TEKLİF TEKEMMÜL VE SAADET BAĞLAMINDA SAİD NURSÎ'NİN KÂMİL İNSAN ANLAYIŞI

Year 2025, Issue: 102, 162 - 173, 22.06.2025

Ahmet Özdemir

https://doi.org/10.17753/sosekev.1626599

Abstract

Bu çalışma, insanlığın tekemmül süreci (olgunlaşma ve gelişme) hem bireysel hem de toplumsal boyutlarıyla ele alınmıştır. Kur'an merkezli bir perspektifle, Said Nursî'nin Risale-i Nur eserlerinden hareketle insanın yaratılış amacı, onu manevi kemale ulaştıran yollar, çağdaş toplumların bu bağlamda sahip oldukları paradigmaları ve karşılaştıkları sorunlarla karşılaştırılması yapılmıştır. Çalışmada tekemmül, insanın hem maddi hem de manevi unsurlarıyla kemale erişmesi olarak ele alınmıştır. Bu süreç, Kur'an'da dolaylı olarak vurgulanan "kâmil insan"ın temel karakteristiğini ifade eder. Nursi, insanın dua, ilim ve amel-i sâlih ile yaratılış gayesine uygun bir tekemmül sürecini yaşayabileceğini vurgular. Tekemmül sürecinin bireyin gayretine bağlı oluşu, insanlık tarihi boyunca toplumsal ilerlemenin temel taşını oluşturmuştur. Çalışmada ayrıca iman, marifetullah (Allah'ı tanıma), güzel ahlak ve ibadet tekemmülün araçları olarak ele alınmıştır. Bu araçların, bireyin kendi potansiyelini ortaya çıkararak hem dünyevi hem de uhrevi saadetini sağladığına değinilmiştir. İnsanın, içsel maddi ve manevi özelliklerini ahlak, ilim ve sosyal fayda için kullanarak toplumun rahatlığına ve evrensel düzenin korunmasına katkı sağlayabileceği ifade edilmiştir. Ayrıca çalışmada, insanlık ve toplumların tekemmülü için öneriler sunulmuştur. Bunlar arasında manevi eğitim programlarının geliştirilmesi, Kur'an'ın rehberliğinde kendini bilmenin geniş yelpazesi, güzel ahlak ve sosyal sorumluluk temel alan eğitim dersleri yer alır. Ayrıca, insanlığa hizmet eden bir araç olarak teknolojik kullanım ve dinler arası iletişimin teşviki, evrensel barış ve düzenin sağlanması noktasındaki önemine değinilmiştir. Sonuç olarak, Said Nursî'nin tekemmül anlayışı, bireylerin ve toplumların hem dünya hem ahiret saadetine ulaşmaları için bir yol haritası sunar. Bu süreç, insanın kendini aşması ve yaratma amacını gerçekleştirme ve evrensel düzenliliğin parçası olma çabalarını içerir.

Keywords

Teklif, Tekemmül, Kamil İnsan, Toplum, Saadet

Said Nursî’s Concept of the Perfect Human in the Context of Responsibility Progression and Happiness

Abstract

This study examines the process of human progression (maturation and development) from both individual and societal perspectives. With a Quran-centered approach, it draws from Said Nursî’s Risale-i Nur works to explore the purpose of human creation, the paths leading to spiritual perfection, and compares these concepts with the paradigms and challenges faced by contemporary societies. The study defines progression as the attainment of both material and spiritual perfection by humans, embodying the core characteristics of the "perfect human" indirectly emphasized in the Quran. Nursî underscores that humans can achieve a process of progression aligned with their creation purpose through prayer, knowledge, and righteous deeds. The fact that this progression depends on individual effort is highlighted as a cornerstone of societal advancement throughout history. The study further identifies faith, divine knowledge (marifetullah), good character, and worship as the primary instruments of progression. These tools are argued to enable individuals to realize their potential and achieve both worldly and eternal happiness. It is emphasized that individuals can contribute to societal peace and the preservation of universal order by channeling their material and spiritual qualities into moral, intellectual, and socially beneficial pursuits. Moreover, the study presents recommendations for the progression of humanity and societies. These include developing spiritual education programs, fostering self-awareness guided by the Quran, integrating courses on good character and social responsibility into education systems, utilizing technology as a tool for human benefit, and promoting interfaith communication to achieve universal peace and order. In conclusion, Said Nursî’s understanding of progression offers a roadmap for individuals and societies to attain happiness in both this world and the hereafter. This process involves human transcendence, fulfilling the purpose of creation, and striving to be part of a universal harmony.

