Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Matematik Okuryazarlığı Öz-Yeterlilikleri ile Matematik Öğretimine Yönelik Öz-Yeterlilik İnançları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2023, Volume: 7 Issue: 2, 76 - 97, 29.12.2023

Fahretdin Hasan Adagideli Hilal Yılmaz Tülin Gümüştekin Ertugay

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlikleri ile matematik öğretimine yönelik öz-yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Ayrıca, çalışmada bu iki değişkenin öğretmen adaylarının çeşitli demografik özelliklerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmaya okul öncesi öğretmenliği bölümünde okuyan 91 okul öncesi öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmada demografik bilgi formu, Matematik Okuryazarlığı Öz-yeterlik Ölçeği ve Matematik Öğretimine Yönelik Öz-yeterlilik İnançları Ölçeği kullanılmıştır. Okul öncesi öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlikleri ile matematik öğretimine yönelik öz-yeterlikleri arasında yüksek düzeyde, anlamlı pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Okul öncesi öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterliklerinin sınıf düzeyine göre anlamlı şekilde farklılaştığı; mezun oldukları lise alan türüne ve lisans öğreniminde matematik öğretimine yönelik ders alıp almamalarına göre ise anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Okul öncesi öğretmen adaylarının matematik öğretimine yönelik öz-yeterliklerinin mezun oldukları lise alan türüne göre anlamlı şekilde farklılaştığı; sınıf düzeyine, mezun oldukları liseye ve lisans öğreniminde matematik öğretimine yönelik ders alıp almamalarına göre ise anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı tespit edilmiştir.

Keywords

Matematik Okuryazarlığı Öz-Yeterliği, Matematik Öğretimine Yönelik Öz-Yeterlilik İnancı, Okul Öncesi Öğretmen Adayları

Investigation of the Relationship Between Preservice Pre-School Teachers' Mathematical Literacy Self-Efficacy and Self-Efficacy Beliefs for Teaching Mathematics

Abstract

The aim of this study is to examine the views of preschool teachers working in preschool education institutions on natural and waste materials. For this purpose, descriptive survey model which is one of the qualitative research methods is used. The study group consisted of 30 preschool teachers working in pre-school education institutions in the 2017-2018 academic year. In this study, “Interview Form about Natural and Residual Materials” which was created by the researchers was used as data collection tool. The interviews were written by the researchers. The collected data were grouped, organized and interpreted by descriptive analysis method. At the end of the research, the teachers defined the material concept as all kinds of materials/tools/equipments, that they should be reliable for the use of a material in pre-school education, that they stated that everything is not used as natural and residual materials; it was concluded that parents liked the material they developed and material. This research can be carried out by taking the opinions of the administrators on the use of natural and residual materials. The aim of this study was to examine the relationship between preservice pre-school teachers’ mathematics literacy self-efficacy and self-efficacy regarding mathematics teaching. Besides, it aimed to investigate whether these variables differ according to their various demographic characteristics. It was mainly a correlational study. Participants consisted of 91 preservice pre-school teachers enrolled in the pre-school department in Istanbul. The data were collected with a demographic information questionnaire, Mathematics Literacy Self-Efficacy Scale and Self-Efficacy Beliefs Regarding Mathematics Teaching Scale. A high level, significant positive relationship was found between preservice pre-school teachers’ mathematics literacy self-efficacy and self-efficacy regarding mathematics teaching. Moreover, there was a significant difference in preservice teachers’ mathematics literacy self-efficacy according to their grade.

Keywords

Mathematics literacy, Self-efficacy belief in mathematics teaching, Preservice pre-school teachers

