Longa ve Sirtoların Viyolonsel ile Seslendirilmesine Yönelik Olarak Oluşturulan Etütlerin Etkililik Yönünden İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 75, 1 - 18, 20.05.2018

Burcu Avcı Akbel

Öz

Problem Durumu: Türk Müziği türlerinden olan Longa ve Sirtoların seslendirilmesinde, öğrenciler tarafından aynı noktalarda benzer yoğunlukta hatalar yapıldığı tespit edilmiştir. Hataların yapıldığı kısımlardaki teknik ve müzikal sorunların giderilmesine yönelik olarak etütler yazılmasının, bu sorunları giderebileceği varsayımıyla hareket edilerek bu araştırmaya başlanmıştır. Literatürde bu konuda yapılan çalışmalar incelendiğinde, bazı bestecilerin üsluplarını anlamaya yönelik olarak veya bazı eserlerin seslendirilmesini kolaylaştırmak adına Türk Musikisinde kullanılan enstrümanlar için etüt yazma yoluna gidilmiştir. Fakat Türk Musikisi eserlerinin seslendirilmesini kolaylaştırmak adına viyolonsel için hazırlayıcı alıştırmaların yazıldığı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışma, bu boşluğun fark edilmesi üzerine bu alana katkı sağlayabilmek amacıyla yapılmış bir çalışmadır.

Araştırmanın Amacı: Bu araştırma, Türk Müziğinde çalgı müziği içerisinde yer alan Longa ve Sirto formundaki eserlerin -içerdikleri ajilite, teknik zorluklar, vb. sebeplerle- viyolonsel ile icra edilmelerinde yaşanan zorluklara çözüm bulunabilmesi ve bu yolla bu eserlerin teknik ve müzikal olarak daha doğru ve daha kolay çalınabilir hale getirilmesi amacıyla yapılmıştır. Bu alanda yapılan araştırmaların sonuçlarına bakıldığında, bazı bestecilerin üsluplarını anlamaya yönelik olarak veya bazı eserlerin seslendirilmesini kolaylaştırmak adına Türk Musikisinde kullanılan enstrümanlar için etüt yazma yoluna gidilmiştir. Fakat Türk Musikisi eserlerinin seslendirilmesini kolaylaştırmak adına viyolonsel için hazırlayıcı alıştırmaların yazıldığı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışma, bu boşluğun fark edilmesi üzerine bu alana katkı sağlayabilmek amacıyla yapılmış bir çalışmadır.

Araştırmanın Yöntemi: Araştırmada karma model kullanılmıştır. Araştırmanın deneysel kısmında karşılaştırma ve kontrol etme durumları söz konusudur. Bu sebeple araştırma; ön-test son-test kontrol gruplu model olarak desenlenmiştir. Ön-test son-test kontrol gruplu modelde, deney grubu ve control grubu olmak üzere yansız atama ile oluşturulmuş iki grup bulunur. Bu iki grupta da deney öncesi ve sonrası ölçmeler yapılır. Modelde ön testlerin bulunması, grupların deney öncesi benzerlik derecelerinin bilinmesine ve son test sonuçların buna göre düzeltilmesine

Burcu AVCI AKBEL / Eurasian Journal of Educational Research 75 (2018) 1-18 17

yardım eder (Karasar, 2007, 97). Hazırlayıcı alıştırmaların oluşturulmasında ise Taba-Tyler Modelinden uyarlanan etüt yazma modeli kullanılmıştır.

Bu araştırmada çalışma grubu, monografik örneklem seçme yöntemiyle belirlenmiştir. Monografik örneklem, olasılık dışı örneklem oluşturma yöntemlerinden biridir. Bu örneklem türünde araştırmacı, evreni temsil edebileceğini düşündüğü bir küme ya da bir-birkaç denek üzerinde çalışır (Ural, Kılıç, 2011, 44). Arslantürk (1997)’e göre monografik örneklemede örneklem, mevcut bilgiler yardımıyla betimlenmek istenen ana kütlenin herhangi bir alt grubunun ana kütleyi temsil edeceği varsayılarak seçilmektedir. Bu bilgilere göre araştırmanın çalışma grubu, Marmara Üniversitesinde ve Gazi Üniversitesinde lisans dört ve lisansüstü düzeylerde öğrenim gören öğrenciler arasından seçilmiştir. Bu seçim yapılırken viyolonsel öğretmenlerinin yönlendirmeleri doğrultusunda hareket edilmiş, araştırma kapsamındaki etütleri çalabilecek ve teknik açıdan benzer seviyede olan sekiz öğrenci belirlenmiştir. Bu öğrencilerin teknik olarak benzer düzeyde oldukları uzman kişiler tarafından onaylanmıştır.