Keywords

Responsibility, Progression, Perfect Human, Society, Happiness

References

• Aydın, Mehmet S. “İnsân-ı Kâmil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, 2000, c. 22, ss. 330-31.
• el-İsfehanî, Rağıb. Müfredât Kur’ân Kavramları Sözlüğü. Çeviren Abdulbaki Güneş ve Mehmet Yolcu, Çıra Yayınları, 2010.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı Meal-Tefsir. Çeviren Cahit Koytak ve Cahit Ertürk, İşaret Yayınları, 1999. eş-Şertûnî, Said el-Hûrî el-Lübnânî. Aḳrebü’l-mevârid fî fuṣaḥi’l-ʿArabiyye ve’ş-şevârid. Mektebetü’l-Ayetullah el-Azm el-Maraşi el-Necefi, 1983.
• Firûzabâdî, Ebû Tâhir Mecdüddîn Muhammed bin Yâkûb. Kamûsu’l-Muhît. Dâru’l-Hadîs, 2008.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem. Lisanü’l-Arab. Dârü’l-Meârif, tsz.
• Kıral, Bilgen. “Ni̇tel Bi̇r Veri̇ Anali̇zi̇ Yöntemi̇ Olarak Doküman Anali̇zi̇”. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 8, sy 15, 2020, ss. 170-89.
• Nesefî, Azizüddin. İnsan-ı Kâmil. Çeviren A. Avni Konuk, Gelenek Yayınları, 2004.
• Nursî, Said. İşârâtü’l-İ’caz fi Mezânni’l-Îcâz. Çeviren Abdülmecid Nursî, 4. Baskı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2015.
• -----. Mektubât. 1. Baskı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2015.
• -----. Mesnevî-i Nuriye. Çeviren Abdülmecid Nursî, 2. Baskı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2016.
• -----. Muhâkemat. 3. Baskı, rnk Neşriyat, 2008.
• -----. Sözler. 1. Baskı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2015.
• -----. Tarihçe-i Hayat. 3. Baskı, rnk Neşriyat, 2008.
• Öğük, Emine. “İmanın Mâhiyeti ve Tekâmül Evreleri”. İslâmî İlimler Dergisi, c. 8, sy 2, 2013, ss. 31-55.
• Sak, Ramazan, vd. “Bir Araştırma Yöntemi Olarak Doküman Analizi”. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, c. 4, sy 1, 2021, ss. 227-56.
• Tefe’ul babı –Fasih Arapça Gramer Arapça Dilbilgisi Sarf Nahiv. https://fasiharapca.com/tefe-ul-babi/4121. Erişim 24 Ocak 2025.
• “Tekâmül”.Vikipedi,26Ocak2023, https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tek%C3%A2m%C3%BCl&oldid=29131195.
• Toprak, Abdurrahim. Gelişim mi Tekâmül mü? | Fikir Coğrafyası. 16 Aralık 2024.
• Ulu, Mustafa. “M. Scott Peck Ve Manevi̇ Tekamül Aşamalari Teori̇si̇”. Bilimname, sy 48, 2022, ss. 1-26.
• Uludağ, Süleyman. “Kemâl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, TDV Yayınları, 2002, c. 25, ss. 222.
• Wellek, René. “Edebi̇yat Tari̇hi̇nde Tekâmül Kavramı”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, çeviren Sıddık Yüksel, c. 8, sy 1, 2015, ss. 335-48.