A General Analysis of the Works of Muhammad b. Karrâm and His Followers

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 1, 112 - 146, 30.06.2019

Abdylkader Durguti

https://doi.org/10.18403/emakalat.562282

Cited By: 4

Öz

The primary written sources of the Karramiyya have not been reached today.
On the other hand, we can find limited information related to the content in
some of the works of Muhammed b. Karrâm's, known only as names. In this study,
we tried to create a framework about his works by combining scattered
information in his bibliography and the makâlât. As in other sects, the members
of the Karramiyya sect wrote many works on various subjects in order to defend
their ideas. However, the literature of this sect was ignored because of the
declaration of the Karramiyya as a marginal sect and the absence of sectarian
followers. Thus, the purpose of this study is to give information about
Muhammad b. Karrâm's works and is to introduce the sources of the Karrami sect.

Anahtar Kelimeler

Muhammad b. Karrâm, Karrâmiyya, İbn Haysam, Makhul en-Nesefi, Sect, Literature, Literature

Muhammed B. Kerrâm ve Taraftarlarına Ait Eserlerin Genel Bir Tahlili

Öz

Kerrâmiyye mezhebinin birinci el yazılı kaynakları günümüze ulaşmamıştır.
Buna karşın Muhammed b. Kerrâm’ın sadece isim olarak bildiğimiz bazı
eserlerinde ise içerikle alakalı sınırlı bilgiler vardır. Bu çalışmada,
Muhammed b. Kerrâm hakkında tabakât ve makâlât eserlerindeki kırıntı kabilinden
dağınık bilgileri bir araya getirip eserleri hakkında bir çerçeve oluşturmaya
çalıştık. Kerrâmiyye mezhebi mensupları diğer mezheplerde olduğu gibi kendi
fikirlerini savunmak amacıyla çeşitli konularda pek çok eser yazmışlardır.
Ancak tarih boyunca muhalifler tarafından Kerrâmiyye mezhebinin marjinal bir mezhep ilan edilmesi onlar
tarafından ortaya konulan literatürün tarihin arka planına itilmesine neden
olmuştur. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, Muhammed b. Kerrâm’ın
eserleri hakkında ayrıntılı bilgi vermek ve Kerrâmiyye mezhebinin kaynaklarını
tanıtmaktır.

