ÖRGÜTSEL ADALET ALGISININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE TÜKENMİŞLİĞE ETKİSİ

Year 2022, Volume: 8 Issue: 2, 157 - 179, 22.12.2022

Merve Büşra Altundere Saliha Karagöz

https://doi.org/10.29131/uiibd.1210526

Abstract

Bu çalışma, öğretmenlerin kurumlarında algıladıkları adil tutum ve davranışların onların örgütsel bağlılıklarına ve tükenmişliklerine olan etkilerini incelemektedir. Çalışanların örgüte bağlılığını kuvvetlendiren en önemli etkenlerden birisi, örgüt içinde yaşadıkları adaletli tutum ve davranışlardır. Örgütteki adaletsizliklerin çalışanların örgüte olan bağlılığını zayıflattığı ve kendilerini tükenmiş ve verimsiz hissetmesine sebep olduğu belirtilmektedir. Bu çalışmada, İstanbul’da görev yapan 243 öğretmen ile anket çalışması yapılmıştır. Bu ankette, demografik sorular ile örgütsel adalet, örgütsel bağlılık ve tükenmişlik ölçekleri yer almıştır. Veriler SPSS 25 ve AMOS 25 programları ile analiz edilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi ve yapısal eşitlik modeli kullanılarak yapılan analizler sonucunda, örgütsel adalet algısının örgütsel bağlılığı olumlu etkilediği sonucuna ulaşılmışken, örgütsel adalet ile tükenmişlik arasında anlamlı bir ilişki görülmemiştir.

Keywords

Örgütsel adalet, Örgütsel bağlılık, Tükenmişlik, Öğretmen, Yapısal eşitlik modeli

THE IMPACT OF PERCEIVED ORGANIZATIONAL JUSTICE ON ORGANIZATIONAL COMMITMENT AND BURNOUT

Abstract

This paper investigates the influence of fair attitudes and behaviors perceived by teachers in their schools on their burnout and organizational commitment levels. Unfair attitudes and unfair behaviors in an organization weakens employees’ commitment to organization, and so makes them feel exhausted and even unproductive in the organization. In this study, a survey was conducted to 243 teachers working in Istanbul. It includes demographic questions as well as the scales of organizational justice, organizational commitment, and burnout. The data are analyzed with SPSS 25 and AMOS 25 programs. In these analyses, confirmatory factor analysis and structural equation modeling are utilized. It is found that organizational justice perception has significant positive impact on organizational commitment, while there is no significant relationship between organizational justice and burnout.

