Abstract
The history of a society is the main vessel bearing
traces of its cultural journey and the cultivation of the standard language.
The use of language elements related to the dialects reflecting the
perspectives, lives, reactions and intelligence of a society has always been
prominent in the establishment and transfer of national identity. Accordingly,
one of the institutions established under the national structure of the
republic is the Association of Turkish
Language Investigation( Türk Dili Tetkik Cemiyeti); as a result of the
Association’s efforts to create a national language, two important works (a
journal and a dictionary) were published: Söz
Derleme Dergisi and Derleme Sözlüğü. It
is also possible to see the reflections of the language mobilization initiated
by the first compilation activity in the first issue of the newspaper Rize which was published on 6 August
1931. This study aims to explore the contributions of the words collected by
the lexical committee and published in the Rize
journal within the studies which began with language revolution in the journals
and dictionaries prepared later. Compiled by the Provincial Word Compilation Committee and published in the
newspaper between the 84th issue of 23 March 1933 and 104th issue of 10 August
1933, 310 words have been analysed by identifying and classifying.
References
- AKALIN, Şükrü Halûk, “Atatürk Döneminde Türkçe”, Türk Dili, S. 607, Ankara 2002, s. 1-58.
- AKSAN, Doğan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara 2000.
- BURAN, Ahmet, “Konuşma Dili ve Yazı Dili İlişkileri ve Derleme Faaliyetleri”, Türkbilig, 2002/4, s. 97-104.
- DİLMEN, İbrahim Necmi, “Tarama Dergisi Nedir?”, Atatürk ve Türk Dili III, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2005, s. 1677-1681.
- GÜNAY, Turgut, Rize İli Ağızları, Kültür Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dizisi Yayınları, Ankara 1978.
- KORKMAZ, Zeynep, “Türkiye’de Ağız Sözlükleri”, Türk Dili, S. 583, Ankara 2000, s. 7-14.
- Rize Gazetesi, 1-104. Sayılar Arası.
- Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2005.
- Türkiye’de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi I, Maarif Matbaası, İstanbul 1939.
- Türkiye’de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi II, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul 1941.
- Türkiye’de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi III, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul 1947.
- Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I-XII, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1993.
Abstract
Bir toplumun tarihî, kültürel yolculuğundan izler taşıyan ağızlar, aynı
zamanda ölçünlü dili besleyen ana damarlardan biri olagelmiştir. Toplumun
dünyaya bakış açısını, yaşamını, tepkilerini, zekâsını yansıtan ağızlarla
ilgili dil unsurlarının kullanımı, millî kimliğin tesisi ve aktarımında da hep
başrolde olmuştur. Bu amaç doğrultusunda Cumhuriyet’le millî bir yapının
inşasında tesis edilen kurumlardan biri de Türk
Dili Tetkik Cemiyeti olmuş ve Cemiyet’in
kendi kaynaklarıyla beslenen bir dil oluşturma gayretleri ile önce Türkiye’de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi
sonra Türkiye’de Halk Ağzından Derleme
Sözlüğü adında iki önemli eser ortaya konulmuştur..
Birinci derleme faaliyeti ile başlatılan dil seferberliğinin
yansımalarını ilk sayısı 6 Ağustos 1931’de yayımlanan Rize gazetesinde görmek de mümkündür. Bu çalışmada, dil devrimi ile
başlayan çalışmalar ekseninde söz derleme heyeti tarafından toplanıp Rize gazetesinde yayımlanan kelimelerin
daha sonra hazırlanmış olan dergi ve sözlüklere katkısı ele alınmıştır.
Gazetenin 23 Mart 1933 tarihli 84. sayısı ile başlayıp 10 Ağustos 1933
tarihinde yayımlanmış 104. sayısına kadar olan bölümünden Vilayet Söz Derleme Heyeti tarafından derleme faaliyetleri sonucu
elde edilmiş ve gazetede yayımlanmış 310 kelime tespit ve tasnif edilerek
değerlendirmeye tabi tutulmuştur.
Keywords
References
- AKALIN, Şükrü Halûk, “Atatürk Döneminde Türkçe”, Türk Dili, S. 607, Ankara 2002, s. 1-58.
- AKSAN, Doğan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara 2000.
- BURAN, Ahmet, “Konuşma Dili ve Yazı Dili İlişkileri ve Derleme Faaliyetleri”, Türkbilig, 2002/4, s. 97-104.
- DİLMEN, İbrahim Necmi, “Tarama Dergisi Nedir?”, Atatürk ve Türk Dili III, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2005, s. 1677-1681.
- GÜNAY, Turgut, Rize İli Ağızları, Kültür Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dizisi Yayınları, Ankara 1978.
- KORKMAZ, Zeynep, “Türkiye’de Ağız Sözlükleri”, Türk Dili, S. 583, Ankara 2000, s. 7-14.
- Rize Gazetesi, 1-104. Sayılar Arası.
- Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2005.
- Türkiye’de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi I, Maarif Matbaası, İstanbul 1939.
- Türkiye’de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi II, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul 1941.
- Türkiye’de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi III, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul 1947.
- Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I-XII, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1993.
Details
| Journal Section | Articles |
|---|---|
| Authors | |
| Publication Date | May 15, 2017 |
| Published in Issue | Year 2017 Volume: 11 Issue: 22 |