Birinci aşamada, genel tarama modelinden yararlanılmıştır. Bu araştırma için belirlenen konunun doğru bir temele oturtulması ve bu konuda yapılan çalışmaların içeriğinin belirlenmesi için literatür taraması yapılarak konuyla alakalı veriler toplanmıştır. TRT Ankara Radyosu nota arşivinde bulunan tüm Longa ve Sirtoların notalarına ulaşılmıştır. Araştırmada incelenecek olan Longa ve Sirtolar Türkiye’deki Klasik Türk Müziği Konservatuarlarında viyolonsel öğretimi veren kişiler ile görüşme yapılarak belirlenmiştir. Belirlenen Longa ve Sirtolar öncelikle fa anahtarına dönüştürülmüş, viyolonsele uygun olan bir perdeye transpoze edilmiştir. Belirlenen eserlerin analiz edilmesi ile ortaya çıkan sonuçlara göre bu eserlerin çalınmasını destekleyecek hazırlayıcı alıştırmalar yazılmış ve bu eserlere uygun yay işaretleri ile temel teknikler eklenmiştir.

Araştırmanın ikinci bölümünde ise deneysel yöntem kullanılmıştır. Bu bölümde Longa ve Sirtoların viyolonsel öğretiminde icra edilmesini kolaylaştırmaya yönelik olarak hazırlanan alıştırmaların öğrenci performansı üzerinde ne derece etkili olduğunu ölçmek amacıyla, ön-test son-test kontrol guruplu modelden yararlanılmıştır. Çalışma grubundaki tüm öğrencilerin kayıtları üç uzman kişi tarafından –belirlenen yedi müzikal unsur açısından- değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda, uzman kişiler öğrencilerin performanslarını değerlendirmişlerdir. Bu değerlendirmeler yoluyla elde edilen bilgiler, SPSS programı yardımıyla Wilcoxon işaretli sıralar testi ve Mann-whitney u testi uygulanarak karşılaştırılmıştır.

Araştırmanın Bulguları: Elde edilen istatistiksel verilere göre, deney grubunun aritmetik ortalamalarında anlamlı farklılıklar bulunmaktadır. Buradan hareketle, oluşturulan alıştırmaların öğrenci performansında başarıyı önemli ölçüde artırdığı belirlenmiştir. Bu araştırmada eserlerin icralarını iyileştirmek ve kolaylaştırmak amacıyla yazılan etütlerin, öğrencilerin ‘temiz ve doğru çalabilme’, ‘doğru ritm ile çalabilme’, ‘sağ el teknik davranışlarını gerçekleştirebilme’, ‘sol el teknik davranışları gerçekleştirebilme’, ‘müzikal çalabilme’, ‘akıcı çalabilme’ ve ‘belirtilen tempoda çalabilme’ becerilerinde anlamlı farklılık oluşturduğu bulunmuştur.

18 Burcu AVCI AKBEL / Eurasian Journal of Educational Research 75 (2018) 1-18

Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Bu çalışma kapsamında eserlerin icrasını kolaylaştırmaya yönelik olarak etütler oluşturulmuş ve öğrencilerin icralarında kayda değer bir farklılık tespit edilmiştir. Aynı şekilde öğretim hayatında Türk Musikisi eserlerinden hareketle etüt yazma yöntemini öğrencisine uygulayan öğretmen, farklı ders kaynaklarına ek olarak öğrencisine yönelik küçük ama işlevsel etütler üretebilecektir. Viyolonsel tekniğini öğretmeye yönelik metotlar ve etütler çok fazla sayıdadır. Bu sebeple bundan sonra yazılacak etütler, bu çalışmada da olduğu gibi eserlere özgü teknik, müzikal, üslup vb. açılardan yaşanan çalım zorluklarını kolaylaştırmaya dönük olmalıdır. Bunun yanı sıra, viyolonsel ve diğer enstrümanlarda yaşanan çalım zorlukların giderilmesine yönelik olarak farklı Türk Müziği türlerindeki eserler üzerine de çalışmalar yapılması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Türk Müziği, enstrümantal müzik, çello eğitimi, hazırlık alıştırmaları

