Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Özel/Üstün Yetenekli Çocukların Ailelerine Yönelik Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık

Yıl 2018, Sayı: 17, 79 - 106, 26.07.2018

Öz








Özel/üstün yetenekli çocuğa sahip olmak aileler için heyecan verici olduğu kadar ailelerin birtakım zorlanmalar (aile içi güç sorunu, özel/üstün yetenekli çocuğun eş zamanlı
olmayan gelişimi, ebeveynlerin yetersizlik duygusu, çevresel desteğin azlığı vb.) yaşamalarına neden olmaktadır. Bu sorunlara ek olarak ailede özel/üstün yetenekli çocuğun dışında
kardeşin bulunması da aile dinamiklerini etkilemektedir. Bu noktada, farklı özelliklere sahip
bir bireyin böyle bir yapıyı zorlaması da kaçınılmazdır. Çeşitli zorluklarla karşı karşıya kalan
ve çevresinden yeterli desteği sağlayamayan aileler anlaşılmak ve sorunlarını paylaşabilmek
için rehberlik ve psikolojik danışmanlığa gereksinim duymaktadırlar. Bu çalışma; özel/üstün
yetenekli çocuğa sahip ailelerin özellikleri ve yaşadıkları zorlukları incelemek, bu zorlukları
aşmak için ne tür hizmetlere ihtiyaç duydukları ve bu hizmetlerin etkililiğini ortaya koymak
amacıyla dokümantasyon yönteminden yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada özel/
üstün yetenekli çocuklar, özel/üstün yetenekli çocuğa sahip ailelerin özelliklerinden yola çıkılarak özel/üstün yetenekli çocuğun aileye etkisi, özel/üstün yetenekli çocuğun ebeveynle-
rine yönelik yapılan rehberlik ve danışma hizmetleri incelenmiştir. Söz konusu çalışmanın,
ülkemizde özel yetenekli çocukların ailelerine yönelik uygulanan rehberlik ve danışmanlık
hizmetlerinin oldukça yeni bir çalışma alanı olması ve bu konuda geliştirilen etkililiği kanıtlanmış destek programları oldukça sınırlı olmasından dolayı literatüre katkı sağlayacağı
düşünülmektedir. 