References

• Adagideli, F. H. ve Güner, P. (2017). Oyun ve matematik. A. Önder ve H. Arslan Çiftçi (Ed.), Erken çocuklukta oyun ve oyun yoluyla öğrenme (ss.189-214). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Akademik Yayıncılık.
• Akdemir, H. (2020). Yaratıcı drama yönteminin öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ve mesleki benlik saygı düzeylerine etkisi. Yaratıcı Drama Dergisi, 15(1), 113-130.
• Akkaya, R. ve Memnun, D. (2012). Öğretmen adaylarının matematiksel okuryazarlığa ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 96-111.
• Aksu, H. H. (2008). Öğretmen adaylarının matematik öğretimine yönelik öz-yeterlilik inançları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 161-170.
• Aksu, Z. (2019). Ortaokul öğretmen adaylarının matematik öğretime yönelik öz-yeterlik, kaygı ve inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54), 841-856.
• Aldan-Karademir, Ç. ve Deveci, Ö. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretiminde matematik dili kullanımları ve matematik okuryazarlığı öz yeterlik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 695-708.
• Altıntaş, E., Özdemir, A. Ş. ve Kerpiç, A. (2012). Öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı özyeterlik algılarının bölümlere göre karşılaştırılması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 26-34.
• Altunçekiç, A., Yaman, S. ve Koray, Ö. (2005). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma (Kastamonu ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 93-102.
• Arseven, A., Arseven, İ. ve Tepehan, T. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimine yönelik öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 4(2), 29-40.
• Aydın, B., Çulha, Ş. ve Şengün, G. Y. (2020). Matematik öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlık öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(3), 860-874.
• Ayvaz-Can, A. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 753-766.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
• Bates, A. B., Latham, N., & Kim, J. A. (2011). Linking preservice teachers' mathematics self‐efficacy and mathematics teaching efficacy to their mathematical performance. School Science and Mathematics, 111(7), 325-333.
• Bozbayındır, F. (2019). Öğretmenlik mesleğinin statüsünü etkileyen unsurların öğretmen görüşleri temelinde incelenmesi. Electronic Journal of Social Sciences, 18(72), 2076-2104.
• Briley, J. S. (2012). The relationships among mathematics teaching efficacy, mathematics self-efficacy, and mathematical beliefs for elementary pre-service teachers. Issues in the Undergraduate Mathematics Preparation of School Teachers, 5, 1-13.
• Brown, C. A., & Baird, J. (1993). Inside the teacher: Knowledge, beliefs, and attitudes. Research Ideas for the Classroom: High School Mathematics, 245-259.
• Bulut Üner, A. N. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri, fen ve matematik öğretimine yönelik tutumları ve öz yeterlik inançları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Chen, J. Q., McCray, J., Adams, M., & Leow, C. (2014). A survey study of early childhood teachers’ beliefs and confidence about teaching early math. Early Childhood Education Journal, 42(6), 367-377.
• Çelik, M. (2017). Okul öncesi öğretmenlerin erken matematik eğitimine ilişkin özyeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-10.
• Dağlıoğlu, H. E., Genç, H., & Yüksek-Usta, S. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının akademik motivasyonları ile matematik öğretimine ilişkin özyeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 12(6), 235-260.
• Deringöl, Y. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimi kaygıları ve matematik öğretimi yeterliklerinin incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(2), 261-278.
• Dinçer, B., Akarsu, E. ve Yılmaz, S. (2016). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlığı özyeterlik algıları ile matematik öğretimi yeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7(1), 207-228.
• Doruk, M. ve Kaplan, A. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimine yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(7), 291-302.
• Erdoğan, S., & Baran, G. (2009). A study on the effect of mathematics teaching provided through drama on the mathematics ability of six-year-old children. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 5(1), 79-85.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw-Hill.
• Geçer, K. (2018). İlköğretimde fen bilgisi öğretmeni adaylarının matematik öğretimine yönelik öz yeterlik inançlarının incelenmesi. Turkish Journal of Educational Studies, 5(3), 41-52.
• Göloğlu-Demir, C. (2011). İlköğretim matematik öğretmenliği programında öğrenim gören öğrencilerin matematik öğretimine yönelik öz-yeterlik inançları ve tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gözel, E. ve Toptaş, V. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimi yeterlik inançları ile yansıtıcı düşünme becerileri arasındaki ilişki. Cumhuriyet International Journal of Education, 6(4), 412-425.
• Gülten, D., Poyraz, C. ve Soytürk, İ. (2012). Öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı özyeterliklerinin “ders çalışma alışkanlıkları” açısından incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 143-149.
• Gümüştekin-Ertugay, T. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının epistemolojik inançları ile matematik öğretimi ve öğrenimine yönelik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Güneş, G. ve Gökçek, T. (2013). Öğretmen adaylarının matematik okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 70-79.
• Hacıömeroğlu, G. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimine ilişkin yeterlik ve sınıf yönetimi inançları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 1-18.
• Hope, M. (2007). Mathematical literacy. Principal Leadership, 7(5), 28-31.
• Işıksal, M. ve Çakıroğlu, E. (2006). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiğe ve matematik öğretimine yönelik yeterlik algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 74-84.
• İncikabı, L. (2013). Teacher candidates’ efficacy beliefs in mathematics: Play-generated curriculum instruction. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 9(2), 167-176.
• Kan, A. (2014). Albert Bandura ve sosyal öğrenme kuramı. S. Büyükalan Filiz (Ed.), Öğrenme öğretme kuram ve yaklaşımları içinde (ss. 75-95). Ankara: Pegem Akademi.
• Kesicioğlu, O. S. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının matematik okuryazarlık düzeyleri ile matematik eğitimine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 44(202), 117-130.