Keywords

Burnout, Justice

References

• Akçay, C. & Çalık, C. (2019). Eğitim Örgütlerinde Mesleki Bağlılık Ve Örgütsel Bağlılığın Öğretmenlerin Tükenmişlikleri Üzerindeki Etkisi. Journal Of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 6(37), 1415-1433.
• Aksanaklu, P. & İnandı, Y. (2018). Okul Yöneticilerinin Örgütsel Bağlılıkları İle Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (3), 937-955.
• Allen, N. J. & Meyer, J. P. (1997). Commitment İn The Workplace Theory: Research And Application. Sage Publications.
• Aronson, E. & Pines, A.M. (1988). Career Burnout: Causes And Cures. Free Press.
• Balaban, Ö. & Konyalı, H. (2016). Kamu Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyleri İle Örgütsel Adalet Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Sakarya SGK Örneği. Siyaset, Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2016, 4(4), 189-207.
• Bal, V. (2014). Örgütsel Adalet Ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Manisa’daki Eğitim Kurumlarında Bir Araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (1), 1-9.
• Balay, R. (2000). Yönetici Ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Nobel Yayın Dağıtım.
• Baysal, A. C. & Paksoy, M. (1999). Mesleğe Ve Örgüte Bağlılığın Çok Yönlü İncelenmesinde Meyer-Allen Modeli. İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 28(1), 7-15.
• Brockner, J. & Wiesenfeld, B.M. (1996). An Integrative Framework For Explaining Reactions To Decisions: Interactive Effects Of Outcomes And Procedures. Psychological Bulletin, 120, 189-208.
• Budak, G. & Sürvegil, O. (2005). Tükenmişlik Ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama. D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 20(2), 95-108.
• Bursalıoğlu, Z. (2013). Okul Yönetiminde Yeni Yapı Ve Davranış, (18. Bs). Pegem Akademi.
• Büyükyılmaz, O. & Tunçbiz B. (2016). Örgütsel Adaletin Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Akademik Personel Üzerinde Bir Araştırma. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 7(14), 89-114.
• Chen, Z.X. & Francesco, A.M. (2003). The Relationship Between The Three Components Of Commitment And Employee Performance İn China. Journal Of Vocational Behavior, 62(3), 490-516.
• Colquitt, A. (2001). On The Dimensionality Of Organizational Justice: A Construct Validation Of A Measure. Journal Of Applied Psychology, 86(3), 386.
• Çalışkan, A. (2018). Dönüşümcü Liderliğin İş Performansına Etkisi: Lider Üye Etkileşimi Ve Örgütsel Bağlılığın Aracılık Rolü, Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), 104-140.
• Çavuşoğlu, İ. (2005). Endüstri Meslek Liselerinde Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri İle Bazı Kişisel Değişkenlerin Arasındaki İlişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Dalkılıç, S. O. (2014) Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu, (2. Bs). Nobel Yayın.
• Dworkin, A.G. (2001). Perspectives On Teacher Burnout And School Reform. International Education Journal, 2(2), 69-78.
• Eker, G. (2006). Örgütsel Adalet Algısı Boyutları Ve İş Doyumu Üzerindeki Etkileri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Ergin, C. (1992). Doktor Ve Hemşirelerde Tükenmişlik Ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğin Uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı,143-154.
• Eryılmaz, A. & Burgaz, B. (2011). Özel Ve Resmi Lise Öğretmenlerinin Örgütsel Yabancılaşma Düzeyleri. Eğitim Ve Bilim, 36, 271-286.
• Etzioni, A. (1966). A Comparative Analysis Of Complex Organizations: On Power, İnvolvement And Their Correlates. The Free Press.
• Farber, B.A. (1984). Stress And Burnoutin Suburban Teachers. Journal Of Education Research., 77(6), 325-331.
• Ford, R. C. & Mcgee, G. W. (1987). Two (Or More?) Dimensions Of Organizational Commitment: Reexamination Of The Affective And Continuance Commitment Scales. Journal Of Applied Psychology, 72, 638-642.
• Freudenberger, J. (1974). Staff Burn-Out. Journal Of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Greenberg, J. (1987). Örgütsel Adalet Teorilerinin Taksonomisi. Yönetim İnceleme Akademisi, 12, 9-22.
• Gül, H. (2002). Örgütsel Bağlılık Yaklaşımlarının Mukayesesi Ve Değerlendirmesi. Ege Akademik Bakış, 2(1), 37-56.
• Gündüz, B. (2005). İlköğretim Öğretmenlerinde Tükenmişlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 152-166.
• Izgar, H. (2000). Okul Yöneticilerinin Tükenmişlik Düzeyleri (Burnout) Nedenleri Ve Bazı Etken Faktörlere Göre İncelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Izgar, H. (2003). Endüstri Ve Örgüt Psikolojisi. Eğitim Kitabevi.
• İnce, M. & Gül, H. (2005). Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. İleri Giden Ofset.
• Karaman, P. (2009). Örgütsel Adalet Algısı İle Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Öğretmenler Üzerinde Bir Uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Leiter, M. P., & Maslach, C. (1988). The İmpact Of İnterpersonal Environment On Burnout And Organizational Commitment. Journal Of Organizational Behavior, 9(4), 297-308.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. Leiter Ve M. P. (2001). Job Burnout. Annual Review Psychology, 52, 397-422.
• Maslach, C., & Leiter, M. P. (1997). The Truth About Burnout: How Organizations Cause Personal Stress And What To Do About İt. Jossey-Bass.
• Maslach, C., Jackson, S.E., & Leiter, M.P. (1996). The Maslach Burnout İnventory (3rd Ed.). Consulting Psychologists Press.
• Moorman, R. (1991). Relationship Between Organizational Justice And Organizational Citizenship Behaviors: Do Fairness Perceptions İnfluence Employee Citizenship?. Journal Of Applied Psychology, 76(6), 845-855.
• Northcraft, G.B. & Neale, M.A. (1990). Organizational Behavior Management Challege. The Dryden Pres.
• O’Reilly, C.A. & Chatman, J. (1986). Organizational Commitment And Psychological Attachment: The Effects Of Compliance, İdentification, And İnternalization On Prosocial Behavior. Journal Of Applied Psychology, 71(3), 492-499.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algıları, Örgütsel Güven Düzeyleri, Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Salancik, G. R. (1977). Commitment And The Control Of Organization Behavior And Belief, New Directions İn Organization Behavior. St. Clair Press.
• Schwenk, C. R. (1986). Information, Cognitive Biases And Commitment To A Course Of Action. Academy Of Management Review, 11(2), 298-310.
• Seferoğlu, S.S., Yıldız, H. & Yücel, Ü.A., Öğretmenlerde Tükenmişlik: Tükenmişliğin Göstergeleri Ve Bu Göstergelerin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Eğitim Ve Bilim, 39(174): 348-364.
• Serinkan, C. & Erdiş, Y. (2014). Dönüşümcü Liderlik Bağlamında Örgütsel Vatandaşlık Ve Örgütsel Adalet (1. Bs). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Töremen, F. & Tan, Ç. (2010). Eğitim Örgütlerinde Adalet: Kavramsal Bir Çözümleme. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 58-70.
• Titrek, O. (2009). Okul Türüne Göre Okullardaki Örgütsel Adalet Düzeyi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 551-573
• Tümkaya, S. (1996), Öğretmenlerdeki Tükenmişlik, Görülen Psikolojik Belirtiler Ve Başa Çıkma Davranışları [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Uludağ, G. (2020). Örgütsel Adaletin Tükenmişlik Sendromuna Etkisi Üzerine Bir Alan Araştırması. Geleceğin Dünyasında Bilimsel Ve Mesleki Çalışmalar 2020 Sosyal Ve Beşeri Çalışmalar 1 (S. 52-66), Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Üngüren, E., Vd. (2010). Otel Çalışanlarının Tükenmişlik Ve İş Tatmin Düzeyleri İlişkisi. Journal Of Yaşar University, 17(5): 2922‐2937.
• Yıldırım, F. (2002). Çalışma Yaşamında Örgüte Bağlılık Ve Örgütsel Adalet İlişkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.