TÜRK DİLLERİNDE NESNE GEÇİŞMESİ

Year 2023, Volume: 2023 Issue: 46, 197 - 205, 25.12.2023

Işıl Aydın Özkan

Abstract

Sözdizimsel ilişkilere bağlı olarak bir sözcüğün biçiminde veya sözcüğün içinde bulunduğu tümcenin dizilişinde bir başkalaşmanın ortaya çıkması geçişme olarak adlandırılır. Başka bir deyişle, geçişme, iki sözlüksel ögenin sözdizimsel konumlarını etkileyecek şekilde birbirine kaynaşmasıdır. Bu tür yapılar tümcede biçimsel olarak iki ayrı katılan gibi görünse de işlev, konum ve anlamsal roller açısından tek bir birim haline gelmişlerdir. Geçişme, tümcede, genellikle özne ve nesneleri etkileyen bir durumdur. Türk dilleri açısından değerlendirildiğinde özellikle ana ya da yan tümce yüklemi olan eylem ile yönettiği nesne arasında böyle bir birleşmenin meydana gelmesi yaygındır. Bu çalışmada nesne geçişmesi adı verilen bu süreç Türk dillerinden örneklerle ortaya konulacak; tümcedeki sözdizimsel, anlamsal, sözlüksel yönden etkileri ile dilbilgiselleşme, görünüş ve kılınış açısından durumu ele alınacaktır.

Keywords

Nesne geçişmesi, geçişme, belirtisiz nesne-yüklem ilişkisi, nesne, yüklem.

References

• Sebzecioğlu, T. (2022). Rol kuramı ve Türkçede konusal roller. Ankara: Sonçağ Akademi.
• Uzun, N. E. (2006). Biçimbirim: temel kavramlar. İstanbul: Papatya Yayınları.
• Vendler, Z. (1967). Linguistics in philosophy. New York: Cornell University Press.
• Vekuyl, H. (1972). On the compositional nature of the aspects. Dordrecht: Reidel.