• Ketenci, D. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimi yeterlik inançları ile matematiksel problem çözmeye ilişkin inançları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Kırmalı, C. (2015). Eğitim fakültesi öğrencilerinin matematik okuryazarlığı özyeterlik inançları ile eleştirel düşünme eğilimleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Kim, H., & Connelly, J. (2019). Early childhood preservice teachers’ mathematics teaching efficacy: Effects of passion and teacher efficacy. Asia-pacific Journal of Research in Early Childhood Education, 13(1), 1-21.
• Klibanoff, R. S., Levine, S. C., Huttenlocher, J., & Vasilyeva, M. (2006). Preschool children’s mathematical knowledge: The effect of teacher “math talk”. Developmental Psychology, 42(1), 59-62.
• Özdemir, S. M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim sürecine ilişkin öz yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 277-306.
• Özgen, K. ve Bindak, R. (2008). Matematik okuryazarlığı öz-yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 517-528.
• Özgen, K. ve Bindak, R. (2011). Lise öğrencilerinin matematik okuryazarlığına yönelik öz-yeterlik inançlarının belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 1073-1089.
• Özsoy-Güneş, Z., Çıngıl-Barış, Ç. ve Kırbaşlar, F. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlik düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 47-64.
• Pekince, P. ve Avcı, N. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin erken çocukluk matematiği ile ilgili uygulamaları: Etkinlik planlarına nitel bir bakış. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(5), 2391-2408.
• Pul, H. H. ve Aksu, H. H. (2020). Sınıf öğretmenleri ile sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimine yönelik öz yeterlilik inançları. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 6(1), 99-114.
• Sancar-Tokmak, H. (2015). The effect of curriculum-generated play instruction on the mathematics teaching efficacies of early childhood education pre-service teachers. European Early Childhood Education Research Journal, 23(1), 5-20.
• Schnulz, W. (2005, April). Mathematics self-efficacy and student expectations: Result from PISA 2003. Paper presented at the annual meetings of the American Educational Research Association, Montreal.
• Schunk, D. H. (1991). Self-efficacy and academic motivation. Educational Psychologist, 26(3-4), 207-231.
• Soytürk, İ. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlikleri ve matematiksel problem çözmeye yönelik inançlarının araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Swars, S., Hart, L. C., Smith, S. Z., Smith, M. E., & Tolar, T. (2007). A longitudinal study of elementary pre‐service teachers' mathematics beliefs and content knowledge. School Science and Mathematics, 107(9), 325-335.
• Şahin, Ö., Gökkurt, B. ve Soylu, Y. (2014). Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının matematik öğretimi öz-yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 120-133.
• Şeker, P. T. (2020). Okul öncesi öğretmeni ve sınıf öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 34-42.
• Taşdemir, C. (2019). Öğretmen adaylarının matematik öğretimine yönelik öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 55-68.
• Taşkın, N., & Tuğrul, B. (2014). Investigating preschool teacher candidates’ mathematics literacy self-sufficiency beliefs on various variables. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 3067-3071.
• Tataroğlu, B., Özgen, K., & Alkan, H. (2011, April). Matematik öğretmen adaylarının öğretmenliği tercih nedenleri ve beklentileri. In 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications (pp. 998-1006). 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 27-29 April, 2011 Antalya-Turkey. Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Tekin, B. ve Tekin, S. (2004). Matematik öğretmen adaylarının matematiksel okuryazarlık düzeyleri üzerine bir araştırma. http://www.matder.org.tr/matematik-ogretmen-adaylarinin-matematiksel-okuryazarlik-duzeyleri-uzerine-bir-arastirma/ adresinden erişildi.
• Todd-Brown, E. (2005). The influence of teachers’ efficacy and beliefs regarding mathematics instruction in the early childhood classroom. Journal of Early Childhood Teacher Education, 26(3), 239-257.
• Topbaş-Tat, E. (2018). Matematik öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlik algıları. Elementary Education Online, 17(2), 489-499.
• Umay, A. (2004). Primary mathematics teachers’ and prospective teachers’ perspectives towards ICT use. Hacettepe University Journal of Education, 26, 176-181.
• Usta, N., Gökkurt-Özdemi̇r, B. ve Kutluca, T. (2019). Öğretmen adaylarının matematik öğretimine ilişkin öz-yeterlik, matematiksel problem çözmeye yönelik, matematiksel inançları ve bu inançlar arasındaki ilişki. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(28), 347-37.
• Uysal, H. (2019). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik öğretimi kaygıları ile matematik öğretimi yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Wise, J. B., & Trunnell, E. P. (2001). The influence of sources of self-efficacy upon efficacy strength. Journal of Sport and Exercise Psychology, 23(4), 268-280.
• Wortham, S. C. (2006). Early childhood curriculum: Developmental bases for learning and teaching. Cambridge: Pearson.
• Yenilmez, K. (2017). Öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri ve matematik öğretimine yönelik öz-yeterliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 324-332.
• Yenilmez, K. ve Turğut, M. (2012). Matematik öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlığı özyeterlik düzeyleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 253-258.
• Yılmaz-Yenioğlu, B. ve Yenioğlu, S. (2020). Özel eğitim öğretmen adaylarının matematik öğretimine yönelik öz yeterlik inançlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(69), 1073-1082.
• Yılmaz, D. (2019a). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen öz yeterlik inançları ile matematik ve ilk okuma yazma öğretimi öz yeterlik inançları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Yılmaz, L. (2019b). Ortaokul matematik öğretmen adaylarının problem çözme başarısını yordayan değişkenlerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzincan.
• Zehir, K. ve Zehir, H. (2016). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik okuryazarlığı öz-yeterlik inanç düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(2), 104-117.