Kaynakça

  • Ablard, K. E. & Parker, W. D. (1997). Parents’ achivement goals and perfectionis in their academically talented children. Journal of Youth & Adolescence. 26(6), 651-667.
  • Adler, D. M. (2006) The effects of participating in support groups focusing on parenting gif- ted children. Unpublished doctoral dissertation. Kent State University, Ohio.
  • Alsop, G. (1997). Coping or counseling: families of intellectually gifted students. Roeper Review, 20(1), 28-35.
  • Applebaum, A. S. (1998). Learning to parent the gifted child: development of a model parenting program to prevent underachievement and other related emotional difficulties in gifted children. Yayınlanmamış doktora tezi. Widener University, Pennsylvania.
  • Ataman, B. (2008). Üstün yetenekli çocuklarda aile ortamının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi: İstanbul BİLSEM örneği. Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Belur, A. (2014). BİLSEM’e kayıt hakkı kazanan ve kazanamayan öğrencilerin anne/babalarının rehberlik gereksinimlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
  • Bektaş, Z. (2015). Özel eğitim öğrencilerinin ebeveynlerinde psikoterapi desteğinin ebeveyn stres düzeyi, yaşam kalitesi ve başa çıkma becerileri ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Bildiren, A. (2011). Üstün yetenekli çocuklar: aileler ve öğretmenler için bir kılavuz. İstanbul: Doğan Egmon Yayıncılık.
  • Bridges, S. (1973). Problems of the gifted child IQ-150. New York: Crane, Russak & Co.
  • Cho, S., & Yoon, Y. (2005). Family Processes and Psychosocial Problems of the Young Korean Gifted. International Journal for the Advancement of Counselling, 27(2), 245-261.
  • Clark, B. (1997). Growing up gifted. developing the potential of children at home and at school. (5th ed.) New Jersey: Merrill, an imprint of Prentice Hall.
  • Coşar Ciğerci, Z. (2006). Üstün yetenekli olan ve olmayan ergenlerde benlik saygısı, başkalarının algılaması ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
  • Cutts, N. E. & Moseley, N. (2004). Üstün zekalı ve yetenekli çocukların eğitimi. (İ. Ersevim, Çev.). İstanbul: Özgür Yayınları.
  • Çamdeviren, Ş. (2014). Bilim Sanat Merkezine (BİLSEM) devam eden üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler: Sakarya ili örneği. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
  • Çalışkan, M. (2017). Üstün yetenekli çocuklara sahip ailelerin aile işlevselliği. Yüksek Lisans Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
  • Çitil, M., Ataman, A. (2018). İlköğretimçağındaki üstün yetenekli öğrencilerin davranışsal özelliklerinin eğitim ortamlarına yansıması ve ortaya çıkabilecek sorunlar. Gazi Üniver- sitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 185-231.
  • Dağlıoğlu, H. E. & Alemdar, M. (2010). Üstün yetenekli bir çocuğun ebeveyni olmak. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 849-860.
  • Davaslıgil, Ü. (2000). Üstün çocuklara sahip ailelerin eğitimi. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara, Özel Eğitimde Aile Eğitimi Sempozyumu, 142-148.
  • Dettman, D. F. & Colangelo, N. (1980). A functional model for counseling parents of gifted children. Gifted Child Quarterly, 24(4), 158-161.
  • Dwairy, M. (2004). Parenting styles and mental health of arab gifted adolescents. Gifted Child Quarterly, 48(4), 275.
  • Enright, K. M. & Ruzicka, M.F. (1989). Relationships between perceived parental behaviors and the Self-Esteem of gifted children. Psychological Reports, 65(3), 931-937.
  • Fornia, G. L. & Frame, M. W. (2001). The social and emotional needs of gifted children: implications for family counselling. The Family Journal: Counselling and Theraphy for Couples and Families, 9(4), 384-390.
  • Gockenbach, L. B. (1989). A review of personality factors in parents of gifted children and their families: implications for research. Journal of Clinical Psychology, 45(2), 210-213.
  • Güler Yıldız, T. (Ed.) (2017). Anne Baba Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
  • Hannell, G. (2006). Identifying children with special needs checklists and action plans for teachers. London: Corwin Pres.
  • Ihlamur, Ş. (2017). Üstün yetenekli çocuklara sahip ailelerin danışmanlık ihtiyaçlarının saptanması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Jost, M. (2006). İleri zekalı çocukları tespit etmek ve desteklemek (Çev. A. Kanat). İzmir: İlya Yayıncılık.
  • Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 127-144.
  • Karakuş, N. (2000). Üstün yetenekli olan ve olmayan ergenlerin algıladıkları anne baba tutumları ile uyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Li- sans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Kearney, K. (1992). Life in the asynchronous family. Understanding Our Gifted, 4(6), 8-12.
