ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ ENVANTERİNDE KAYITLI BULUNAN İLHANLI HÜKÜMDARI EBÛ SAİD BAHADIR HAN DÖNEMİNE AİT BİR GRUP SİKKE

Year 2023, Volume: 8 Issue: 15, 132 - 150, 28.12.2023

Yusuf Çetin Fatih Mehmed Atalay

https://doi.org/10.48122/amisos.1371921

Abstract

Öz

1243 Kösedağ Savaşı sonrası tüm Anadolu Selçuklu toprakları ile birlikte Moğol valilerince yönetilen Erzurum 1256 yılında Azerbaycan merkezli İlhanlı Devleti’nin kurulması ile İlhanlı hâkimiyetine girmiştir. Stratejik konumundan dolayı tarih boyunca askeri ve ticari açıdan ön plana çıkmış olan Erzurum şehri İlhanlılar döneminde askeri, ilmi ve ticari alanlarda büyük bir gelişme göstermiştir.
Sikke bütün devletlerde olduğu gibi İlhanlılarda da bağımsızlığın ve egemenliğin sembolü olarak kabul edilmiş, her hükümdar başa geçtiğinde adına sikke bastırmıştır. Erzurum’da adına ilk sikke bastıran İlhanlı hükümdarı Gazan Han olmuş, son hükümdar Ebû Said Bahadır Han (1316-1335) da 1316 yılında tahta çıktığında Erzurum’da adına hutbe okutup sikke bastırmıştır. Döneminde en çok sikke basımı yapılan Ebû Said Bahadır Han dönemi sikkeleri genellikle gümüş malzemeden imal edilmiş olup yazının daha çok ön planda olduğu, bitkisel, geometrik bezemelerin yanı sıra inci dizileri ve düz çizgilerden oluşan çerçevelerin görüldüğü bir kompozisyon düzenlemesine sahiptir.
Bu çalışmada Erzurum Arkeoloji Müzesi’nde çok sayıda örneği bulunan İlhanlı hükümdarı Ebû Said Bahadır Han dönemine ait sikkeler içerisinden on adet sikkeden oluşan tipolojik bir grup seçilmiştir. Bu sikkelerin malzeme ve teknik özellikleri ile üzerlerinde bulunan yazı ve bezemeler detaylı bir şekilde incelenerek İslami dönem sikkeleri içerisindeki yerleri ve önemleri karşılaştırma örnekleri ışığında değerlendirilerek ortaya konulmuştur.

Keywords

İlhanlı,, Ebu Said Bahadır Han,, Erzurum,, Sikke

References

• Akkaya, N. 2011, Mardin Müzesi’ndeki İslami Dönem Sikkelerinden Örnekler, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya.
• Akkaya, N. 2012, “Konya Müzesi’nde Bulunan Osmanlı Klasik Dönemi Sikkelerinden Örnekler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5/12, 391-403.
• Artuk, İ. C. 1971, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Teşhirdeki İslâmî Sikkeler Kataloğu, I, 33. İstanbul.