URBAN HISTORIOGRAPHY IN BABURNAMA: EXAMPLE OF GHAZNI

Year 2020, Volume: 4 Issue: 2, 187 - 204, 30.09.2020

Mesut Avcı

Abstract

Urban Historiography has an important place in the history research, though not as much as other areas of history. While writing the memoir of Babur, he did not set out to write a Urban Historiography. He described many characteristics of the places he traveled during his life, sometimes in to the smallest detail. During these narratives, the simplicity of his language and his objective expression added a distinct characteristic to his memory. Another important issue in the rich content of his memoir is that Babur described some cities to the utmost detail, almost as a urban historian. Babur described many details about the city in the sense of expressing his admiration for some cities. For example, we see his admiration for Samarkand clearly when introducing the city. He introduced some cities by addressing the history, culture, language and many other subjects of the city when he was going for the purpose of conquest.
One of the cities that Babur addressed in his memoir is Ghazni, located on the borders of Afghanistan. Although Babur did not introduce Ghazni as widely as Samarkand, he tried to take Ghazni in many aspects because it was a new place. While introducing Babur Ghazni, he addressed more the strategic importance of the city. Although he sometimes said that Ghazni is not a suitable city to settle by comparing it with other cities, he did not neglect to mention the different advantages in the city. While promoting the city of Ghazni, it will be seen that he did not neglect to address many points necessary for urban historiography by talking about his culture, language and beliefs of the people.

Keywords

History, Urban Historiography, Baburnama, Ghazni

BÂBÜRNÂME’DE ŞEHİR TARİHÇİLİĞİ: GAZNE ÖRNEĞİ

Abstract

Tarih araştırmaları içerisinde, tarihin diğer alanları kadar olmasa da, Şehir Tarihçiliği önemli bir yer işgal etmiştir. Konu bazı zamanlarda bir şehri tanıtırken müstakil bir eser olarak işlenmiş, bazı dönemlerde de bir kitabın içerisinde bir bölüm olarak kalmıştır. Bâbür Şah hatıratını kaleme alırken bir şehir tarihi yazmak için yola çıkmamıştır. Yaşadığı dönemde dolaştığı yerlerin birçok özelliğini bazen en küçük ayrıntısına kadar anlatmıştır. Bu anlatımlar sırasında dilinin sadeliği ve objektif anlatımı hatıratına ayrı bir özellik katmıştır. Hatıratının zengin içeriği içerisinde dikkat çeken bir diğer konu da Bâbürün adeta Şehir Tarihçisi edasıyla bir kısım şehirleri en ince ayrıntısına kadar anlatmış olmasıdır. Bâbür, bazı şehirlere olan hayranlığını ifade anlamında Şehir ile ilgili birçok ayrıntıyı anlatmıştır. Örneğin Semerkand’a olan hayranlığını şehri tanıtırken açıkça görmekteyiz. Bazı şehirleri de fetih maksatlı gittiği zamanlarda şehrin tarihini, kültürünü, dilini ve daha birçok konuyu ele alarak tanıtmıştır.
Bâbür’ün hatıratında ele aldığı şehirlerden biri de Afganistan sınırlarında yer alan Gaznedir. Bâbür, Gazne’yi tanıtırken, üç defa aldığı ve kaybettiği Semerkand kadar geniş tanıtmış olmasa da yeni gördüğü bir yer olması sebebiyle Gazne’yi birçok yönüyle ele almaya çalışmıştır. Bâbür Gazne’yi tanıtırken şehrin daha çok stratejik önemini ele almıştır. Bazen diğer şehirlerle kıyaslayarak Gazne’nin yerleşmeye uygun bir şehir olmadığını söylemiş olsa da, bir başka yerde ise şehirde bulunan farklı üstünlükleri de anlatmayı ihmal etmemiştir. Bâbürname şehir tarihçiliği açısından incelendiğinde, herhangi bir şehir tanıtımı yapılırken şehir tarihçiliğinin gerektirdiği birçok hususa değinildiği rahatlıkla görülebilecektir. Bâbürname’de ismi geçen şehirlerden biri de Gaznedir. Bâbür, Gazne şehrini tanıtırken kültüründen, dilinden, halkın inançlarından bahsedilerek şehir tarihçiliği açısından gerekli birçok noktayı ele almayı ihmal etmediği görülecektir.

