Dalyan balıkçılığının iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 36 Sayı: 2, 171 - 179, 15.06.2019

Seda Köken Tevfik Ceyhan Zafer Tosunoğlu

https://doi.org/10.12714/egejfas.2019.36.2.09

Cited By: 2

Öz

---

Dalyanlar kıyı lagünlerinin su giriş çıkışlarının kontrollü bir şekilde kullanıldığı balıkçılık sektörünün önemli bir parçasıdır. Günümüzde dalyan alanlarındaki tehlike ve risklere karşı iş sağlığı ve güvenliği kapsamında koruyucu ve önleyici tedbirler uygulanmaya başlanmıştır. Dalyan balıkçılığı, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin işyeri tehlike sınıfları tebliğinde; 03.11.01 NACE kodu ile deniz ve kıyı sularında yapılan balıkçılık (gırgır balıkçılığı, dalyancılık dahil) faaliyetleri arasında tehlikeli sınıfta yer almaktadır. Bu çalışmada iş sağlığı ve güvenliği açısından dalyan balıkçılığının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu sebeple, Ege Denizi kıyılarında aktif faaliyetine devam eden 6 dalyan arasından rastgele üç dalyan belirlenmiştir ve Ekim 2017 – Nisan 2018 tarihleri arasında 92 dalyan çalışanı ile yüz yüze anket çalışmaları yapılmıştır. Ankete katılan balıkçıların %97’si erkek, %3’ü bayan çalışanlardan oluşmaktadır. Bir numaralı dalyan çalışma ortamında (D1) %90, iki numaralı dalyan çalışma bölgesinde (D2) %74 ve üç numaralı dalyan alanının (D3) tamamında ilkokul mezunu çalışan bulunmaktadır. Çalışanların işe girişlerde D1 (%29), D2 (97) ve D3 (%17) sağlık muayeneleri yapılmıştır. Mesleki iş kazaları ve meslek hastalıkları hakkında çalışanların D1’de %25’i, D2’de %29’u ve D3’de %26’sı haberdar olmaktadır. Dalyanlarda yaşanan iş kazalarının sıklığı sıra ile %50 kesikler, %19 ezikler, %16 kırık-çıkık, %9 boğulma ve %6 baş bölgesi yaralanmaları olarak tespit edilmiştir. Dalyan kuzuluklarında iş kazalarının en fazla yaşandığı alan olan iskele platformlarını çalışanların D1’de %44’ü, D2’de %11’i ve D3’de %35’i güvenli bulmamaktadır.

---

Anahtar Kelimeler

iş sağlığı, iş güvenliği, kuzuluklar, Dalyan balıkçılığı, av aracı

Destekleyen Kurum

Ege Üniversitesi

Proje Numarası

17 FBE 005

Teşekkür

Örnekleme süresi boyunca bize yardımlarını eksik etmeyen Su Ürünleri Kooperatif Başkanlarına ve ankete katılan tüm dalyan balıkçılarına teşekkür ederiz. Bu çalışma Ege Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje Numarası: 17 FBE 005.

Evaluation of the lagoon fishery on occupational health and safety

Öz

---

Lagoons are important parts of the fishery sector as the areas where the entry and exit of waters are used under controlled conditions. At the present time, the protective and preventive measures have been started to be applied against the hazards and risks in the fields of occupational health and safety. Lagoon fisheries are among the fishery activities (including purse seine fishing, scuba fishing) in marine and coastal waters that are coded as 03.11.01 in the NACE code in occupational health and safety in the workplace hazard classes declaration and are classified as dangerous. In this study, it is aimed to examine the fishery in terms of occupational health and safety. For this reason, randomly 3 lagoons were determined among the 6 lagoons that continue their active activities on the coasts of the Aegean Sea between October 2017 and April 2018, 92 surveys were interviewed face to face. The 97% of the fishermen surveyed were male and 3% female employees. 90% of D1, 74% of D2 and all D3 employees are primary school graduates. The rate of health examinations of employees before work is 29% in D1, 97% in D2 and 17% in D3. The 25% of the employees in D1, 29% in D2 and 26% in D3 have knowledge about occupational accidents and occupational diseases. In terms of occupational accidents in lagoon, cutting, crushing, fracture-dislocation, suffocation and head injuries were frequently determined as 50%, 19%, 9% and 6%, respectively. The pier platforms where occupational accidents are most prevalent in lagoon barrier trap are not safe by employees, 44% in D1, 11% in D2 and 35% in D3.