A Review on Effectiveness of Cello Etudes Created for Longas and Syrtos

Öz

Purpose: This study has been performed with a view to find a solution to challenges experienced in cello performances of pieces in the forms of Longas and Syrtos within the category of instrumental Turkish Music — due to their inherent agility, technical difficulties, etc., to ensure that the pieces can be more precisely and easily played in technical and musical terms. Methods: Both descriptive and experimental methods are used in this study. As for the preparatory exercises, the etude writing model adapted from the Taba-Tyler model is used Longas and Syrtos, which will be examined in the scope of this study, were determined through interviews held with cello teachers at Turkish music conservatories in Turkey, whereas an experimental method was used for the second part of the study. In this study, a pretest-posttest control group model (N=8) was used. The data obtained upon the performance evaluation were compared by applying the Wilcoxon signed-rank test and the Mann–Whitney U test through the SPSS program. Findings: According to the statistical data obtained, significant differences were found in the arithmetic means of the experimental group, whereupon it was concluded that the preparatory exercises created according to this result are highly effective. Implications for Research and Practice: Within the scope of this study, etudes were created to facilitate the performance of the pieces, and a significant difference was observed in the performances of the students. Many other etudes can be written to overcome challenges in other genres and observe their effect on student success.

Anahtar Kelimeler

Turkish music, instrumental music, cello education, preparatory exercises

Kaynakça

• Arslanturk, Z. (1997). Sosyal bilimler icin arastirma metod ve teknikleri [Research methods and techniques for social sciences] (3rd ed.). İstanbul: Marmara Universitesi İlahiyat Fakultesi Yay.
• Bilgin, K. (2011). Necdet Yasar'in taksimlerinden hareketle tanbur etudleri [Tanbur etudes about Necdet Yasar's taksims] (Master’s thesis).
• Yildiz Teknik Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu, İstanbul. Retrieved March 19, 2018, from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Buyukozturk S., Buyukozturk, S., Kilic-Cakmak, E., Akgun, O. E., Karadeniz, S., & Demirel, F. (2016). Bilimsel arastirma yontemleri [Scientific Research Methods] (21st ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Ercan, N. (2008). Piyano egitiminde ilke ve yontemler [Principles and Methods in Piano Education]. Ankara: Sozkesen Matbaasi.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel arastirma yontemi [Scientific Research Method] (17th ed.). Ankara: Nobel Yayin Dagitim LTD. STİ.
• Kaya, E.E. & Gokbudak, Z.S. (2011). Viyolonsel egitiminde makamsal etut ve egzersizlerin kullanim durumuna iliskin bir arastirma [A study on the use of
• Burcu AVCI AKBEL / Eurasian Journal of Educational Research 75 (2018) 1-18 15 makam etudes and exercises in violoncello education]. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(4), 532-559.
• Lancaster, L. K. (1994). Analyzing flute pedagogy: a discussion with selected pedagogues (Doctoral dissertation). University of Missouri D.M.A. Conservatory of Music, Kansas City.
• Ozkan, İ.H. (2000). Turk Musikisi nazariyati ve usulleri kudum velveleleri [Turkish Music Theory and Principles] (6th ed.). İstanbul: Otuken Nesriyat A.S.
• Parasiz, G. (2007). Keman ogretiminde kullanilan Cagdas Turk Muzigi eserlerinin seslendirilmesine yonelik olarak olusturulan hazirlayici alistirmalarin etkililik ve islevsellik yonunden incelenmesi [Investigation of the preparatory exercises prepared for the performed of Contemporary Turkish Music pieces used in violin teaching in terms of effectiveness and functionality] (Doctoral dissertation). Gazi Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu, Ankara. Retrieved March 19, 2018, from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Turkel, L., & Sen, Y. (2016). Cagdas Turk Muzigi flut eserleri icrasinda makamsal flut egzersizlerinin kullanilabilirligi ve ogrenci gorusleri (Ataturk Universitesi ornegi), [The availability of maqamic flute exercises in performs of Contemporary Turkish Music flute pieces and students views (example of Ataturk University)]. İdil Dergisi, 5(23), 909-930, Doi: 10.7816.
• Ural, A., & Kilic, İ. (2011). Bilimsel arastirma sureci ve SPSS ile veri analizi [Scientific Research Process and Data Analysis with SPSS]. Ankara: Detay Yay.
• Yalcinkaya, B. (2010). Flut egitiminde Geleneksel Turk Muzigi eserlerinin seslendirilmesine yonelik olusturulan etut yazma modeli ve bu modelle bestelenen ozgun etutlerin ogrenci basarisi uzerine etkileri [Etud writing model for performing Traditional Turkish Music pieces in flute education and the effects of the original studies composed with this model on student success] (Yayimlanmamis Doktora Tezi). Gazi Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu, Ankara. Retrieved March 1, 2018, from: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Yalcinkaya, B. (2012). Calgi egitiminde etut yazma modeli, [Etude writing model in instrument education]. e-Journal of New World Sciences Academy (NWSA), 7(1), 21-34.