistanlı

Öz

Bu çalışmada Naldökende kadınların bazı enfeksiyon lıastalık-larm
sağaltımına ilişkin yöneldikleri modern/folklorik sağlık uygulamalarını saplamak
amaçlanmıştır. Araştırma kapsamına bölgedeki 298 kadın arasından %50
örneklem oranı ile 148 onbeş yaş üstü evli kadın Utbakalı ve basit tesadüfi
örneklem tekniği ile seçilmiştir. Veriler, araştırmacılar tarafından Nisan-Mayıs
1995 tarihlerinde ev ziyaretleri ile derinlemesine görüşme tekniği ile anket formundan
yararlanılarak toplanmıştır. Kadınların %70.5'i 15-39 yaş genç grubunda
olup, %61.5'i ilkokul bitirmiştir. Çalışan kadın oranı yalnızca %5.4'tür.
%71.6'sı yaşamını en uzun süre ile köyde geçirmiştir. Sarılık, ishal, kabakulak,
kızamık, boğmaca ile kadınların yaşam boyu karşılaşma durumları sırasıyla
%39.1. %79.7. %57.4. %59.4 ve %16.2'dir. Kadınların %77. l 'i hem sanlık hem
de kabakulağın bulaşıcı olduğunu bilmektedir. Kızamığın bulaşıcı olduğunu bilen
kadın %81.6, iken ishalin bulaşıcı olduğunu bilen yalnızca %33.1'dir. Beş
hastalığın Allah’tan olduğu görüşü %7.5-%61.5 oranında değişen oranlarda bulunmuştur.
Hastalık durumunda hekime başvuru en fazla sırasıyla boğmaca
(%82.4), sarılık (%68.9). kızamık (%62.1). kabakulak (%43.2) içindir. Bu hastalıkların
tedavisinde, kadınların bitkisel ilaçlar, sıcak soğuk yiyecek ve içecekler,
hocaya gitme vb. gibi sağlığa zararsız ya da zararlı bilinçsiz uygulamalara
yöneldikleri belirlenmiştir. Sonuçta hizmet vermede halkın kültürel özelliklerinin
tanınmasının önemi göz önüne alınarak bu tür uygulamaların sağlık personelince
incelenmesi ve bilinmesinin önemi vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

bulaşıcı hastalık, geleneksel uygulamalar, sağaltım

Kaynakça

• KAYNAKLAR 1. Balaman A.R (1982) Tevc Köyü Genel Etnografyası. E.Ü. Sosyal Bilimler Fakültesi Yayın No. 5. Ege Üni. Matbaası. İzmir. 61-62. 23 2. Bayık A. (1990). Ergcııc Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşayan Ailelerde Akut Solunum Yolu Enfeksiyonu Belirtilerine ilişkin Korunma Ve Sağaltım Uygulamaları. II. Ulusal Hemşirelik Kongresi Bildirileri. İzmir. 734-742. 3. Bayık A.. Halk Sağlığı. Hem. İııtörn Grubu (1989), Naldöken Mahallesinde Ev Hanımlarının İlk Yardıma İlişkin Deneyimleri Ve Davranış Örüııtülcri. Ege Üni. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 5: 1. 11-17. 4. Belek İ. (1992). Kurşun Dökme Pratiği içinde İlkel Bilinç Formasyonlarının Tanımlanması. 111. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Ö/.et Kitabı. Ankara. 36. 5. Cingöz M. (1994). Adana İlinde Geleneksel Tedavide Kullanılan Bazı Bitkiler. I.Türk Halk Kültürü Araştırma Sonuçları Sempozyumu Bildirileri. Kültür Bak. Yayın-ları: 1800. Hagenı Yayınlan: 227. Ankara. 1-17-157. 6. DİE (1995), Türkiye istatistik Yıllığı. T.C. Başbakanlık Devlet istatistik Enstitüsü Math. Ankara. 155. 7. DPT (1970). Türk Köyünde Modernleşme Eğilimleri Araştırması Rapor 1. DPT: 860- SPD: 198. 229-231. 8. Erdem M.. Güler N. (1992). Yeşilyurt Bölgesinde Oluran Halkın Geleneksel Uygulamalarının Belirlenmesi. III. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Özet Kitabı. Ankara. 80 9. inci R. ve Diğerleri (1991). Sağlık Folkloru Ve Sarılık Hastalığı, lnfeksiyon Dergisi. 5: 2. 149-151. 10. Karasar N. (1995). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, 7.Basını. Ankara: 3A. Araştırma Eğilim Danışmanlık Ltd.. 150-151. 1 1. Öztek Z. (1992), Halk Dilinde Sağlık Deyişleri Sözlüğü. Atatürk Kültür. Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları: 560, Ankara, 19-139. 12. Santur A. (1994). Halk Sağaltımında Yeni Bir Kavram "Halk Hastanesi" I.Türk Halk Kültürü Araştırma Sonuçları Sempozyumu Bildirileri, Kültür Bak. Yayınları: 1800. l iageın Yayınları: 227. Ankara. 220-226. 13. Sezgin S.. Koçoğlu F. (1990). Sivas Eskişehir Ve Kayapınar Köylerinde C-4 Yaş Çocuğu Olan Annelerin İshale İlişkin Bilgi. Tutum Ve Geleneksel Uygulamaları. II. Ulusal Hemşirelik Kongresi Bildirileri. İzmir. 187-197. 14. Taşdemir. M. Ve Diğerleri (1994). İstanbul'da Geleneksel Sağlık Uygulamaları. IV. Halk Sağlığı Kongresi Bildirileri. İzmir. 171-174. 15. Türkdogan O. (1991). Kültür Ve Sağlık Hastalık Sistemi. Araştırma inceleme Dizisi: 17, M.E.B. İstanbul. 145-158. 16. Türkistanlı E. (1994). İshal Konusunda Eğitilmiş İlkokul Öğrencilerinden Ebeveynlerine Bilgi Transferi. IV. Halk Sağlığı Kongresi Bildirileri. Izmir-Didim, 36-40. 17. WHO (1978). The promotion and Development of Traditional Medicine. Technical Report Series. No: 622. Geneva. 18. WHO (1983). Traditional Medicine and Health Care Coverage. A reader for Health Administrators and Practitioners, Geneva.