---

Anahtar Kelimeler

occupational safety, barrier trap, lagoon fisheries, fishing gear, Occupational health

Proje Numarası

17 FBE 005

Kaynakça

• Acarlı, D., Kara, A., Bayhan, B. & Çoker, T. (2006). Homa Lagünü’nden (İzmir Körfezi, Ege Denizi) yakalanan türlerin av kompozisyonu ve av verimi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 26(1), 39-47.
• Anonim (2019). NACE kodu nedir, kim verir, nasıl sorgulanır ve öğrenilir, tehlike sınıfı sınıfı nasıl belirlenir. Http://www.abuyum.com/nace-kodu-nedir-kim-verir-nasil-sorgulanir-ve-ogrenilir-tehlike-sinifi-nasil-belirlenir-/261/Page.aspx (12 Şubat 2019).
• Akyol, O., Ceyhan, T. & İçlik, M.A. (2016). İzmir balık hali çalışanlarının mesleki sağlık ve iş kazaları üzerine bir ön çalışma, Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 33(2), 109-112. DOI: 10.12714/egejfas.2016.33.2.03
• Arashpour, M. & Arashpour, M. (2010). Gaining best value from hr practices in construction companies. In E. Panka, A. Kwiatkowska (Eds.), 6th European Conference on Management Leadership and Governance (pp.832-838). Wroclaw, Poland: Proceeding Book.
• Atayeter, S. & Atar, H.H. (2013). TS 18001 İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi ve yüzer kafes balık üretim tesislerinde iş sağlığı ve güvenliği. Yunus Araştırma Bülteni, 1, 27-36.
• Atayeter, S. & Terzioğlu, E. (2009). Bir su ürünleri işleme tesisinde iş sağlığı ve güvenliği risk analizi uygulaması. Gıda, 34(5), 287-293.
• Balık, S., İlhan, A. & Topkara, E.D. (2008). Economic fish and fisheries at Homa Lagoon. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 8, 61-63.
• Burt, C.D.B. (2015). New employee safety risk factors and management strategies. Switzerland : Springer International Publishing.
• Ceylan, H. (2012). Analysis of occupational accidents according to the sectors in Turkey. Gazi University Journal of Science, 25(4), 909-918.
• Demirol, F. & Yüksel, F. (2014). Keban Baraj Gölü’ndeki kerevit (Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823) popülasyonuna uygulanan avcılık tekniğinin belirlenmesi. Yunus Araştırma Bülteni, 1, 13-22.
• Dereli, H., Kebapçıoğlu, T., Şen, Y., Ölçek, Z.S. & Özdemir, M. (2018). Demirköprü Baraj Gölü (Manisa, Türkiye) balıkçılığı: Av araçları ve ticari türler, Journal of Limnology and Freshwater Fisheries Research, 4(3), 154-168. DOI: 10.17216/LimnoFish.439029
• EL-Saadawy, M.E., Soliman, N.E., El-Tayeb, I.M. & Hammouda, M.A. (2014). Some occupational health hazards among fishermen in Alexandria city. Gaziantep Medical Journal, 20(1), 71-78. DOI: 10.5455/GMJ-30-44689
• Erginel, N. & Toptancı, T. (2017). İş kazası verilerinin olasılık dağılımları ile modellenmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 5 (ÖS: Ergonomi 2016), 201-212. DOI: 10.21923/jesd.10116
• Gökçe, G. & Tosunoğlu, Z. (2016). Lagoons along the mediterranean coast of Turkey and lagoon fısherıes (exploıtatıon features). In C. Turan, B. Salihoğlu, E.Ö. Özbek, B. Öztürk (Ed.), The Turkish part of the meiıterranean sea marine biodiversity, fisheries, conservation and governance (pp 380-391). Turkey: İstanbul.
• Guertler, C., Speck, G.M., Manrich, G., Merino, G.S.A.D., Merino, E.A.D. & Seiffert, W.Q. (2016). Occupational health and safety management in Oyster culture. Aquaculture Engineering, 70, 63-72. DOI: 10.1016/j.aquaeng.2015.11.002
• ILO. (2019). World statistic. Alıntılanma adresi: https://www.ilo.org/moscow/areas-of-work/occupational-safety-and-health/WCMS_249278/lang--en/index.htm (19 Mart 2019). Kınacıgil, H.T. & İlkyaz, A. (1997). Ege Denizi balıkçılığı ve sorunları. Su Ürünleri Dergisi, 14(3-4), 351-367.
• Martins, M., Barbieri, M.D.C., Silva, N. & Correia, T. (2011). Epidemiology of accidents at work in a hospital unit of the region of oporto. In International Conference on Occupational and Environmental Health (pp.75). Porto, Portugal: Proceeding Book.
