Secondary school reading habit scale: Validity and reliability study / Ortaokul kitap okuma alışkanlığı ölçeği: Geçerlik güvenirlik çalışması

Yıl 2015, Cilt: 11 Sayı: 2, 694 - 716, 17.04.2015

Mehmet Tok Barış Küçük Ömer Kırmacı

Öz

Okuma, zihinsel ve duyuşsal gelişime en çok katkısı olan temel dil becerisi olarak ifade edilmektedir. Bu nedenle okuma alışkanlığının, bireyler tarafından bir gereksinim olarak algılanıp ömür boyu düzenli olarak sürdürülmesi gerekmektedir.  Bu çalışmada ortaokul düzeyindeki öğrencilerin kitap okuma alışkanlıklarının belirlemesine yönelik bir ölçeğin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Taslak ölçek geliştirilme aşamasında, öğretmen adaylarının görüşlerine başvurulduktan ve kitap okuma alışknalığı ile ilgili alan yaızn incelendikten sonra öncül maddeler hazırlanmış ve pilot çalışma yapılarak uzmanların görüşlerine başvurulmuştur. 38 maddeden oluşan ve 5’li likert tipinde geliştirilen ölçek Çanakkale Merkezinde yer alan  beş farklı orta okulda  öğrenim gören 1002 öğrenciye  uygulanmıştır. Analizler sonucunda Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değerinin 0.90, Bartlett Test of Sphericity testi anlamlılık değeri ise 0.00 (p<0.05) bulunmuştur. Yapılan çalışma kapsamında geliştirilen Ortaokul Kitap Okuma Alışkanlığı Ölçeği’nin (OKOAÖ) yapı geçerliliğini belirlemek amacıyla açımlayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Faktör analizi sonucunda geliştirilen ölçeğin üç faktörlü (Kitapların Becerilere Yansıması, Kitapla Kurulan İlişki, Kitaplardan Hareketle Anlatıma Yönelme) bir yapıya sahip olduğu görülmüştür. Ölçeğin kendi içerisinde ne kadar tutarlı olduğunu tespit etmek amacıyla Cronbach’s Alpha değeri hesaplanmıştır. Yapılan analiz sonucunda ölçekteki 15 madde için Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayısı .86 olarak hesaplanmıştır. Güvenirlik katsayısnın .70 ve üzerinde olması ölçek güvenirliği için yeterli görülmektedir. Dolayısıyla bu durum geliştirilen “Ortaokul Kitap Okuma Alışkanlığı Ölçeği”nin güvenilir bir ölçek olduğunun göstergesidir.