Anahtar Kelimeler

Muhammed b. Kerrâm, Kerrâmiyye, İbn Heysam, Mekhûl en-Nesefî, Mezhep, Literatür

Kaynakça

• Acar, Hasan. Ebû Mûtî‘ Mekhûl en-Nesefî’nin ‘Kitabu’r-Red ale’l-Ehvâ ve’l- Bida’ İsimli Eserinde Mezhepleri Tasnifi ve Mürcii Makâlât Geleneği İçindeki Yeri. Yüksek Lisans, Ankara Üniversitesi, 2003.
• Asâkîr, Ebü’l-Kâsım Sikatüddin Ali b Hasan b Hibetullah İbn. Târîhu Medîneti Dımaşk. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1995.
• Aydın, Salih. Bir Ehl-i Sünnet Okulu Kerrâmiyye: Kerramiye’nin Kelam Teorisi, İman Anlayışı ve Din Politikası. Doktora, Viyana Üniversitesi, 2010.
• Bağdâdî, Ebu Mansur Abdülkahir el-. Mezhepler Arasındaki Farklar. Trc. Ethem Ruhi Fığlalı. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2007.
• Bağdâdî, Ebu Mansur Abdülkahir el-. Usûlu’d-Dîn. Thk. Ahmed Şemsuddîn. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2002.
• Brosworth, Edmund. “The Rise of the Karramiyah in Khorasan”. The Muslim World 50/1 (1960).
• Bulliet, Richard W. The patricians of Nishapur: a study in medieval Islamic social history. Cambridge: Mass, 1972.
• Bulut, Ali. “Arthur Jeffery’nin yayınladığı ‘Kitâbu’l-Mebânî’nin Müellifi Üzerine Bir Değerlendirme”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/15 (2005): 181-198.
• Çift, Salih. “İlk Dönem Tasavvuf Klasikleri Tarafından İhmal Edilen Bir Zühd Hareketi: Kerrâmiyye”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (01 Haziran 2008): 439-462.
• Çift, Salih. Tasavvufta Sevgi ve Ümit Yolu: Yahyâ b. Muâz er-Râzî Hayatı Fikirleri ve Duaları. Bursa: Sır Yayıncılık, 2011.
• Çite, Nuriye. Ebû Mûtî‘ en-Nesefî’nin ‘Kitabu’r-Red ale’l-Ehvâ ve’l-Bida’ Adlı Eserinde Geçen Hadislerin Tahric ve Değerlendirmesi. Yüksek Lisans, Selçuk Üniversitesi, 2007.
• D. S., Margoliouth. “Kerrâmiyye”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1977.
• Enderâbî, Ahmed b. Ebî Ömer el-. el-İzâh fi’l-Kirâ’ât. Thk. Mina Adnan Ganiy. Tikrit: Shamile, 2002.
• Erdem, Erol. Kerrâmiyye Mezhebî ve İtikadî Görüşleri. Yüksek Lisans, Ankara Üniversitesi, 1994.
• Ess, Josef van. Ungenützte Texte zur Karrāmīya: eine Materialsammlung: vorgelegt am 30. Juni 1979. Heidelberg: C. Winter, Universitätsverlag, 1980.
• İsferâyînî, Ebü’l-Muzaffer İmâdüddîn Şehfûr b. Tâhîr b. Muhammed el-İsfahânî el-. et-Tabsîr fi’d-Dîn ve Temyîzu’l-Firkati’n-Nâciyeti ani’l-Firaki’l-Hâlikîn. Thk. Muhammed Zâhid Kevserî. Kahire: Mektebet’ü-l Ezheriye li’t-Turas, tsz.
• Karadaş, Cafer. “Kerrâmiye ve İtikâdı”. KADER Kelam Araştırmaları Dergisi 5/2 (25 Ocak 2009): 0-62. https://doi.org/10.18317/kader.21313.
• Keyanî, Muhsin. Hankahlar Tarihi. Trc. Süleyman Gökbulut - Ali Ertuğrul. Büyüyenay, 2013.
• Kutlu, Sönmez. Kerrâmiyye Mezhebi: Tarihçesi, Fikirleri, Edebiyatı ve İslam Düşüncesine Katkıları. 10 Aralık 2015 http://www.sonmezkutlu.net/? pnum=81&pt=+Kerr%C3%A2miyye+Mezhebi, t.y.
• Kutlu, Sönmez. Tarihsel Din Söylemleri Üzerine Zihniyet Çözümlemeleri. Ankara: OTTO, 2012.
• Kutlu, Sönmez. Türklerin İslamlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
• Lewinstein, Keith. “Doğu Hanefî Fırak Geleneği Üzerine Mülahazalar”. Trc. Sönmez Kutlu, Muzaffer Tan. İmam Mâturîdî ve Mâturîdîlik. Haz. Sönmez Kutlu. Ankara: Kitâbiyât, 2010.
• Makdisî, Şemsüddîn Ebû Abdullah Muhammed b Ahmed b. Ebî Bekr el-Beşnnâ eş-Şâmî el-Beşşârî. Ahsenü’t-Tekâsîm fî Ma’rifeti’l-Ekâlîm. Thk. J. Geoje. Leiden: E.J. Brill, 1906.