• Mert, B. & Ercan, P. (2014). Su ürünleri sektöründe iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının değerlendirilmesi. Türk Bilim Araştırma Vakfı, 7(4), 16-27.
• Moreaue, D.T.R. & Neis, B. (2009). Occupational health and safety hazards in Atlantic Canadian Aquaculture: Laying the groundwork for prevention, Marine Policy, 33(2), 401-411. DOI: 10.1016/j.marpol.2008.09.001
• Myers, M.L. & Durborow, R.M. (2012). Aquacultural safety and health. In Dr. Edmir Carvalho (Ed.), Health and Environment in Aquaculture (pp.385-400). Rijeka: InTech. Norwegian Labor Inspection Authority.(2001). Work environment and safety in aquaculture: tips for risk assessment and precautionary measures. Trondheim: Norwegian Labor Inspection Authority. [In Norwegian.].
• Perçin, F., Akyol, O., Davas, A. & Saygı, H. (2011). Occupational health of Turkish Aegean small scale fishermen. Occupational Medicine, 62, 148-151. DOI: 10.1093/occmed/kqr181
• Perçin, F. (2017). İzmir balıkçılarında kazalar ve meslek hastalıkları. Kınacıgil. H.T., Tosunoğlu, Z., Çaklı, Ş., Bey. E., Öztürk. H., (Ed.), İzmir Balıkçılığı (pp. 179-187).İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi.
• Perçin, F. & Haydan, E. (2017). Maturation pyramid of occupational health and safety. Engineering Sciences, 12(4), 262-270. DOI: 10.12739/NWSA.2017.12.4.1A0393
• Perçin, F. (2018a). Balık üretim tesislerinde kullanılan dezenfektanların çalışanlarda etkileri. Ziraat Mühendisliği, 365, 13-21.
• Perçin, F. (2018b). Job safety and accidents in marine fish farms (Sea Bream / Sea Bass) in İzmir/ Turkey. Qualitative Studies, 13, 30-32. DOI: 10.12739/ NWSA.2018.13.4.E0038
• Perçin, F. (2018c). Bir balıkçı barınağı çalışma alanı risk faktörleri: İzmir ili örneği. Ziraat Mühendisliği, 366, 28-38. DOI: 10.33724/zm.505580
• Rahmani, A., Khadem, M., Madreseh, E., Aghaei, H. A., Raei, M. & Karchani, M. (2013). Descriptive study of occupational accidents and their causes among electricity distribution company workers at an eight-year period in Iran. Safety and Health at Work, 4(3), 160-165. DOI: 10.1016/j.shaw.2013.07.005
• Öçal, M. & Çiçek, Ö. (2017). Türkiye ve Avrupa birliğinde iş kazası verilerinin karşılaştırmalı analizi. Emek ve Toplum, 6 (16), 617-637.
• Özönel, S. (2015). Su ürünleri yetiştiriciliğinde iş kazalarının değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Gediz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Salminen, S. (2010). Shift work and extended working hours as risk factors for occupational injury. The Ergonomics Open Journal, 3, 14-18.
• Sağlam, C., Akyol, O. & Ceyhan, T. (2015). Güllük dalyanı balıkçılığı. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 32(3), 145-149. DOI: 10.12714/egejfas.2015.32.3.04
• SGK, (2016). SGK istatistik yıllıkları. Alıntılanma adresi: http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/gk_istatistik_yilliklari (11 Kasım 2018).
• Şık, A. (2017). Su ürünleri tesislerinde iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları. (Yüksek Lisans Tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, İş Güvenliği Ana Bilim Dalı.
• T.C. Resmi Gazete (2004). İş Kanununa ilişkin çalışma süreleri yönetmeliği. Alıntılanma adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/04/20040406.htm#6
• T.C. Resmi Gazete (2012), İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Tarih: 30.06.2012. Alıntılanma adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120630-1.htm
• T.C. Resmi Gazete (2017). İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ. Tarih: 27.02.2017. Alıntılanma adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/02/20170227M1-1.htm
• Tosunoğlu, Z., Ünal, V. & Kaykaç, M.H. (2017). Ege Dalyanları, (ss. 322), Ankara: SÜR-KOOP Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği.
• Ulukan, U. (2016). Balıklar, tekneler ve tayfalar: Türkiye’de balıkçılık sektöründe çalışma ve yaşam koşulları. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2016(1), 115-141.