Yeşilköy’de Kentsel Kültürel Bellek ve Miras Koruma İlişkisi

Year 2024, Volume: 5 Issue: 1, 25 - 48, 31.01.2024

Kübra Turangil Alidost Ertuğrul

https://doi.org/10.61807/babdergisi.1291577

Abstract

Kent hafızası bağlamında kültürel bellek olgusu, kültürel miras koruma çalışmalarının tamamlayıcı unsurudur. Tarihî bir alana kendine özgü çehreyi kazandıran yapılar, anıtlar, meydanlar, sokaklar, yollar olduğu gibi; o yere ait dokular, renkler, hatıralar, sözlü anlatılar, geleneksel ve törensel tekrarlardan oluşan tinsel unsurlardır. Kültürel bellekte yer eden bu tamamlayıcı unsurlar, kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirliğine yönelik çalışmalarla ayrı düşünülmemelidir.
Bu çalışma Yeşilköy’de kültürel bellek ve kültürel miras koruma ilişkisine dair somut veriler ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda Yeşilköy semtinin, 19. yüzyıl ortalarından bugüne dek şahit olduğu tarihî olaylar, sosyo-kültürel yapısı, tarihî çevresinin oluşumu, günümüzdeki mevcut hâli irdelenmiştir. Gerçekleştirilen saha çalışmaları ile Yeşilköy’de yerin ruhu, topoğrafya, doğal peyzaj, kentsel sit ve tarihî çevreyi kapsayacak şekilde kültürel belleğin izleri sürülmüştür. Çalışma Yeşilköylülerle gerçekleştirilen sözlü tarih mülakatlarından elde edilen verilerle desteklenmiştir. Bununla beraber Yeşilköy’de hafıza mekânları, insanî ilişkiler, geleneksel ve gündelik ritüellere dayalı sözlü tarih anlatılarının; edebiyatta ve anılarda, Türk sinemasında yer alan Yeşilköy imgesiyle örtüştüğü görülmüştür. Kültürel çeşitliliği, demografik yapısı, tarihî silüeti günden güne değişen Yeşilköy’de kent hafızası bağlamında kültürel belleğin kayıt altına alınması hedeflenmiştir.

Keywords

Yeşilköy, kent hafızası, kültürel bellek, kültürel miras koruma, hafıza mekanları

The Relationship Between Urban Cultural Memory and Heritage Conservation in Yeşilköy

Abstract

Cultural memory is a phenomena that complements study of cultural heritage conservation in the context of urban memory. A historical area's distinctive features include not only its buildings, monuments, squares, streets, and roads, but also its textures, colors, verbal tales, recollections, and spiritual components made up of repeated conventional and ceremonial actions. Studies for the preservation and sustainability of cultural heritage should not be considered separately from complementary aspects that exist in the cultural memory.
The purpose of this study is to provide specific information about Yeşilköy's cultural memory and cultural heritage conservation activities. In this regard, the socio-cultural structure, historical environment formation, and contemporary situation of the Yeşilköy district have been researched from the middle of the 19th century to the present. The traces of cultural memory have been tried to be revealed by conducting field research, including the topography, natural landscape, urban areas and historical contexts that make up the spirit of the place. The research was supported by the information obtained from the oral history interviews with Yeşilköy residents. In addition, it is seen that the images of Yeşilköy shown in Turkish literature, memories and Turkish cinema overlap with oral history narratives expressed through human relations, traditional and daily rituals, and memory spaces in Yeşilköy. It is aimed to register of cultural memory in the context of urban memory in Yeşilköy, where in cultural diversity, demographic structure, the historical silhouette is changed day by day.

Keywords

Yeşilköy, urban memory, cultural memory, cultural heritage conservation, places of memory

