TÜRKİYE’DE AVUKATLIĞIN TARİHİ VE İLK KURULAN BAROLAR HAKKINDA

Year 2023, Issue: 71, 503 - 526, 20.11.2023

Tugay Aydın

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391708

Abstract

Türkiye’ye Avrupa’dan gelerek yerleşmiş bir meslek olan avukatlık mesleği, İslam Hukukunda veya klasik Osmanlı hukuk sisteminde karşılığı olmayan bir meslektir. Türkiye’de, savunma mesleğini yapanlara ilişkin ilk yasal düzenleme 1876’da yapılmış olmakla birlikte 19. yüzyılda varlığı bilinen iki baro Konstantinopolis Barosu (Barreau de Constantinople) ve 1878’de kurulan Osmanlı (İstanbul) Barosu’dur. Taşradaki avukat yoğunluğuna rağmen 30 yıl boyunca İstanbul dışında bir baro kurulmamıştır. Osmanlı Barosu’nun kuruluşunu 1908’de İzmir Barosu, 1909’da Hüdâvendigâr (Bursa) Barosu, 1912’de Konya Barosu takip etmiştir. Bugün Türkiye sınırları dışında kalan Halep Barosu ve Bağdat Barosu da Osmanlı döneminde kurulmuş barolardır. Türkiye’deki eski baroların birçoğunun kuruluş tarihi hatalıdır. Bu duruma, 1934’te kurulduğu kabul edilen fakat 1924-1927 arasında kurulmuş olan Eskişehir Barosu örnek verilebilir. Eskişehir Barosu’nun ilk başkanı Osman Cudi Bey’dir. Türk barolarının tarihinin yazılabilmesi için Adalet Bakanlığı’nın ve eski baroların tarihsel arşivleri, birinci derecede öneme sahiptir. Bu belgelerin bir araya toplanarak erişime açılması Türk Hukuk Tarihi için büyük bir hizmet olacaktır.

Keywords

İstanbul Barosu, Eskişehir Barosu, Türk Hukuk Tarihi, avukatlık tarihi.

References

• Amiable L, Une Loge Maçonnique d’Avant 1789, Paris, 1897.
• Aydın T, “Barreau De Constantinople Reisi Georges Furlani’nin Kanun-ı Esasi’ye ve Osmanlı Hukukuna Dair Konuşması (La Constitution Ottomane, 1877)”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 33, 2022 (Bahar).
• Aydın T, “İstanbul Barosu’nun İlk Genel Kurul Toplantısı, İlk Levhası ve Kostaki Sardenski’nin Nutku”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 30, 2020 (Güz).
• Aydın T, “XIX. Yüzyılın Son Çeyreğinde Osmanlı Avukatları (Kitapçı Arakel Efendi’nin Münşeât-ı Hukuk’a Eklediği Vükelâ-yı Deâvi Cetvelleri 1885-1892)”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 35, 2023 (Bahar).
• Birinci A, “Lutfi Fikri”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003) 27/233.
• Bursa Barosu Levhası 1963-1964, Taşman Matbaası, Bursa, 1964.
• Çelik A G, Tarihte Savunma ve Meslek Kuralları, Denizli, 1999 s. 38. Ali Haydar Özkent, Avukatın Kitabı, İstanbul, Arkadaş Basımevi, 1940.
• Dava Vekilleri Cemiyeti Nizamnâme-i Dâhilîsidir, İstanbul, La Türkiye Matbaası, 1297.
• Düstur, 1. Tertip, Cilt 4.
• Furlani M G, La Constitution Ottomane du 11/23 Décembre 1876 - Discours Prononcé le 2 Février 1877 Dans la Séance de L’Assemblée Générale du Barreau de Constantinople, Constantinople, 1877, Typographie et Lithographie Centrales.
• Özkent A H, Avukatın Kitabı, İstanbul, Arkadaş Basımevi, 1940.
• Halep Dava Vekilleri Cemiyeti Nizamnâme-i Dâhilîsi, Halep, Et-Takaddüm Matbaası, 1329.
• İstanbul Barosu Mecmuası, Sene 1, Sayı 7, Temmuz 1927.
• İzmir Barosu Avukatlar 1957-1958 Levhası, Gutenberg Matbaası, İzmir, 1958.
• İzmir Barosu Levhası, Meşher Basımevi, İzmir, 1939.
• Kuntman O, “Türkiye’de Avukatlık Mesleğinin, İstanbul Barosu’nun Tarihçesi ve Yabancıların Kurduğu Baro”, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt 62, S. 4-5-6, 1988.
• Mizânü’l-Hukuk, Sene 2, Numara 2, 26 Zilhicce 1327/26 Kanunuevvel 1325 [8 Ocak 1910].
• Muhâmât Mecmuası, Numara 72-28, 1 Şubat 1320 (1924).
• Redhouse J W, Turkish and English Lexicon, 1890, İstanbul. Tıpkıbasım, Çağrı Yayınları, 4. baskı, İstanbul 2011.
• Règlement Intérieur du Barreau Ottoman, Constantinople, Typhographie et Lithographie du Journal La Turquie, 1881.
• Status de La Société du Barreau de Constantinople, Constantinople, 1876.
• Türkiyede Savunma Mesleğinin Gelişimi, Birinci Cilt, TBB Yayınları, İstanbul 1872.
• Uz, M A, Konya Hukuk ve Baro Tarihçesi, Konya, Konya Barosu Yayınları, 2006.