• Makrîzî, Ebû Muhammed (Ebü’l-Abbas) Takiyyüddin Ahmed b. Ali b. Abdilkadir b. Muhammed el-. el-Mevâ’iz ve’l-İ’tibâr bi-(fî) Zikri’l-Hıtat ve’l-Âsâr. Erişim 27 Haziran 2017 http://www.alwaraq.net/Core/SearchServlet/searchone? docid=45&searchtext=2KfYqNmGINmD2LHZkdin2YU=&option=1&offset=1&WordForm=1&exactpage=1091&totalpages=1&AllOffset=1, t.y.
• Massignon, Louis. İslam Tasavvufu / Doğuş Devrinde. Trc. Mehmed Ali Ayni. Ataç Yayınları, 2006.
• Muhtâr, Süheyr Muhammed. et-Tecsim ‘inde’l-Müslimîn: “Mezhebü’l-Kerrâmiyye”. İskenderiye: Şeriketü’l-İskenderiyye, 1971.
• (Müellif belli değil.). Mukaddimetân fi Ulûmi’l-Kur’an ve Hümâ Mukaddimetu Kitabi’l-Mebâni(fi Nazmi’l-Meânî) ve Mukaddimetü İbn Atiyye (fi Ulûmi’l-Kur’an). Thk. Arthur Jeffery. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1954.
• Nesefî, Ebû Mûtî‘ Mekhûl b. Fadl en-. Kitâbu’r-Red ‘alâ Ehli’l-Bida‘ ve’l-Ehvâi’d-Dâlle. Thk. Seyid Bahcıvan. İstanbul: Hikmet, 2013.
• Nesefî, Ebû Mûtî‘ Mekhûl b. Fadl en-. Kitâbu’r-Red ‘alâ Ehli’l-Bida‘ ve’l-Ehvâi’d-Dâlle el-Mudille. Thk. Marie Bernand. Annales Islamologiqes, 1980.
• Nesefî, Ebü’l-Mu‘în Meymûn b. Muhammed en-. Tabsiratü’l-Edille fî Usûli’d-Dîn. Thk. Hüseyin Atay - Şaban Ali Düzgün. Ankara: Diyanet İsleri Başkanlığı, 1993.
• Nesefî, Ebü’l-Mu‘în Meymûn b. Muhammed en-. Tevhidin Esasları. Trc. Hülya Alper. İz Yayıncılık, 2007.
• Neşşar, Ali Sami en-. İslam’da Felsefi Düşüncenin Doğuşu. Trc. Osman Tunç. İstanbul: İnsan Yayınları, 1999.
• Rudolph, Ulrich. Mâturîdî. Trc. Özcan Taşcı. Litera Yayıncılık, 2016.
• Sarıkaya, Mehmet Saffet. “Erken Dönem Hanefî Geleneğinde Bir Zâhid: Ebû Mutî Mekhûl en-Nesefî (318/930) ve Kitâbu’l-Lü’lü’iyyât’ı”. IV. Uluslararası Şeyh Şa’bân-ı Velî Sempozyumu -Hanefîlik-Mâturîdîlik-. Ed. Cengiz Çuhadar - Mustafa Aykaç - Yusuf Koçak. 1: 469-484. 2017.
• Sarîfînî, Takiyuddin Ebû İshak İbrahim b. Muhammed es-. el-Müntehâb min Kitâbi’s-Siyâk li Târîh-i Nîsâbûr. Thk. Muhammed Ahmed Abdülaziz. Beyrut: Daru’l-İlmiyye, 1989.
• Sem’ânî, Abdülkerim b. Muhammed b. Mansûr et-Temîmî. el-Ensâb. Thk. Abdullah Ömer el-Bârûdî. Beyrut: Dârü’l-Cenân, t.y.
• Semerkandî, Ebû Hafs Ömer b Hasan es-. Ravnâkü’l-Mecâlis. Mekke: el-Matbaatü’l-Miriyyeti’l-Kaine, 1305.
• Semerkandî, Ebû Kâsım İshak b. Muhammed Hakîm es-. es-Sevâdü’l-A’zam. Trc. Talha Alp. İstanbul: Yasin, 2007.
• Suğdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Muhammed es-. en-Nutef fi’l-Fetâvâ. Thk. Salâhuddîn en-Nâhî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1984.
• Sürmeli, Zeynep Alimoğlu. Ehl-i Sünnet’in Kerrâmiyye Eleştirisi. Kayseri: Kimlik, 2018.
• Şankîtî, Sâlim Muhammed Mahmûd Ahmed eş-. Kitâb el-Mebânî Lem Yeud Mechûl el-Mellif. Shamile, t.y.
• Şehristânî, Ebû’l-Feth Muhammed b. Abdülkerîm. el-Milel ve’n-Nihal. Thk. Muhammed Abdulkâdir el-Fâdilî. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 2008.
• Trimingham, J. Spencer. The Sufi Orders in Islam. London: Oxford At The Clarendon Press, 1971.
• Üzüm, İlyas. “Nesefî, Mekhûl b. Fazl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32: 570-571. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Yörükân, Yusuf Ziya. Ebu’l-Feth Şehristani: “Milel ve Nihal” Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme ev Mezheplerin Tetkikinde Usul. Haz. Murat, Memiş. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı, 2002.
• Zysow, Aron. “Two Unrecognized Karrāmī Texts”. Journal of the American Oriental Society 108/4 (1988): 577-587. https://doi.org/10.2307/603146.