References

• BAŞGELEN, N., 2008. Tarihte Yeşilköy. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• BOYSAN, A., 2010. İstanbul’un kuytu köşeleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• CIAM, 1931. The Athens Charter for the Restoration of Historic Monuments, Athens. First International Congress of Architects and Technicians of Historic Monuments.
• ÇELEBİ, E., tb. Evliya Çelebi tam metin Seyahatnâme C: 1-2. İstanbu: Üçdal Neşriyat.
• DABAĞYAN L. P., 2006. Zaman tünelinde Şehr-i İstanbul’un seyir defteri. İstanbul: Karadağ Yayınları.
• ICOMOS, 2008. Québec Declaration on the Preservation of the Spirit of Place, Québec.
• İMRE, İ., ve İMRE, S., 2009. İki kardeşin Yeşilköy anıları. İstanbul: Karakter Color A.Ş.
• KARAY R. H., 2011. Bir ömür boyunca. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• KOÇU. R. E., 1981. Osmanlı padişahları, ikinci Sultan Abdülhamid. İstanbul: Ana Yayınevi.
• ÖZGÜÇ. A., 2005. Türlerle Türk sineması dönemler, modalar, tiplemeler. İstanbul: Dünya Kitapları.
• TUĞLACI. P., 1993. Dadyan Ailesi’nin Osmanlı toplum ekonomi ve siyaset hayatındaki rolü. İstanbul: Pars Yayın Ltd. Şti.
• TUNA. T., 2006. Deniz feneri’nin ışığında Yeşilköy: Ayastefanos. İstanbul: Karakter Color Matbaası.
• UŞAKLIGİL. H. Z., 2008. Kırk yıl. İstanbul: Özgür Yayınları.
• KOÇU. R. E., 1960. İstanbul Ansiklopedisi, İçinde: GÖNÇ. R. H., ed. Ayastefanos. İstanbul: Reşad Ekrem Koçu ve Mehmet Akif Akbay. İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kolektif Şirketi. c. 3. s.1489-1502.
• KRAMERS. J. H., 1970. İslam Ansiklopedisi, İçinde: Ayastefanos. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. c. 2. s. 55-56.
• MARGULIES. R., 1994. Ayastefanos’taki Rus kilise abidesi’nin yıkılışı. Toplumsal Tarih Aylık Dergi. 1 (1), s. 40-42.
• YILMAZ. L., 2017. Anna Komnena’nın Alexiad’ında İstanbul surdışı yerleşmeleri. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Dergisi. 2 (10), s. 295-313.
• YUSUFOĞLU N.T., ve PİLEHVARİAN N. K., 2017. Beşiktaş Tayyare Fabrikası (1936-1943). Megaron. 12 (2), s. 249-262.
• Koruma Kurulları, 2017. İstanbul 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Kararı. 19.01.2017/234/ İstanbul. Yeşilköy Köyiçi Kentsel Sit Alanı ve Tescilli Yapıların Sayısallaştırması. [çevrimiçi]. Erişim adresi: http://www.korumakurullari.gov.tr/Eklenti/50007,istanbul---bakirkoy---yesilkoy-mahallesi-kentsel-sit-al-.pdf?0/ [Erişim tarihi 21 Şubat 2021].
• Türkiye İstatistik Kurumu, 2020. [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.tuik.gov.tr › duyuru ›/ [Erişim tarihi 16 Ekim 2021].
• Pallasmaa, J., 2008. çev: Külekçi., Sinema ve Mimarlık. Kaynak: Calgary Üniversitesi [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://v3.arkitera.com/g143-sinema-ve-mimarlik.html?year=&aID=2624 / [Erişim tarihi 17 Ağustos 2021].
• Yırtık Niyazi filmi, 1971. Köy İçi. [çevrimiçi]. Erişim adresi: www.youtube.com/watch?v=ZQScUfW0F50 / [Erişim tarihi 24 Ağustos 2021].
• Süt kardeşler filmi, 1976. [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=KRy20M7uQM4/ [Erişim tarihi 08 Ağustos 2021].
• Güncel Yeşilköy haritasında hafıza mekânlarının konumu. [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://yandex.com.tr/harita/106119/bakirkoy/geo/yesilkoy_istanbul_cad_/2395069057/?ll=28.827260%2C40.957333&z=14/ [Erişim tarihi 09 Ekim 2021].
• DENKTAŞ E., 2011. Ayastefanos Rus Anıtı (1898-1914). Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi.
• DOYDUK, H. S., 2010. Nesne Merkezli Koruma Yaklaşımına Tamamlayıcı Bir Olgu Olarak Kentsel Arkeolojik Yığılma. Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi.
• ANONİM, tb. Gare de San-Stefano. Constantinople, Aya Stafanos İstasyonu. [fotoğraf] Atatürk Kitaplığı Arşivi, İstanbul.
• BEY, N. tb. Yeşilköy haritası. [fotoğraf] Atatürk Kitaplığı Arşivi, İstanbul.
• GÜRFIRAT, B. tb. Ayastefanos Rus anıtı. [fotoğraf] Kişisel Arşiv, İstanbul.
• GÜRFIRAT, B. tb. Yeşilköy’de İstasyon Caddesi. [fotoğraf] Kişisel Arşiv, İstanbul.
• GÜRFIRAT, B. tb. Yeşilköy kıyı şeridi. [fotoğraf] Kişisel Arşiv, İstanbul.
• KORLU, O. 1976. Kader Bağlayınca filmi, Hasan’ın Kahvesi. [fotoğraf] Kişisel Arşiv, Filmlerde ve Sanatta İstanbul Facebook Grubu.
• TAŞ, V. 1976. Süt Kardeşler filmi. [fotoğraf] Türk Sineması Araştırmaları Arşivi, BİSAV, İstanbul.