İŞKODRA VİLAYETİNDE İLKÖĞRETİM OKULLARINDA ÖĞRETMEN TEMİNİ VE DENETİMİ

Year 2018, Volume: 8 Issue: 15, 141 - 157, 20.08.2018

İlkay Erken

Abstract

Tanzimat Devri ıslahatlarından eğitim kurumları da etkilenir. Bu dönemde
devletin eğitimde merkezileşme çabalarının başında ilk kademe okulları
gelir. Bu okulların temelinde ise klasik dönemden itibaren varlıklarını
sürdüren sıbyan mektepleri vardır. Vakıf ve medreselerin kontrolündeki
bu okulların denetiminin devletin himayesine alınması meselesi ise
sancılıdır. Bu okullar üzerindeki hegomanyasını kaybetmek istemeyen
vakıflar ile devlet arasında bir gerilim olmuştur. Tanzimat aydınları
ise bu tepkilerin önünü almak için bahsedilen okullara dokunmayarak
ibtidai adında ilk kademe okullarını açmıştır. Böylece aynı düzeyde ama
farklı tarzda eğitim veren iki tip okul ortaya çıkmıştır. Sıbyan
mekteplerinin öğretmen temin etme yolları ile müfredatlarının ortak bir
paydada olduğunu söylemek güçtür. Ancak ibtidai mekteplerinin maarif
nezareti idaresindeki yapısı nedeniyle durumu daha farklıdır. Bu
okullarda kimlerin öğretmen olacağı belirli koşullara bağlanmıştır.
Ayrıca okullarda verilecek dersler ve içerikleri de merkezi idarece
tespit edilmekteydi. Bu ise önceden belirlenmiş müfredatı
uygulayabilecek öğretmen ihtiyacını beraberinde doğurmuştur. Fakat
imparatorluk genelinde eğitimde yapılması planlananları uygulayabilecek
seviyede ve sayıda yetişmiş öğretmen teminiyle ilgili sorunlar
yaşanmıştır. Bu sebepten dolayı bazı hallerde mevcut ihtiyacı karşılamak
üzere hali hazırda kamu görevlilerinin öğretmenlik yaptıkları görülür.
Böylece öğretmen olabilme şartları zaman zaman esnetilir. İşte bu
meselelerin canlı bir şekilde yaşandığı İşkodra vilayetinde gerek
öğretmenlerin temini ve gerekse eğitim faaliyetlerinin denetimi dikkat
çekmektedir. Bu çalışmada İşkodra’da ilköğretim okullarında görevli
öğretmenlerin nasıl temin edildiği ve denetimleri Osmanlı kaynakları
vasıtasıyla değerlendirilecektir.

Keywords

Arnavutluk, İşkodra, eğitim, öğretmen, denetim

References

• Arşiv Malzemesi Başbakanlık Osmanlı Arşivi Maarif Nezareti Mektub Kalemi Evrakı (BOA. , MF.MKT.) Başbakanlık Osmanlı Arşivi Şûrâ - yı Devlet Evrakı ( BOA. , ŞD.) “Maarif - i Umumiye Nizamnamesi”, Düstur , C. 2, Tertip 1, Matbaa - yı Amire, 1289, ss. 184 - 226. 2. Kütüphane Malzemesi Altın, Hamza, “1869 Maarif - i Umumiye Nizamnamesi Ve Öğretmen Yetiştirmedeki Yeri ”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , 13/1, 2008, ss 271 - 283. Balcı, Cahit, “Mektep ( Osmanlılar’da Mektep)”, DİA, C. 29, 2004, ss. 6 - 7.