  • Klein, B. (2007) Raising gifted kids. everthing you need to know to help your exceptional child thrive. New York: Amacom American Management Association. Kurtulmuş, Z. (2010). Bilim ve Sanat Merkezine devam eden üstün yetenekli çocukların ailelerine verilen bilgisayar temelli eğitimin aile bireylerinin aile ilişkilerini algılamalarına ve çocukların mükemmeliyetçilik düzeylerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Dok- tora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Küçüker, S. (1993). Özürlü çocukların ailelerine yönelik psikolojik danışma hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 1(3), 23-29.
  • McMann, N., & Oliver, R. (1988). Problems in families with gifted children: implications for counsellors. Journal of Counselling and Development, 66(6), 275-278.
  • Moon, S. M., & Hall, A. S. (1998). Family theraphy with ıntellectually and creatively gifted children. Journal of Marital and Family Theraphy, 24(1), 59-80.
  • Morawska, A. & Sanders, M. R. (2008). Parenting gifted and talented children: what are the key child behaviour and parenting issues. Australian and New Zealand Journal of Psyc- hiatry, 9(42), 819-827.
  • Morawska, A., Winter, L. & Sanders, M. R. (2009). Parenting knowledge and its role in the prediction of dysfunctional parenting and disruptive child behaviour. Child: Care, Health and Development, 35(2), 217-226.
  • Ogurlu, Ü. ve Yaman, Y. (2013). Ebeveynlerin üstün zekalı ve yetenekli çocuklarıyla ilgili rehberlik ihtiyaçları. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi, 3(2), 81-94.
  • Özbay, Y. (2013). Üstün yetenekli çocuklar ve aileleri. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile Eğitimi Programı.
  • Perrone, K. M., Webb, L. K., Wright, S. L., Jackson, Z. V. & Ksiazak, T. M. (2006). Relati- onship of spirituality to work and family roles and life satisfaction among gifted adults. Journal of Mental Health Counseling, 28(3), 253-268.
  • Pines, A. & Aronson E. (1988). Career burnout: causes and cures. New York: The Free Press.
  • Reis, S. M. & Renzulli, J. S. (2004). Current research on the social and emotional development of gifted and talented students: good news and future possibilities. Psychology in the Schools, 41 (1), 119-130.
  • Robinson, N. M., Lanzi, R. G., Weinberg, R. A., Ramey, S. L. & Ramey, C. T. (2002). Family factors associated with high academic competence in former head start children at third grade. Gifted Child Quarterly, 46(4), 278-290.
  • Ross, A. O. (1964). The exceptional child in the family. New York: Grune & Stratton.
  • Saranlı, A. G. (2011). Üstün yetenekli çocukların ailelerine yönelik geliştirilen aile rehberliği programlarının etkililiğinin incelenmesi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Silverman, L. K. (1993). Counselling families. Counselling the Gifted & Talented. Denver: Love Publishing Company, 151-178.
  • Silverman, L. K. (2010). Resource for parents of gifted children. https://childdevelopmen- tinfo.com/learning/gifted_children/?ak_action=reject_mobile#.WmSV5a3BK1s, Erişim tarihi: 15.07.2017.
  • Stuart, T. ve Beste A. (2008). Farklı olduğumu biliyordum: üstün yeteneklileri anlayabilmek. (Çev. Armağan Gönenli). Ankara: Kök Yayıncılık.
  • Sumreungwong, U. (2003). Preservice elementary teachers’ attitudes toward the characteristics and needs of gifted children. Unpublished doctoral dissertation. University of Northern Colorado, Greeley, Colorado.
  • Webb, J. T. (1993). Nurturing Social-Emotional Development of Gifted Children. International Handbook of Research and Development of Giftedness and Talent. Oxford: Pergamon Press, 525–538.
  • Winebrenner, S. (2001). Teaching gifted kids in the regular classroom. Minneapolis: Free Spirit Publishing Inc.
  • Wingert, H. (1997). Parent beliefs transmission of beliefs and impact on the child. Unpublished doctoral dissertation. Simon Fraser University, Canada.
  • Winner, E. (1996). Gifted children: Myths and realities. New York: Basic Books.
  • Yavuzer, H. (1990). Yaygın anne-baba tutumları. Ana Baba Okulu (2. Basım). İstanbul: Rem- zi Kitabevi.
  • Yıldırım, F. (2012). Üstün yetenekli çocuklar ve ailelerinde duygusal ve davranışsal özellikler. Uzmanlık Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıklar Ana Bilim Dalı, İzmir.
  • Young, J. & Schrodt, P. (2016). Family communication patterns, parental modeling, and confirmation in romantic relationships. Communication Quarterly, 64(4), 454-475.
Toplam 54 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Eğitim Üzerine Çalışmalar
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Muhammet Ü. Öztabak Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 26 Temmuz 2018
Gönderilme Tarihi 25 Ocak 2018
Yayımlandığı Sayı Yıl 2018 Sayı: 17

Kaynak Göster

APA Öztabak, M. Ü. (2018). Özel/Üstün Yetenekli Çocukların Ailelerine Yönelik Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık. Eğitim Ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori Ve Uygulama, 9(17), 79-106.