Anahtar Kelimeler

Okuma alışkanlığı, okuma becerisi, okuma ölçeği, geçerlik ve güvenirlik

Kaynakça

• Aksoy, E. (2014). İlköğretim öğrencilerinin okuma alışkanlığına ilişkin veli öğretmen ve öğrenci görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akyol, H. (2013). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. (6. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Applegate, A. J. & Applegate, M. D. (2004). The Peter effect: Reading habits and attitudes of preservice teachers. The Reading Teacher, 57(6), 554-563.
• Arıcan, S. (2010) 100 Temel Eser Uygulamasının öğrencilerin okuma alışkanlıklarına etkileri konusunda öğretmen görüşleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arıcı, A. F. (2012). Okuma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Arıcı, A. F. (2009). Okumayı nasıl sevdiler? Üniversite öğrencileri ile mülakatlar, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 47-58.
• Arslan, Y., Çelik, Z. ve Çelik, E. (2009). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 113-124.
• Ateş, V. ve Şahin, S. (2014). Yüksek lisans öğrencilerinin okuma alışkanlıklarına bilgisayar ve internet teknolojilerinin etkileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD),15(2), 1-16.
• Aytaş, G. (2005). Okuma eğitimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 461-470.
• Balcı, A. (2013). Okuma ve anlama eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bamberger, R. (1990). Okuma alışkanlığını geliştirme (Çeviren: Bengü Çapar). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Baştuğ, M. ve Keskin, H. K. (2012). Okuma becerilerinin okuma ortamı açısından karşılaştırılması: Ekran mı kâğıt mı?. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 73-83.
• BBC Türkçe, (2014). E-kitap okumak uykuya ve sağlığa zararlı. 23.03.2015 tarihinde http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2014/12/141223_e_kitap_uykusuzluk?SThisFB&fb_ref=Default adresinden ulaşılmıştır.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. (18. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Çakıroğlu, O. ve Palancı, M. (2015). Reading attitude scale: The reliability and validity study/Okuma tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 12(1), 1143-1156.
• Chastain, K. (1988). Developing second-language skills theory and practice. Orlando: Harcourt Brace Jovanovich.
• Comrey, A. L. ve Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis. (2th Edition), New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers, Hillsdale.
• Creswell, J. W. (2013). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage Publications.
• Davarcı, N. (2013). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığı ile bilgisayar–internet kullanımı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Demirel, Ö. (1999). Türkçe öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dillon, A. (1992) Reading from paper versus screens: a critical review of the empirical literature. Ergonomics, 35(10), 1297-1326.
• Duffy, G. G. (2009). Explaining reading: A resource for teaching concepts, skills, and strategies. Guilford Press.
• Duffy, G. G. (1967). Developing the reading habit. The Reading Teacher, 21(3), 253-256.
• Duran, E. ve Alevli, O. (2014). Ekrandan okumanın sekizinci sınıf öğrencilerinde anlamaya etkisi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 2(1), 1-11.
• EARGED. (2007). Öğrencilerin okuma düzeyleri. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
• Gedizli, M. (2006). Okuyabilmek: Okuma eğitimine giriş. İstanbul: Marka Yayınları.
• Gömleksiz, M. N. (2004). Kitap okuma alışkanlığına ilişkin bir tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 185-195.
• Grabe, W. & Stoller, F. L. (2002). Teaching and Researching Reading. New York: Pearson Education.
• Gündüz, O. ve Şimşek, T. (2011). Uygulamalı okuma eğitimi el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Güneş, F. (2010). Öğrencilerde Ekran Okuma Ve Ekranik Düşünme/ThinkingBased On ScreenAndScreen Reading Of Students. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14).
• Güneş, F. (2009). Ekran okumada verimlilik. Kalkınmada Anahtar Verimlilik Gazetesi, Milli Prodüktivite Merkezi Aylık Yayın Organı, 248, 26-28.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Harris, A. J. & Sipay, E. R. (1990). How to increase reading ability, A guide to developmental and remedial methods. New York: Longman Group.
• Karatay, H. (2011). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Kurudayıoğlu, M. (2011). Zihinsel ve fiziksel bir süreç olarak okuma. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 15-29.
• Liu, Z. (2005). Reading behavior in the digital environment: Changes in reading behavior over the past ten years. Journal of Documentation, 61(6), 700-712.
• Maden, S. (2012). Ekran okuma türleri ve Türkçe öğretmeni adaylarının ekran okumaya yönelik görüşleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(3), 1-16.
• McClanahan, B., Williams, K., Kennedy, E. & Tate, S. (2012). A breakthrough for Josh: How use of an iPad facilitated reading improvement. TechTrends, 56(3), 20-28.
• Mccoy, D. & Others (1991). Surveys of independent reading: Pinpointing the problems, seeking the solutions. Paper presented at the Annual Meeting of theCollege Reading Association (Crystal City, VA, October 31-November 3, 1991).
• MEB. (2012). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Okuma Becerileri Dersi Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2011). Okuma kültürü ve etkili Dil Kullanımı: Şimdi Okuma Zamanı. Talim Terbiye Kurumu Başkanlığı 23.03.2015 tarihinde http://www.egitimyayincilari.org/pdf/1411.pdf adresinden erişilmiştir.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi 6. 7. ve 8. Sınıflar Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Mete, G. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı üzerine bir araştırma (Malatya ili örneği). Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 43-66.
• Odabaş, H., Odabaş, Y., ve Polat, C. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara Üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431-465.
• ODTÜ Geliştirme Vakfı Okulları, (2011). Kitap Okuma Projesi. 23.03.2015 tarihinde http://www.odtugvo.k12.tr/kayseri/projelerimiz/kitap-okuma-projesi.aspx adresinden erişilmiştir.
• Okur, A. (2007). Serbest okuma etkinliğinin sözcük hazinesi ve kavram gelişimine etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özbay, M. ve Bahar, M. A. (2012). İleri okur ve üstbiliş eğitimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi (TEKE). 1(1), 158-177.
• Özbay, M., Bağcı, H., ve Uyar, Y. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 117-136.
• Özbay M. (2006). Okuma eğitiminde çevre faktörü. Eurasian Journal of Educational Research, 24, 161-170.
• Özdemir, E. (1991). Okuma ve metin inceleme. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Pullant, J. (2001). SPSS survival manual: A step-by-step guide to data analysis using SPSS for Windows. Philadelphia, PA: Open University Press
• Scherer, R. F., Wiebe F. A., Luther, D. C. & Adams J. S. (1988). Dimensionality of coping: Factor stability using the ways of coping questionnaire. Psychological Reports, 62(3), 763-770.
• Sever, S. (2012). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları
• Sheldrick-Ross, C., McCechnie, L. & Rothbauer, P. M., (2005). Reading matters: What the research reveals about reading, libraries and community. Oxford: Libraries Unlimited.
• Smith, H. & Dechant, G. (1961). Psychology in teaching reading. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G., (2014). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2011). Türkiye Okuma Kültürü Haritası, http://www.kygm.gov.tr/Eklenti/55,yonetici-ozetipdf.pdf?0 adresinden 17.02.2014 tarihinde erişilmiştir.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ülper, H. (2011). Öğrenci açısından okumaya güdüleyici etmenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 11, 941-960.
• Wigfield, A., & Guthrie, J. T. (1997). Relations of children’s motivation for reading to the amount and breadth of their reading. Journal of Educational Psychology, 89, 420–432.
• Yaman, H. ve Dağtaş, A. (2013). Ekrandan Okumanın Okumaya Yönelik Tutuma Etkisi/Impact of Screen Reading Towards Attitudes of Reading. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 314-333.
• Yıldız, M., ve Akyol, H. (2011). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 793-815.
• Yılmaz, B. (1995). Okuma sosyolojisi: Ankara’da oturanların okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 9(3), 325-336.
• Yılmaz, B., Köse, E. ve Korkut, Ş. (2009). Hacettepe Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 23(1), 22-51.