Keywords

Tarih, Şehir Tarihçiliği, Bâbürname, Gazne

References

• Avci, Mesut. Erscheinungsform des Islam im Baburname. Berlin: Logos Verlag, 2017.
• Ethnien in Zentralasien im Baburname. Kircheim: Verlagshaus Schlosser, 2019.
• Aydın, Cengiz – Aydın, Gülseren. “Batlamyus”. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 5: 196-199. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Bâbür Mirza, Zahîruddîn Muhammad. Baburnama. Chaghatay Turkish Text with Abdul-Rahim Khankhanan's Persian Translation, Turkish Transcription, Persian Edition and English Translation by W.M. Thackston, Jr., Sources of Oriental Languages – Literatures 18, Edited by Şinasi Tekın and Gönül Alpay Tekin, Published at The Department of Near Eastern Languages and Civilizations. Harvard University, 1993.
• Bâbür Mirza, Zahruddin Muhammad. Baburname. Trc. Reşit Rahmeti Arat. Önsöz ve Tarihi Özet: Y. Hikmet Baydur. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2006.
• Beverdige, Annette S. The Babar-Nama. Being The Autobiography of the Emperor Babar, the Founder of the Moghul Dynasty in India, Written in Chaghatay Turkish; now Reproduced in Facsimile Form a Mansucript Belonging to the Late Sir Salar Jang of Haydarabad, and Edited with a Preface and Indexes, Printed for: The Trustees of the „E. J. W. GIBB MEMORIAL“ and Published by Messrs. Luzac and Co., LTD., 46, Great Russell Street. London: W.C.r., 1971.
• Ceyhan, Semih. “Mesnevî”. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 29: 325-334. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Dames, M. Longworth. “Gazne”. Milli Eğitim Bakanlığı İslâm Ansiklopedisi. 4: 741-742. Eskişehir: MEB Devlet Kitapları, 2001.
• El-Hamevî, Yâkūt. Muʿcemü’l-büldân. 4: 292. Beyrut: Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2008.
• Fayda, Mustafa. “Siyer ve Meğâzî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37: 324-326. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Göncüoğlu, Süleyman Faruk. Tarih Nasıl Yazılır? Tarih için çağdaş bir metodoloji. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2018.
• Günal, Zerrin. “Nöker”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33: 216-217. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Hofman, Henry. Turkish Literature A Bio- Bibliographical Survey, Section III, Moslim Central Asian Turkish Literature Being in the Main. 1-3: 162-191. Utrecht: BRILL, 1969.
• Humphreys, Stephen. İslâm Tarih Metodolojisi – Bir Sosyal Tarih Uygulaması. Trc. Murtaza Bedir, Fuat Aydın. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2004.
• İbn Battûta, Ebû Abdullah b. Abdullah el-Levâtî et-Tancî, Tuhfetu'n-Nûzzâr fi Garâibi'l-Emsâr ve'l-Acâibi'l-Esfâr, (Büyük Dünya Seyhatnamesi). Trc. Muhammed Şerif Paşa. İstanbul: Üçdal Neşriyat, 1989-1992.
• İbnü'l-Esîr, Ali b. Muhammed b. Abdilkerim el-Cezerî eş-Şeybanî. El-Kâmil Fi't-Târîh. Trc. Heyet. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2016.
• İbnü’n-Nedîm, Muhammed b. İshâk. el-Fihrist. Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2010.
• İbn Sa'd, Muhammed b. Sa'd b. Menî’ el-Hâşimî el-Basrî. Kitâbü’ṭ-Ṭabaḳāti’l-kebîr. Trc. Abdurrahman Elmalı-Mehmet Akbaş. İstanbul: Siyer Yayınları, 2014.
• Kanar, Mehmet. “Nizâmî Gencevî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33: 183-185. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Kanar, Mehmet – Kültüral, Zuhal. “Şâhnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 290-292. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Konukçu, Enver. “Gazne”. Türkiye Diyanet İslâm Ansiklopedisi. 13: 479-480. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Roux, Jean-Paul. Büyük Moğlların Tarihi BABUR. Trc. Lale Arslan-Özcan. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2008.
• Schönig, Claus. ”Die Betrachtung der Natur im Baburname”. Beiträge zum Göttinger Umwelthistorischen Kolloquium 2008-2009. Nşr. Bernd Herrmann. Göttingen: OPAC, 2009.
• Sezgin, Fuat. Geschichte des Arabischen Schrifttums. 1:193. Mainz: BRILL, 1967.
• Tosun, Necdet. “Ubeydullah Ahrâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 19-20. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.